Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 42, 16 October 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-poli-o-pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-poli-o-pele

7 hot>)H)i;<)}><ii/<> /oni it(, rlii\-,' ///,■ i, tl un/a/iu- J[t,olclo thi„U n h„ ihuenii Mniii. MOKUNA IV Hoomakai KAI' (> Il;!.u-;\-i-i:.\-r<)i.:..o-PRLic no ke Kii ana i.\ Lohiai' k\ TT;:i.:n \>,.\ mk Pauopala'e —Hm.avv.m Miv \Vaii;n!'is\: p AI! NA p OO 0 NA Ak'l' \ o Panakwa i ki' on:\ r Uiiaka. [ liOCMAI'IA. | wiki ouknu. Mai loiii. A ī ku oukou hele ana ma ko oukou alahele, r hooN.n 1 , kaiu apana aina i hoopuniia i ka lepa >. i'a k..|.tt ia walii no ke kaikaina o oukou. Oiai o Hiiaka e p'i.ii'aw. 1 - w ile ana no kona aho, a e kaapa ana nohoi iloko o ka nla ;vo o ke koko, iaia i lohe aku ai i na oleio a ke kaikuaana i na kupuna, na kaikunane ;uiu~ na Hiiaka, ua hoom lopopo iho la ia i kona palekana a i kona ola lioi. Iloko o ia wa, ua ike iho la na walii kaikaina manu o Panaewa i ka moe malie o Uiiakn, ia wa laua i lele aku ai e hoike i ke kaikuaana no ka make o Hiiaka. Ia laua i hoea aku ai imua o.Paniiewa, ninai: mai la ia ia laua; "He aha hou mai nei ka olua o onei?" ' Auhea oe, e h.a lianau mua, i la io mai la maua e ,-ioike aku ia oe, ua make o lliiaka ia kakou," wahi a na vvahi kaikaina manu o Pamiewa i pane aku ai imua o ua naeaea nei e hoomakaukau una iaia iho no ke komo kino ma mai i ke kaua me kona mau pokii eepa apau o loko o ua ululehua nei, 1 ka ioue a.iu o l'ana vm i k--\ lioike a na wnhi poleii manu, ninau kikaho mai la oia i ka olelo ana mai: "A make o Hiiaka ia kakou! Pehea i maopopo ai ia olua ka make o ke kaikaina punahele o Pele ia kakou? A hua a pano!" "Penei i maopopo ai ia naiua. Aia no ke pili lakona poo i kona kani-a/, ua pili na maka. Kc waiho la kona kino holookoa iloko o ke f,<i wai alaea a ka manu (o ka inoa kahiko leeia o ia mea he /-W, <>, ma ka olelo ana ulalele. Mea Kakau. ) Aehe oni, aohe hanu; a nolaila, manaoio loa niaua, ua make kela waiiine mahaoi nui wale ia kakou. 0 kau hana wale no, e ko makou hanau mua, e ko makou kaikuaaua haku, o ka hele aku a, poalo i kona mau onohi maka, loaa ka pupu onooiio mikomiko o ko apu awa. E hele oe, e Panaewa, e kii i ka pupu o ko awa, a e mama ae maua i awa nou a ku iloko o ke kanoa. A i kou huli hoi ana mai, ua makaiikau hoi ia m;mn, i kou mau pokii, ka awa, a o kou hoomaha no ia nie ka olioli nui." Alaila, pane hoop(>hala wale ne la no ua Panaewa nei, ma ka olelo ana ae: "He make paha auauei no ke kalo, a ola no i ka naio! A-ka, e hele io ae hoi au e kii i kuu puni," oia na onohi onoono mikomiko, punapuna o nei wahi kaikaina mahaoi nui wiile;. o Pele. A lieaha la hoi nei nana maka mai nei o ua maka piheka nei o Kilauea, aohe hoi hoolale aku i na luahine mahuna awa o ka hia, pela me na elemakule ili nakaka awa o ua wahi la, aohe hoi, he iho nui mai e kokua i ke kaikaina 0 ua akua mana ole nohoi la o Kilauea. E hele au!" I ua Panaewa nei i hele mai ai no kahi a Hiiaka e waiho ana iloko o ka moana wai alaeli ke akua o Panaewa. Ke ike nei no ō Pliiaka i keia hele ana mai a Panaewa, a piha haupuupu wale ae la no kona wahi manao no kona make-ia Panaewa. ia wa i lohe aku ai oia i ka ieo o ke kaikuaana o Pele e kahea ana i ko laua mau kaikunane'ame na-Hiiaka apau, hui pu hoi me na ku-ku-»mt ame na ku-ku-a-?('(( o loko o ka lua-ahi o Kilauea e iho i kai o Panaewa, e hoola i ko laleou pokii, o pau auanei kona mau onohi maka ii<a ina'i ia i pupu no kona apu-awa.. "A ia oukou e iho ai i kai o Panaewa. Aole e iho ke ahi a Lonomakua; aka, e iho ka wai ula ame ka wai kea a Kanehekili. ■ E anai oukou ī na mea e loaa aku ana ma ko oukou alahele; a koo nae na wahi i ku lepa keokeo ia. Mai noho oukou a a'e ma ia wahi, oiai ua laahia ia walii no kakou. u O oukou na kaileuaana o ka pokii aloha o oukou, e ]ele oukou a paa ka pokii o kakou. E pale ae i ka hele huhu a ka wal ame ka piluw/ o na kuahiwi, e houmamalu hoi i kona poo laahia, i ole e pulu i ka ua. Lohe aku la oukou. Nolaila, e iho e.ka ua! e iho e ka wai ula, e k a kea, e hauhoa a paa o Pana -wa i na kumu nui, a lawe loa aku iaia a hoopalemo iloko o ka moana kai-ula,

kaipopolohua mea a Kane. E iho oukou! Mai kali! Mai apa! Mai hoopnnini! Mai hoohalaliala! Mai naau ko'e "! K pupukahi ke aloha no ka pokii i ka la oka make. j hoopokii walo aku auanoi oukou iko ha'i kaikaina!" ( Alaila, o kt: kuhea ao l.i no ia o ua Pole nei me ka j 100 nui aka laana ole, e kaho.i mai ana ike kaikaina i ka poli: | Eka pokii i kuu poli nei -f! Kaohl ia ka lima-ku'i j o kaua i kokolo ke aa, i umani ku ika honua, i )oaa ke J kaohi ame ka iioopaa ou, eka wahine. Umia"ka hanu!" I I lawa nn a pau kem kahea ana a ua moiwah^ie j mana nui nei o Kilauea, oka olapa koke ae la---ao | uila wawa ka poai lani ika 3co ku'i nakolokolo papaaina j oka hekili kawewe ka ua-kahe ka wai ula, ka wai kea, ke haluku la he mokuhia waikahe nui i kai o Panaewa. Ke alaa pu īa nei na piha- f / moe nahele o ka uka-ke wi nei ke kani aka manu-ke huiii na ko lakou mau hulu-ke opili kuululu nei ko lakou mau kino-ke haa la na puapua, a luhe iho la malalo o na kikala. j I nei iho ana mai o ke:a mokubia\ nui aka wai kahe , a hoea i kahi apana pahele i kauoha ai b Hiiaka i ke poo ohana, oia wahi, e kukuhi lepa keokeo al pani, ia wa i kapae huli Koolau ae ai ka mokuhia ana aka wai ma ka | hohna pili ina Hilo ia o na iaau— he halulu ia o na mea kino lewa ame ka honua. Na keia ino aka ua, a ka makani, aka uwila, a ka hekili, ame ka wai, ua pouli pu iho la o Panaewa moku lehua nui i kekahi pouli nui i 01 aku kena poeleele i ko ka pouli konoliu o ka po. Ua loa'a mua mai la o Hiiaka i na kaikuaana, a hiiia ae ]a oia eko lakou mau linia, oiai hoi ka limaku'i o Jaua I me ke kaikuaana, e ont ana iloko oka opu oka honua. | Hookahi ia Jiao ana a ka wai kahe, pili pu o Panaewa j ohule i kekahi kumu lehua nui, a paa ana kona kino nui piiikua i na kino kauia o Kanaloa, elike me ke kowali pehu, kowali maoli kowali kae-e'e—poipu aku la na kino o Kuhuluhulu ma, Kuolonawao ma, paa pono ua haakei nei o Panaewa. Ke komo la na aweawe o ke ko\vali iioko o kona mau pukapUka apau, e kaiiki ia ka lau ooi o ka ieie ame-ka hula ' i ke kani-ai o ua Panaewa nei. Oi ikaika ka leo o ua o Panaewa i ke na ae, a hiki i ka pio loa ana o kahi leo. E hao aku ana "ke nuu ame ke kuku-awa ' o ka lua o Kilauea, a noho ana ke kino hanu ole o ua Panaewa nei i kai o ka moana. Miki mai Ia hoi ko laila mau keiki ili kani, koe wahi hakina ole o kona kiho e lana ana ika ili oke kai. Hookahi ka hului a ka wai, pau ke koko, ka haumia o ka aina. Aohe akua liilii e koe iloko o Panaewa. A ike o Pauopalae i ka pakele ana o ka haku o Hiiaka ia wa oia i pane mai ai ia Wahineomao: "Ua ola ka haku o kaua, a ua make o Panaewa ame kona poe apau i na hoaiku-kane ame na hoaiku-wāhine o lalo o Kilauea." "Pehea i maopopo ai ia oe?" wahi a Wahineomao i ninau aku ai ia Panouopalae. Ua ike aku nei au i ka haluku a ka wai ula ame ka wai ka wawīilo kupinai a ka hekili, ka ooka a ka uwila ame na kupanaha no apau oka iua. Aka, e hea ae au j keia pule, a i o mai oia, alaila, ua pololei ka'u ike; aka, ole hoi kona o mai, alaila, ua kuhihewa au." I keia wa i oli mai ai o Pauopalae i keia oli. j Kau Helu 24 —na Pauopalak Keia Kau j 1 Kulia, e Uli ka pule kanaenae ola, I 2 Kulia i Keaiohilani, . 3 Uia kupua o luna nei, 4 Owai kupua o luna nei? 5 O Ilio-uli-o-ka-lani, 6 O Ilio-mea; o Ilio-ehu; 7 OKuke ao nui; 8 Ku ke ao loa, 9 Ku ke ao poko, 10 Ku ke ao awihiwihi ula oka Lmi, II 0 kanaka oka mauna, 12 Na hoa oka uiu laau, 13 Ua ka ua, kahe ka wai, a Kahoalii, 14 Nei wale ika pali makamaka, 15 Wawa, kupinai o Kuhailiinoe, 16 O Haihailauahea, 17 Na wahine ika puoko oke ahi, 18 . O Imiiuh',"o o Loaa, 19 A loaa la hoi kou hale, 20 Uku ika oiwi, 21 Ma ke aloha moe ipo i kono, 22 A hele maua—e. Ua hele aku la keia luu a Pauopalae a lohe o Hiiaka e waiho ana iloko o ke kulipolipo o ka r. iwaliwa'i. "puainawele ae la kona leo ma ka hea i uo kahu ame lee aikane, Aulu i puu.