Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 29, 17 July 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

2 hoopoutjf/o/to hott ia eh,ke ?ne na niaatce Mooleīo lliiuka a k<> llaiv«i< «»te .Mimi.

MOKUNA IV Hoomakaukau o lluaka-i-ka-fou-o-Pele no ke Kii ana ia Lohiau--ka Hele pij ana me Pauopala'e —HALAW.M ME y/AĪHNEOMAO—PAU NA Poo 0 NA Akua o Panakwa i kp: Okiia e Hiiaka. 1 HOOMAUIA j Alaila, pane aku la o Hiiaka: "Ina he ikaika loa kou manao i ka hele me maua, alaila, ua hiki no ia oe ke lawe ik° wahi moo puaa. He kokoke waie no kahi ka-wa i koe ia oe a hoea ika hia. Ki koke ae no ka lua mauka ae nei. Aole nohoi e liuliu a loaa mai no maua iaoe." "He uku wale hoi ia, he i'a no Kahoolawe," wahi a Wahineomao i pane mai ai, me ka hoomau ana mai hoi i ke kamailio ana: "0 kuhi mea apiki. īa'u paha hoi auanei e ho'i mai ai, aole olua e loaa mai ia'u." "Aohe. A loaa wale mai no maua ia oe," i pane aku ai o Hiiaka: "A i kou pii ana ea, e olelo mau oe, o ku o M, o ht o /.'</, pela mau no oe e hana ai a hoea i ka lua. Hiki oe i ka lua, he pono kiola aku no kau i ko wahi alana ilalo oka lua; alaila, huli no oe a hoi mai. Na ko akua no ia e hooponopono mai j kana puaa. Ua ko aku ]a no kau hana. A i kou hoi ana mai, e olelo no oe, o A'/i, o ka, o ku, o k«. Aole paha e pau elua kauna o kau o leu, oka ana, a loaa mai no maua ia 'oe." "E, ua ano e ae la hoi ko'u wahi noonoo i kay olelo ana mai la i kena mau olelo. O kn, o kd, o fot, o ka. O ko..olua mau inoa hoi ia au i hoike mai nei ia'u, a oia ka hoi ka'u rqau huaolelo e ohikui ai i keia pii ana aku, a pela nohoi ko'u hoi ana innK manao nei no au o Pēīe no paha oe, o ko'u akua. Hai mai no oe i kuu puaa a o ka pau no ia o nei pilikia nui o'u." Komo iho la ke aloha iloko o Hiiaka no keia mau olelo a Wahineomao, a ia wa oia i pane aku ai i ua wahine pii kuahiwi -nei, ka wahine hoi e lawe ana i mohai -na ke kaikuaana hoomaniha ona. Natii ia, ua ike aku la au i ka laelae maikai o kou manao; nolaila, i hai aku au ia oe, o Hiiaka ko'u inoa. Owau ka pokii kaikaina muli loa o Pele. Oiai hoi, na Pele kena wahi ouo puaa au e lawe nei, nolaila, e lawe pololei no oe a halei i ko wahi puaa iioko o ka lua; a ku no oe a huli hoi mai. O keia wahine hoi au e ike ae la, ko.'u kokoolua oka hele ana mai nei, o Pauopalae kona inoa. A mai ka lua no maua i uhaeie mai la. A ina he makemake io kou, e Wahineonao, e hele pu me maua ma ka maua huakai makaikai, alaila' e wiki oe a hoea i ka lua." I ka lohe ana o Wahineomao i ka inoa o Hiiaka, a ike pu mai la nohoi oia iaia ua anehe iho la oia e kukuli ilalo a pule mai ia Hiiaka elike me na wahi mapuna olelo e ioaa ae ana iaia; aka, pāne aku la o Hiiaka: Aole pela. Mai hoomana mai oe ia'u, o hewa auanei kaua." "Ina hoi ha; pela ea," wahi a Wahineomao i pane mai ai, me ka houmnu ana m;ū hoi i ke kamailio ana mai," e aho e ae nuii oe i aikane oe na'u. Ae akvi la o I liiaka, me ka olelo ana 'ku: "Ua pono ia. I aikane io kaua na kahi aine kahi. Nolaila, e pii ee molia aku i ko wahi moo puaa i ko akua, a hoi mai. Aole oe e liuliu a loaa mai no maua ia oe." O ko Wanineomao paa pono ae Ia no ia i kahi moo puaa ana, a pii aku la i uka o ka lua, me ka hoopuka ana nohoi i na olelo a liiiaka i hai aku ai iaia, oia hoi, o hi, a h'ii, o o ka, Jaia e hana ana pela, ike iho la ia i kona mama launa ola, me he mea la e kianiani wale ana no kona wawae iluna o ka lewa i ka ua mea o ka mama launa ole mai. He kaukoe maikai wale no ia aua o Wahineomao a hoea ana iluna o Akani-i-Kolea, kiei nohoi keia ia lalo o Halemaumau. Ike aku la keia e hula haa mai ana no ke ahi a ka vahine, e hoohulehulei maikai ae ana no i ka pahoehoe, e īoohuahuai ae ana nohoi i ka wai ahi aka pohaku me ke (.mio wiliau ana iho ilalo a huai hou ae, a pane iho Ia ua p (, I:InIa lea wale, ka hoi na wahine o ka lua. ?Ce haa mai la ka pahoehoe, holu lua i ka milo holu, haa i ea nuku o ka lua o Kilauea-." Pau ka ia nei kapa-kapa wale ana onou aku la keia i eahi nloo puaa a.na mamua pono o ke alo, me ka hapahajai ana hoi imua a i hope, a hooka'iewa ae la ma kona ioao akau, e anehenehe.* ana e kiola aku iua wahi puaa nei, a paiip ae la oiav ' ' ■'L Pele—e! Kia mai ka'u mohai', he puaa! E Pele e! liia mai ka'u alana, he puaa. . Eia mai ko Puaa, e Pele, eke akua ai pohalui. Ai ia mai kuu alana, kuu mohai. E ola ui'u a kau ika pua-aneane. A eia mai ko puaa. 0 ka manawā no ia a iu. nei (Wahineomao) i kiola aku ai i kahi moo pu;ia ana. Nana aku la keia ika iho koheoheo iho o ua wahi puaa nei, a, loaa ae la,i ka puko a]ii iiuii lalo m«i o ka lua, a ume ia..aku ia ua wahi ouo puaa nei ilalo iloko oka moana wai ahi. Alaila, hoolana' k» lii I ii i nuim npi iliuui. iia hele a nemo-

nemo maikai, aohe hulu. Emoole nalowale hou aku la ke kino oua wahi puaa nei, ai ka okn hou ia ana mai iluna o ke ahi, ua hele nohoi a mo'a lea maikai. A ia nalo ana aku, hoolohe aku ka mea kakau, e hoonuunuu mai ana o Nauliolahale i na poke kuhikuhinia o ua wahi ouo puaa nei a Wahineomao. Ue pule ai puaa ana keia a hoonuu ono akoHonolulu nei poe ame ko na Koolau, oiai ua ai puaa ae la ke aliiwahine oke ahi ī ka nam o Halemauniau, i ka olu hoi o Mauliola Hale, A ike pono o Wahineomao ina hana kaipahao i hanaia mai e 'ke ahi a ka wahine maluna o ka niohai ana i haawi aku ai, ia wa pane aku la keia: "Ua noa ae la au ia oe, e Pele, kuu aleua. A eia au ke hoi nei." Oko ia nei huli ae l_a no ia a hoi mai la. Kau mai lako lanei mau makao na aikane aia nei. Alaila hapai hou ae la no keia i na huaolelo ake aikane i a'oa'o aku ai iaia: ' 0 Ku, o Ka, o Ku, o Ka." mea oiaio, aole i akuku ia ka ia nei hele ana; aole nohoi keia i ka i ka holo nui ia hoi ana mai, me ka hikiwawe loa ma kahi a Hiiaka ma e kuoe malie ana. "Ooe mai la ia, e aikane?" wahi a Hiiaka i ninau mai ai ia Wahineomao i kona hoea ana aku. "Ae. Owau keia," wahi a Wahineomao 1 pane aku ai me kaolelo ana'ku; "H kuhi ana au, aole olua e loaa mai apa ia'u." f Nokeaha hoj auanei ko maua mea e loaa ole mai ai ia oe, oiai he mama maoli no oe ike koele wawae ma ka maua ike aku," i pane mai ai o Hiiaka. "He keu paha hoi ke kupaianaha o keia pii ana 'ku nei a'u, a pelanohoi meko'u hoi ana mai nei; ke ike la au, aia wale no iluna mau wawae kahi i lawe kiani ai, Aole ae nei m aip.ua i ike ai au i keia mama iauna ole o'u plike me keia a'u i pii aku nei ika lua a hoi mai la. He }ua ole keia," wahi a Wahineomao. Oko lakou iho mai la no ia. Aia lakou e hele nei, ninau aku la o Wahineomao i ke aikane, ia Hiiaka i ka olelo ana'ku: "Aoleo olua manao, e kipa kauhale kakou ke hoea aku kakou i ko makou kahua hale mamua aku o keia wahi a ka-kou e hele aku nei?" Pane mai la o Hiiaka: "Ua hei oe ia'u, e ke aikane. Qwau e hele, a liele nohoi oe. Aohe ka'u he huakai kipa kauhale; aia ka'u huakai no ka la o lalo—e, papalu aha i kuu makā. Hookahi o kakou m;iknmaka, oka mea no e hālawai'aku ana nie kakou." Aulo i pau.