Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 25, 19 June 1908 — Ke Kumu o ka Hoohui Aina. [ARTICLE]

Ke Kumu o ka Hoohui Aina.

(Hoomania mai-kela Pule maU) C,—Ma o keia kulaha hoopohoppno .Aupuni aun'- . nei ke kulana Aupimi a makou 'e nonoi nei i inea o hookupono iā ai makou no ke kvjana Anpnni Mpkiuiina (Slate) ma ka ,wa e loaa- ai ia mak'eiu ka waiwai aroe ka'heluna kmmka e. hoōkupono ana ia Hawaii n£i no ia kulana Aupiini. 2. Ka .Pono Koho l£alota. Ke nonoi aku liei makon e loaa ia, maleou ka pono koho balota no na han'a aupiihi apau i kupono noia men; ,ho au.puni mi ka ike heluhelu ame ka ikfe kakaulima. Aole kokahi kaupale e ao. Eia na kumu o ko makoii koT ana no keia pono: .. «. —'Ke manaoio nei inakou, o kela anio kei'a kanaka e noho " ana iloko o ke Aiipuni, e'hooponoponoi a r i\na e ka lehulehu, lio mea pono e loaa he kuleani e komo pu ai ma na. han.a oia aupuui; a, oiai Ua loaa ia makou lio Aupuui oia ano mamua aku--' nei, hoiaila, aole lie hnna malihini ia inakou ka hanakoho b.vlo-. ta. b—Ke ninnaonei makou, 0 ke kau hna mai i ;ma ka mea e loaa maiaika Po.no Kolio Balota; aohe ia h'e 'hana Itau like no ka pomaikal.o*na mea apau, aka, lio haawi ana'ku, ia i ka mea waiwai,. he n»aha' oi. aku, i kulike ole me ka manao 0 ke Kumukanawili o Araerika Huipuia, a o kona kahua'alakai Aupuni hoi. 0 ka naauao, a o ka ī.nalanii'ilama o ka ike, oia ka hoku alakai o'kona mau oliana. B.' Hpopae Limahana, Ke nonoi aku aolee aehou ia na limahana malalo ona aelike paah-ana e ,kotoo mai iloko nei o ka -aina r aka, ke nonoi aku nei makoue aeia kaoihana mahiai o loko nei o ka aina e loaa ona manawa' akea kupono e hooponopono hou ni lakou i ko lakou kulana hoolawa limahana, nta ke kulaua i mnkemakeia ma k'eia mea. Eia na kumu o.ko makou koi ana i keia manao: a—o ke ku ana o ka oihana lima paa.hana i kapaia 110 hana ia i kue i ka manao o na kanawai ame ke kahua i ku ai ke Aupuni o Ameiika' Hupuia b—Ke manao nei makou, ua oi aku ka pomaikai o ka ainn, iiia e hoohanaia. aiva ka oihana mahiai ma'ka liana inalmle i na pomaikai; a he kumu keia e hoohoihoi ia ai.ke komo nui ana inai o ua limali.ma kulaua miaikai a kukulu iho i mmi home'uo lakou, a hoeuou nui ia hoi ka holomua. o na'pomaikai 0 ka aina-" —Oiai hoi, i k.ia wa, eia ke paa i:i nei na aina nunui e ke"kahi poo kakaikahi. a l> hooniauia a+ai "alia hoi ka paa i=i ;m;i ma ia ano, o'ai e īium ana kn hookomoia ana o na liinahnnu; '■mku hana haaliaa loa; aka, numiuli o ko lakou honleia ana 'kn, a ma o ka hoohanaia ana.o _ko kulana tnahia:i ma ka n'iahelo loaa, oia auanoi ka mea o nuiholeheleia ai (fa mau aiua la iloko 'o na apana mphi liilii; a lie pomaikai auanei ia no'na kanaka imie ka aiua, nei nohoi ma'ro a o. <■[. Ka Pono Kai Lawai^ Ko nmioinei makoū, e hoōpau loa ia na kanawai o pili una 1 na pono ki\i lawaia nia Ko' H^^-iiW'Pae.A^ia. 5. . Hao Ke nonoi aku noi makou, o ka Ha'e'knloko no Uawiiii noi, oia no ka Ilae i -kamaalaa ai ko niakou noho" ana mai kahiko mai, aoia hana ku ike alolia,.ma ka aoao ma'i o ke "Aupuni o Amerika Huipuia,e lilo ana iai unēa e hauoli āi' a o mahalo-a-i-iw kanaka'o keia Pae Alna, na 'kamaaina ame na malilūui. Oini no uae; e lilo ana k'a Hae Hoku o Amei'ika Hiiiir.iia i hoailona. mana 110 lee Aupuhi makUa. .0. Na Uku Hoomau. Ke noi'iīku nei makou, ma kahnnaia ana ema Kanawai Kumu o ko makou Aupuni'kulokō, e aeia.makou e hookaawale ae i mau lnuiwina uku hoomau n'o ka MoiwahinoLiliuokalani [i pau} ke Kamaliiwahine Victoria' Kaiiilani ame ka Moiwahino kanemake Kapiolani. A pela thau ko ouUou poe noi opule mau aleu ai. Ho oiaio mamua iho o ka puka an'a o keia incmoriala a.ka Hui Lahui Hawaii, a'u.ame ko'u mau hoa i leukulu ai, ua puka ae la ka Memonala a ka Hui Kalepa o Honolulu nei, ke ole <iu e.kuhihewa, e noi-ana, e loaa maika pono koho halolai ke kanaka mamulf-0 ke ana waiivai paa ame ka loaa makjhiki, elike rtti me ko ke Kumukanawai o 1594, e huipu ana"hoi ka ike heluhelu ame ke kakaulima.' Ua kakoo nui aku ka makou Momoriala i ke Kumuhana a na Illii Kalainina Hawaii, me Aloha Aina, ma o Tt. \V, Wilikoki la, o loaa ka pono kpho balotn 5 ka lahui malalo o ke ana nanpao, aole hoi malaio o ke ana waiwai a loaa malwhiki paha, elike mo na mea i ikeiama na Kiftmikanawai o Kamehamelia V ame ke Ku>ntlfanaw,ai IClmi pu o Ma3iamana [1887]. Alca, .ma ka M. H. 1894 a mamua iho, i ka wa nuihopo iho o ka hookahpli «ohoalii a noho Aupuni f1893], ua ku ku Aupimi Kuikawa [ProviiliQnal Government] mnlima okeia maii knlina: 1." Ma keia ke hoopau loa ia nei lee ano hooponnpono Aupuni Moi'o Hnwaii liei. 2, Ma kela, ke kukuluia nei he , Aupuni Kuikawa no ka ■hoomnl'i n hooponopono ana o na lyma o kn lohulehu; a no ka inahima aua i ka maluhia a liikii ka manawii. e liiki ni o )iooponoponoia a aelikeia na kumu e lioohuiia mo Amerikn Huiiiiiin. I ka lanakila ole ana o ka manao makoe Aupuni Monakiu. . maluna o ka hoohui Aupuni me Amerika -Huipuia, i hoopuka a maka maoli ja ma ka M. H. 18'>3, a ko 010 lioi ka mauao alakai nui o na Hale Ahaolelo elua o Amerika Huipnia, o o)olo nnn penei: ' ' ' Iloko o ka Aha Senate o ) Amei'ika Huipuia. C Wasinetona, Mei 31, 1894. } "Hooholoin, o ka ponp io'maoli, aia no ko kuleana kaokoa i ka laliui o'ko Ha'waii Pae A in'a e kukulu a o hoomau aku i ko lakou ano aupuni aiue na kahua hana alakai kuloko; aole loa ma kekahi ano e kpmo aku,a,i o Ameīika Huipuiā o keakea malaila, a o na liokaiia ,ana ; ku o D4 hooponeppno p:li oupuni b keia niau mokupuni e kekahi aupuni e ae, o nianaoia he hn'na makamaka 010 ia, ia Amerika Huipuia. Ikea: Wm. R. COX, "Kakauolelo" Ua puka koi'a 'olelo a ka Maiin K.aukanawai o Ame- ■ rika Huipuia ma ka \ya i nopnoo ia ai ka Pnlapala a l'WoH'ile* t l(!l Kalivalanji-i waiho akn u< inuia o k;i 'A Iwololo, kn palapnla - ,h<n i kakauia m,a Dokomaba IH, 1803. ka wu a.ua Pereni<loka la i hoilKH nku fii. i ka ninau ln.iHK)i.Aupuni M.oi o HaWaii iloko o kri Ahaololo Lahu.i;Jta palapnla lmi a.ua I'i!r<;&ulena la i lmik<' , no ai i nii olelo, pen'ei: "Ua hoonaa'uao aku nu ii>. Knh.iiia Willia <- a'o alui i ka Moiwahine ame kiypoe * ki>koo. ana 'iaio no.ko'u iini e kokun nkn ma ka hpihoi hbu ana i lui kulana aiipuni o.ku ana iiinmiia iho o ka leio kanawai 010 ann. a na pimlikoa o Amoi'iliii Huiiiuia i uluuo ilonolulu ,ma lanuari aku i halii) inn 'nau o liiki mm ia hou ana' maniuli o hii kurpu alakai -qo ka huikala ftna,.a no ka pdrio Lo naaoli hoi. ! 'n/i hoo'npau i komo-i'

lūa-iloko oia h:vu;i. 0 iVa kuuiu i hoikoiu, plileo lioi m> ka mea' o ikoia a«!i iim na olol» a'ō'lmHuH-UonK) o-k«.i aiia hi i ka.liui- ' kala. ImUnl.a a Q a [gcncval ain»cß<y] lka ].oo- apau i feon.o irm ko kukulu a'na i ke Aupiuii Knikawa [ r vovisionnl govevnn;ent] d o apiino aku lio'i [recognition] i ua lnma aino iia"aclik<> h<Kijma •. a ia' aupuni i hana ai, [/«wa' /W« acts anel 'ōl)Hj?ation»]. ftfa ka-hoppokolo-ann, 0 koi »» !l Rria oleioa'o, <• kanu ia nn n.oa i ' hala, n e l'i\wo]a\Vc.l)oi ko AnpUni o hoil.oi hon ia akn ana i kona ninua aupuni, mq he moa la, a-le i īe'āUa-u.aUa'ia.kona nee pili ■ aiunnu ana./Aole nae koia nihu «lakaii nponoia e ka Moiwuhine apiai uae, ua kahoahoa mnu ia Skn'oia o koi iknika ia aku ana .in mau mea, a ina aolo o,i;i e ao ana in aluilii, e ' ■ pau ana na hooikaika ana n ka l'orosi<lona no lea hoihoi liou aua 'ku,i koua Aupnui; a, aolo liof-i loan mai ia'u ka lioomaopopo ana ka loli ne p k»na noonou. a, ;ic niai hoi'.oia." Ina o loaa aiia ia'u lea wa pono t.na koia hopo aiai, o unniii " / 1C) i na oleloa'o a 'ka' Mana Hooluko An>t;rika Huipuia ma o .. . Porcsjiiona Ivjvlivalan.) la.no ka hol'hoi hou ana i ko Anpniii Moi o Il'awaii ma ka 51. H. . i h:t ,\viia mai ai ia knliina, • Albevt S, \\ f illis, a pukiliai Uoi, elikq. mo ka h<iikg.a \va PoeeiHiilena Kal.va.luiia nei. I ko'u hooiiikopopn aha.i' ka, puhili ana o ka papā liUna hoih i Aupuni Mui i. hooniakaiikauia ai e l'oi-o- . aiilnna lvalivalivna, ua maopopo loa lua, ia'n, aolio mam\oliuia i' koo no ka Uoilipi A.upuni Moi, nolailu, liooholo lio'n «nanaō, o , oiit n i pomaika'i- no ka lalnii nm oka hoohui aiiponi ana, a o . ioai hoi i Aupuni Toritorc ii . llawaii i kukuluia iu.'iluini o ko • K'anawai Kuia.u (.Orgaoifi. A<.t) olike mo ka hoiko oka M.eniori- •* ala a ka llawaii (I !"n waiiaua Naiional Leagug) a'u i hoom«opopo. ooNioi, a e noi uii'a hoi i pono koho ha'ola hiula, i kukulu ole ia nial-una o- ko ar.a w.iiwai a loua niakaliiki. Aolo i pnu.