Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 23, 5 June 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

1 }lo<)/)(jiio/)ojio /h)n ia, elike tuv iiu nniuiee Monh'ln liiiakm n Jk'o Hawii.ii unn' Maui.

MOKUNA U. Ka Moe-ana 0 Pl'.LiO--K.\ Uhai ana o lh\ Wahine nei IKA LEO \KA PAHU—KA IIOEA ANA I UAENA, KAUAI—HOOIPOIPO )ME LOHIAU-IPO —HOALA ANA A PIIIAKA. Hoomauia. I ka ike ana 0 Pele anie na Hiiaka e ae, i ke aka mai 0 kahi pokii kaikaina o lakou i ka hula ame ke oli, 'ua hookahaha nui loa ia ko ]akoa mau noonoo; a ia wa j olelo hou mai ai o Pele i kahi pokii ona i ka poli: "Aole au i paha-paha aku nei ia oej e kuu lei, no kou lea ika hula. He oiaio, ua akamai io oe ike oli ame ka haa.- 0 ka'u wahi mea mahalo ia oe,oia ko meie i kau niai nei, i ko i ana mai nei: Haa Puna i' ka makaui Kapalili mai la ka uluhala 0 Keaau Haa Haena i ka malie. , "Ae; aole nae o Haena i Puna nei, oiai eia ia i ko kaua alo; aka, o Haena keia i Kauai. Nani ka mokaekae oko mele, e ka pokii. Kahaha! He poloiei hoi kau 0 ko ui ana mai nei, e kuu poli. He haa aloha paha keia—o ua ipo aloha ika moe? Nui 110 kou ike,. eka pokii, lo'aa niai la no ia oe ka puana oka moe a kaua. A i ninau aku au ia oe, e kuu poli: Nawai i a'o ia oe ika hula?" Pane aku la o Hiiakā: "He mau la hiamōe ko oukou 1 Halemaumau; he mau la hanaia no'u i kai -nei 0 Keaau, me*kuu aikane, me Hopoe. Ke hoomanao lā no paha oukou i na la a'u e hoi aku ana me na wahi hua opihi, na wahi lau-limu, na wahi alinalina hee-pali, ka ina, ka wana me ka haukeuke? Oia mau' la a'u e iho mai ai i kai nei, a hoi aku; he mau la hula ia no maua me kuu aikane, me Hopoe."

MQKUNA>jrr lioi o Pele me Na Kaikaina i Ki-lauea a- Noho ō Hiiaka I KA Heenalu me Hopoe, ke Aikane— Kena o Pele i na Kaikaina e Kii ia Loiiiau-ipo, ke Kane a Lakou—Hoauwae-puu na Kaikaina —-Kena o Pele ia Namakaehaikalani e Kii ia . HIIAKA I KAI 0 HAENA —IKE E NO O HIIAKA I KEIA KIIIA MAI ONA MAĪ UKA MAI 0 KILAUEA. A hoi o Pele ma me na Hiiaka e ae i uka, no ka lua 0 Kilauea; noho iho la o Hiiaka-i-ka-poli. laiu nei i noho iho ai, ua hele aku la keia a ka hale o ke aikane, oia o liopoe. Ika ike ana mai hoi oke aikane 1 ko ia nei hiki ana 'ku, ua mnhamaha mai la oia: "He—mai! Ooe mai la ka ia!! E kala wale no au i hoomaopopo ai, ua il:o mai oukou i kai nei me ke kaikuaana haku o oukou; aole hoi au i hele aku e ike ia oukou, o Ka nana ue nohoi, aohe a'u wahi alana kupono e molia aku ai i ka haku o kakou; nolaila, noho pu wale iho nei no keia rne ke kau aku no nae o ko'u mau maka o ka ike aku ia oe. Ua ike au ina kaikna-ana ou e auau kai nui mai ana, a e mai ana nohoi. A na I'akou i hoike mai i na'lii o makou ae aia no oe me ka haleu o kakou kahi i ai i kona hiamoe ana. Ua. pau nui aku nei ka palia lakou i ka hoi; a noho iho nei oe i kai nei no kou wahi mahele kai a heenalu hoi? Ae aku la keia ('Hiiaka) no ka ninau a ke aikane ms ka olelo ana 'ku: "Oia ka'u i kii mai la ia oe, e hele leaua i ka auau kai a i ka heenalu." "Ae; e hele aku ana kaua i ka auau' kai, a i kaheenalu ~\ohoi f oiai ua hoea inai la oe. Aka, mamua hoi oko kaua ahaele ana 'ku, ea, e hai mai oe i kahi hu-ha (mea hou.) o <e alo kapu o ka haku o kakou." Ua hoike aku la nohoi o Hiiaka i na mea apau e pili ana ika hiamoe a,na o Pele, ame kona ala ana mai. Haj iiku la nphoi keia i kona kenaia ana nrai e Pele,, e hula. Hoike aku la no keia i ko Pele ninau ana mai iaia no kona mea nana i a'o i ka hula. "A pehea aku kau pane, e ke aikane, i ka liaku o kaleou?" i ninau mai ai o Hupoe ia liiiaka. .Hoike aku nolioi au iaia, nau au i ao i ka hula ame ka olapa anu,' i pane aku ai o Hiiaka. Alaila, kena mai la o Hopoe iaia nei e hookomo wahi ai, i paa ka houpo; aole hoi e puaialc\va wale i ke kai. Pane aku la keia: "Aia a hoi mai kaua mai ka heeAilu ana, ulaila, paina ai kaua. ii liuliu iki ana paha au i kaj nei me oe. Aia noi<,o 3 u hoi a. hoounaia miii ke kii mai pka mai."

| Pane mai Ia hoi 0 Ho]k.)c. 1£ aho ea, i au: if kai ka j kaua o keia la, a ;ii:r a kakahia!;;i oka la apopo, alaila, kau | kaua ika nalu. i Ua pono ki'ia maua(j oke aik;.,nc ia Iliiaka. Nolailai | haalele ilio la laua ika hak, a ilio aku la-i ka auau kai. | A maanei, e kuu makamak;] liHuhelu, '* haalelc : ,ū kaua i j ke kamaiho ana no Huaka ame Hopoe, a e nana ae kaua 1 no Pele ame na kaikaina iko lakou hoi ana i uka 0 Kilauea | A hiki ka hnakai aua poe waliine noi i KilaK.-a, hoau- !_ moe iho la lakou i;i po ;i ;io ae. Ala:la, hoakoak.'A mai la : 0 Pele ina Hiiaka a p;ni i lioi pu aku ai me ia, a hoopuka aku la oia i kona manao imu.i o lakou a pau: l L, auhea oukouc o'u mau pokii?' He wa ; ;i manao ko u imua 0 oukou. .Ile kano ka kakou, aia Ia ika moku j. kaili La o Kainawaelualani, i Kāuai Naue mok . Lehua. O Haena ke Kalana aina; o na Hala 0 Naue i ke kai, ke j awa pae; a 0 Lohiau ka ipo. Oke kane ka hoi ia, kii'na." Hoomaha iki iho la ua nei ma keia wah: a liuliu, . kau aku la kona man maka ia a olelo aku ]a: "E kii oe i ke kane a hakou." j ' Aole i kana mai ka huiiu o līiiakaikaale-i r)v nei kena j ako kaikuaana, ua pano okoa aku la no ia me, ka piha j ukiuki: | Kahuhn! Aole no ka oe e, kii i kau kane," 0 kau I hoomoemoe-a ana ka ia a lona. ka ipo, alaila, ala ae nei oe, j a manao oe 0 makou ka m<;a eko ai kou makeniake, a na | makou e kii kau kand Ooe no hoi ka i hele uhane aku j la ika moe kane a loaa i Kauai i ka Pali o Kalalau, a j ku ae no hoi oe a kii iua kane la au. Aole pāha ia makou oe e hoounauna mai ai. Fleah t ko" makou pomaikai i kau kane? Kani iho ke «a ua Pele noi no keia pane pakike ooleaa keia kaikaina, aole nae oia i pane aku i kekahi huaolelo i ua kaikaina Ia ona. Aka, huli ae la ia a olelo aku la ia. Hiiakaikaalemoe: "E! ia oe hoi e liiiakaikaalemoe, ua ko ole a:; la hoi kuu makemake iaia nei; a malia'hoi ia oe e ko. ai: nolaila, e kii oe ike kaiie u !:aua, ia Lohiua-ipo i Haena." ; '.. _ ' Pane mai la o "Ka! Aole au e hiki. Ua ike no paha oe, he alahele pilikia ke ālanui e hele ai mai Hawaii aku nei a hoea i Kauai, oiai ua paa wale no ke alahele ina kupua manaoino ia kakou. A ke hele aku paha au, aole e ole ko'u hoopilikia ia mai e lakou, Heaha aku auanei lea'u wahi pono e hana aku ai imua. 0 kini, oka lau ame ka mano 0 kela poe? Aole e ko kon makemake kane ia'u. Aole i pau.