Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 41, 9 October 1908 — Mai Koho Hou ia Lunakiai Shipman o Hilo. [ARTICLE]
Mai Koho Hou ia Lunakiai Shipman o Hilo.
Ua kukala' akea aku ]ca Malani!vlama- e i.oho houia o Shipnian i Luna.ltiai. ke luikala nei keia peni, mai koho hou niai ē lea poe koho balota o Kuu ia Shipman. No keia kumu: l Hehaiki ka nooiīoo. HeLoiō piha o Shipmān, a lio kakaolelo īiia ke kanawai, alea, o kekahi keīa o na Loio i lawā ole. ka niakaukau. 0. ku mahr-le pa-koneka kekahi mea e hoike mai ai i kona haiki loa. TJa iko ka lehuleh'u ūiia kp Kanawni Kalana, he elua puu ilala. a i'waiho'ha) ko Kanawai i hookaawiile ai no nn. Kiilaim pakahi. (1) ka waihona nlaniii, (2) ka waihona okoa. Oka waihona alanui. Oia jiii dala nuhau alanui o kela ame keia 11)ea i kupono ika a\ihau o kela apana lieia apana, o na ilaLa npau i loaa i kela apana keia apana no kela apana noia a e lioohanaia ua mau dala neima na alanui oia npana, aole e i kekahi mau apana e ae. Elike rne nei: • 0 na elala anhau alanui i loaa ia So\ith Hilo i kh. inakahiki he $12, 00.0, ia North Ililo, $2,000, a oi, ia Hamakua, $5,000, ia North Ko'hīila he $3,000, ia Sonth Kohaia, $1,200 Nort'i Kona $1,4Q0, ia South Kona ?SGO, ia Kau $3,000, ia Pnna $?fsoo a oi, o keia rnau elala, no lakoupō'noi no ia. Aho mea pono e hoohanaia keia niau elala mti na alanui npana. Elike me ,nci: oke alauui e liolo aua inai Waiakea aku a Keaukaha, a ma na alanui' e komo ai)a iloko o na aina kuonoono-ma) ke alanui Poaiwupna aku, ilaila e hooliana ia ai keia; •uiam dala, a malai-la wale no. ■ Oka waihona okoa, o lea waiho-. na keia 0 ka lehulehu a no ke Kalana holookoa ia pnu elala, o na loaa- auhau waiwai, na loaa o na auhāu, na loaa o na laikini, o na pakahi o ke Kalana Ua komo iloko o keia waihona. A e hooliLoia aku no penei: Ua hookaawale ke kānawai, iuailoko aku o keia \raihona e uku ia ai Da Lunakiai, na Luna holo puni Kalana, na hope makai nui, o ke koena iho na ka Papa e Hoolilo elike nie ka lakou i ike ai he pono. - Ika hooli}o p.na oka .Papa a koe ke elala, alaiia, ua unuhiia mai ka, >vaihona okoa a ka waihona alanui. : O ka hana kupono a ka Papa o na Lnnakiai t e nana i ka pilikia o ke Kala'iia. Ina he pilik'a ko ke Kalana, pono e uku aku, Aole pono e pakenekaia, a na kela apaaa keia apana e uku aku kona pilikia (aie)., O keia pakeneka he hao ana keia i ko ka lehulehu dala, 6 lee kanaka ikaika e nu.i ana kana, o ke kauaka uawnliwali, e unku ana kan,a. .O S. Hilo, ke kaiiaka ikaika lie ."9' pakeneka koha, a'o S. Kppa, ka mea nawaliwali'he elua pakeneka; kona, (.02), Ma keia mahele pakeneka i hooikaika loa aLo.Ship-' man o maheleia ka waihona x> ka lehulehu pela, ma keia i hoikeia mai ai ko Shipraan haiki o kona noonoo. Eia ka hooinio loa. Ho iM'i.OOO lee koena ma lea waihona okoa-o ke Kalana o Hawaii, i ka malaiua o lulai, (o ko konna koia ona hoolilo niai lanu:irl 1908 a ītme.)
(Ja wailio- mai uu Ship[ruiti noi, ha 01010 £Iool).oio penei; E waiho iii i hookalii tausrvni no Usi waihona, o maheleia $14,000 dala iio na apana o Hilo Hema, elima ianaāni °i a emi umi, Hamakua, hookahi taus!ini oi a emi mai, N. IColiala $3,000 (ekolu tauB.ini ) oi a otni, Knu, ekolu tausani; Puna, eleoln fausani. ma koia e iko mai' ai ka poo o Kau, ame ka lei)ulel>u, he hai-lei maoli ka manao o koia Lunakiai. Wa kein, ua k ( , e 0 N. Hilo, S. Kohala, N. Kona anie S. Kona, oole he walii kulu wai iloko 0 keiaunjikumamaha ta.u»ani. He kanakolu ($30,000) tausahi mahelehele ina ka pakeneia, a komo hou kela mau apana a hao hou no 1 koia pnu nni, alua hao nna a kela. ma'u apana. Tehea kpi;, na. He haiki maoli, a ua W inaoli .i ka Hooliiki Oihana o ke ,Vritoro, ua kuu akoalakou i ];;i h.n , v i ana mai i ka puu dala nokn ana i na aianui a liiki i j : ~v ni nei, aoio nae kkou 'i mnhel./o'o'< mai o pakonekaia kahaawi ana aku i ke Ualā.nia kela amo koiu apana, elike ino ka nui o ka aiihau i oia apnna, O ka lakon i lmna ni'; uhke mo ka nm o ka pilik-i n pi?!a 0 liana ai, i;
Eia ke kumu.eluai He nuha a he ka-eo. E nho 'l\a ekake hoololo-; ko auwai, xio ka īnea, aohe ona ; uhane. Ma ka halawai a ,ka Papa i Mavaki s i9o7, oia ka Lunahooma-1 lu o 'ke Komite-. Waiwai, mai ka Papa mua mai no, Ika hooholo aua 0 ka.Papa e uku aku i ka nie oka makakiki 1906, penei: He ewalu haneri a oi ko S. Hilo, ,a 0 ko S.Kona elua haneri a oi, 0 ke ku ae la no'ia imua 0. lea Pnpa a kukf}la mai In, ua haalele au i kii noho Lunahoomalu ana 110 keia Komite. Oi ,noke aku, ka Lunahoonialu i ka hoalolinloha aoho wahi roea a maliu'nmi. oke aiwa. nulia loa iho ia, a kiloi inai Ia i na Pepa 1 komo iloko 0 kona lima. ' I2a! E kuu ka aina ika ulu 0 ka makani, ua kiolaiai.ko oukou Imnohano, a. 0 ko oukou hilinai ua heliiiii ilalo. E koho 11011 mai anei oukou i liann hou ia no oukon pela. ]sia ka okohi: Aohe liolopono 0 kana mau hana alanui ann- 0 Shipman ka luna alanu.i o Kau, 0 ke alanlii o Honuapo, e komo ana ma na auia 0 Kua- ame Wainu, aolo i pao i ka hnnaia .a hiki i keia la. Ho nlanui kahiko keia o kahana ia ana, a o ka piha keia oka elua makahiki. Ina he akamai o Shipman a- lawa kona ike, ina ua paa kahiko, oiai ka pauku alanui i ha'hnia ma Naalehu, he elua tausnni j p.aha dnla i hanaia malaila, a he pauku alanui maluna aku 0 Waiohinu, he ekokl paha tausani dahi, a he pauku nlanni om Pahala, ma | ka hale kuai o Chon, he eha pahn i ta*Ußani dala m'alaila. Inahe nkainai 0 ShipniiLn, e waihoia ka hann j ana 0 k'ela mau pauku ahuuii, a . paa kela ahuuii hou, oiai, aohe pL j .Jikia_nui oia mau_jvahi, a no ka lawa ole o ka ike, ua lu liiliiia ko da|a mao a mao a paa ole ke nlanui i ike nui ia ka pilikia. Mamijli no o'ka ike ole o Shipman. i {ia hana alanui, vu loaa hou he inoa kaulana alanui ma Kapapala e o nei i ka iKo.a "Kapipiwiwi." Ehaeha lea naau ke'ike aku i ke a i lni'e houia ai ei mdiaki ana ma kela aoao a" ma keia aeiao 0 ko alanui i papalna , ai ka lilo ana 0 na dala 0 £au . Pehea e kolio hou maino anei oukou e ko ka Kau poe ia"Shipman, , i papakolu hou aku ka lilo i ka pauku hookahi, a loaa lioii aku ia inoa hou oia pauku o "llio.pialu.' , O Kau kahelu ekahi o ke ino 0 ; na alanui. O ke alanui ma o Uwelj:a)}nfi.g., aohe alanui, he p6no hele 'aku 110 iloko o ke pulu-oiiia. Ina i lawa ka iko 0 . Shipman, ua pau ka;hiko i ka hana ia keli} alanuī, oiai, ua. pau mua i , ke anaia, aole e pilikja r>a poe mea , kaa ame na ohua e luaiele ia ai, 1 0a ia ne}. Dko alanui 0 Kahuku, , aolie aia ihina ke a, nunui , kahi i kalaoa ai. Nui loa ka pilikia ona alanui o Kau. Mai koho I houmai ia Shipman, aohe.holo pono 0 na hana e hana ai no ka pono 0 kg, lehulehu. Eia ka elxa. Aphe |jooloheia 0 ko oukou loo.' He m 3.11 palapala hoopu leluil'ohu ka oukou 1 nonoi mai ai 0 I>oopan ia Lanaholo, aolo 1 hooloheia ko oukpu 100, ina i hoo lohe ia ko oukon leo, aoloo loan kela inoa hou "Kapipiwiwi n Shipman," ua ola iho la no, ko Hhipman inoa ia oukou, ho ano inoa hemo 010 kuia a hiki aku i ka liope loa o Kau.. Ua lolio au ua kapu nku 0
Shipman i kahi lio ona "Kapipiwi wi," ua. ola ]tonn inoaia oukou, Mai kolio hou mni. Fifl. ka eliina. Ua lioolulii wale ia kalii poe o oukpu. I ku maiama o Sept. 1907, ua hoea iu.ii na Berola liko 010 o na apana i ka Pjipn, he eono apana i jkoi inai, na poo hnna alanul i $1.25 ko |<a la, oia o Hamakua, N. Hil 0; g. Hilo, Puna, N. Eona, S. Kona,'' ekohi i koi mai i $1,50 ko ka la, Ua hooholo ka Papa i $1.25/elike nj e ka n»i o na apana i koi mai ai, a'hoihoi hou ia ūa Berola o Kau e hana mai mn ke $1.25 ka ka la, elike-ini» na apnna e ae. " I ka mahima.o Oct. no ua hoea hou mai ua mau j Boro|a noi, nie ko ka inahina hou hn §1.,0u )).,). Me ka ike no o Hh'ip-1 mun, u,i hoole ka' Papa i ko !i 1,50] 0 ka hi, aole oia i a'o aku i na poo' Uunao hana hou i na Uerolti,ua| hoounaiii' a ku i na poo hana ho! aulo i $1.50, ua lawo nkti nrt j 1 ,0,; Wna i lj.o $1,25, '4 koe ho M a ] kelu iime koia kanakiialuki j koiā 1 1 u _ . Al)| o . »iioi ho īiooluhi walo'! keia, ua hana oukuu me ku hnuoli ' »1 r.u o k« $I'2C~kai loaa akuj aoho Koihala.e akh o Hhipman no,l "ii luikuao lfoihala i ka pohakn," Mai paki lioi oukou ia bhicii:iaii i
kaj_>ubaku. ' Aka, mai, koh<vhoii| mai 'onkou iai». | -Eiu ka oono. Ho h'olo o pee,! aola i inoo ih'o ,ka ioio o kiia- kumu ! hnnak'o niakamaka Jiou nei no.! Aolo ]>alc mai ka Nupepa la.ina i }ui wa i hooa ae ai k-oia nuhoii'. kaumnha. 0 lAinakiai Shipina.n o .K'au, me- Lu'nakiai tCcaki o na Hilo, ua holo e peo. Ho maa kaumaha mii koia, 1 ka ike no o ka Lunahooponopono o ka nupepa ilahunalama i ka ii.okak.i o- nn kn mu knpono- oio e koliohou oleia ai o Shipman me Keaki, kukala mai no e koho ia Shipman mo Koaki. Pehea e Kau? I\lo ia moakaka 110 la ika haaleloia ona hana oka lohulohu o Uo oukou Lunnkiai hoo lolio inai v no oukou i ko knknlaia aku e koho hou mni 110 emkou ia Shipuian. Uku poloK-i. iMiii kolio 1 .hou mni. Ho mea minnmina me ko kuumalm ke komo pu ana mai 0 ka Lunalia-ponnpono 0 ka ōhilainalauia 1). Ewa iko, ho opio naauao a Lunahooponopono Nupōpa, a oia kekahi Kakanole'o 0 ke Keona Ka kauolelo o ke Kalana o Hawaii, a he moho KakauoMo ni-i ka aoao Demoknratu kuokou u holo aku ana i keia kan leoho ne. Ina i maka "ālā oia i ka pono o~Bli]pman tnn Kealei, »<>le pono e kalahea mai,o koho ia Hiiipman ame Keaki, 0 owir H-pn ia oia e ka poo kupono i ke koho l)aiota oke Kiila.ua . o ..lawnii. A koho oleia oia. inn...pela ilio )a ke ano o ke Kakauolelo a ka lehulolui e'koho aku ni ua makahewa maoli. a lie hoopau halota ka haawi aua i ka l.aloiu ia l) EwiUiko. _J\lalia iuve paha o olelo mai, oia ka hana, anie ke ola o ka Nupopa. Hauoli anei'na poe heluheln i ko lakou heluhelu i na mea oialoole, a liuna i m 'mea eiaio. a ko huhu nei na poo lawe' i ku Muhimnliunn, ua poho lon ka la! ou ilala i uku ai no ka hnnnia 6 na nioa oiaio, a 0 na mea oiaio <>tt: ka la kou e nana ai, aine, im 01010 a'o hewa me ka polo'ei ole. A ke -apiknn ne. la'i ka lapa nmnu e.-le, ir.e ke kukula -mai. A.ole .0 koho ia Kal m-nn,! Pnrily ame flugo, he hoohamama ana'ku ia i ka lua e kaiiu ola ia n| oia, a lie kuknlu ana i ka am»na_e li ai iaia iho 110, aole e koho mai. ko na Kona, poe, oiai, ke hoinoino nei o D. Ewaliko i ko lakōn hoola, ame ko lakou puuknlahala. Ena Kona mai ka Akau a ka. Hema, nona na man.a koho he eiwa haneri a oi, mai koho mai ia Ewaliko i Kakauolelo, pela me ko Hamakua poe koho, e kiola Joa ia Ewnliko. 0 ka oukou uien i hilinai ui 0 ke noke ia nei 0 ia- nui i ka hanii--inoia, E na Uini 0 liilo Akau me liilo Hema. Ē kipuku mai onkou ia Ewaliko elike me ka lesu kipaku ana la Satana. Ku hole pela 00 e Ewaliko, ke hnnn.inp nei oe ia Elupo 1 ko makou imi pomnikai i> keia mau la, ka mea nana ka Olelo Hooholo i Elitna Haneri Dala no Kukuau a Kalepolepo,-n kuo o Keakh I'ela lioi I.iookalii 'l'ananni tio alanui AIo, h.?' io o t\eaki, oli,ia laimni no Mahiulu, hooīe no n Keaki. j eono hnneri elula nō~h"aimiki. Nol 0 Kenki. O Muro walo nep ko ninkou houln, tiole o Keaki. Aolo no L'aha Lio 11001100 ilni o Kwaliko, o Huro kana ai mo kana i'a 0 keia mau la 0 noho noi, anio na pono 0 ao, ;i ō Hui'o kona imi nomaikiii, o I
noho noi i Kakauololo noko Koomi Kakauolulo o ko Kiilann o [Ituvfili, r«a ho k.inalea na.anao o Ewnliko, o lmalele iho oia i k;i »oho Kakiiuolelo ana, alaila kohu ko leu kaia ana niai nole e kobo ia Huro. Aolo ka auauei, hnnai al<u o Hui'o i ka '° PU''i ' ka ]K>i, i ke kope, a pela \v;ilu aku, leuhn. mui mi i kii, makn o l;a lui'a nnnn-e ;il<u Ma kri ii n jl C( . k;l |ln( , I{nlu> a [lUlli ki>, <■; ;j i u ;|:nvaii. lie! kiinaka liup-i.-niaol i ~ liwulileo a o -Tolm Kai. ke kmmk.-i npiu nanu.io, aoho ona wnkuui, ain n 0 „ia ihiko o ke Koona Kakauolelo, it h« Uopnhalika. oia, n. Hnme Kula o aolionna ku,. mai ia Ilui'O. JC nu kiui kelio hiilola iHiilo. e koho in 1 John Kai, i "Kakmioklo Kahina,! mai kolio ia Kwaliku hn huiio. K': koho ia Hur'/>, h< ; l(.k,,iiio r, kenki.' H noonoo pouo /) ICau, mni kohohi ' Hhipnuin lip pauuk:i, kuho ia'W. H. Kiil;;j.||i;i i Uilli I W \l. IC :l Il'.v.i il. 1 20, 1 f)f>R.