Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 5, 29 January 1909 — Ka Moololo Hiwahiwa o KAWELO Ka Hiapa'iole a ka Ikaiko, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui o Hanalei; O Ka Mea Nana Ka Laau Kaulana o Kuikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha [ARTICLE]

Ka Moololo Hiwahiwa o KAWELO

Ka Hiapa'iole a ka Ikaiko, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui o Hanalei;

O Ka Mea Nana Ka Laau Kaulana o Kuikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha

liUh'M M \ItIFH I?}-I-KA-i)Nī-MAI lE-V-IliA-LIJ - -i V-W VI

\]<>M N \ ]] W\ 11 \n vi v\ \ i, K\hii ii \ v Hasv .. I\,.s\ M w, >a K*m\> ii - K.m ,h, , Uaui i K vnwiu\ N'\ Ki-|-Vi\. N \H» \ hl 1\ \IMII \N V I,)] P () K \»l |II II \N U' II K \M\| \M \ l 1> I|UJU ilio «.11111.-1 kfl linn.i O Lmu n, ui 11īn.i i npi nu'i i luhii ai kon,i ii),iii tv.L»,ic, fni ilio l.i ki Ullllll >11 O k.l lllln, 1 110.1,. IP If.HU liaiu e <il i ilnn », luiui piheu kiuu nieii u 1 ,i iko ai\a, oJa no .il ii Le L-uuk l liee |>uc<vdt 1 bi.li ke >iJ.>iluiia, n . ko la h'M v k*. hu leouie n k i w.ii i>ni naiui a ili' īiu ia i» iu 'waLi hnpaui'A nei i hoea aiu ī kn liale I iiij.ii>i īliu lnina hana i ku umiUinl īuk' itii,i ī ikf ti, nohi' lon.ii iw« Mjl.ul.v, ,il.i ,\c la i,i aku īlima N LiniinH.iin ili.i l.i i,i i k( kn|>annhj laun i ok mn u kei.i ap.uu ami on*i o k.i it iuuini mle n nauai nna ki>ur wihi kino p.ilupaln a hona l k.i luk* I'anp Uun wahi elpiniikiile nei "Kahaha I O ki me-i piha keia ī olelom ai, e kuhiko, he hihia uu'u ni'e keii i kn ummmi o k.i 1010 ? tle,ilui la hoi nei kuia um oka hele aku hoi la l* hoea ī kiu-papa lm ī ln.u O'in m.ni w.ihi ahn p k.ihumu 'iku .11 ī in-i I.i, I i, t a hoi k.i ni u kn lia.ii.ii, (i kn ii i|km wili' īa ami H'> nei iiw ku tim i,i ī ka lIMIIIIIIU 11 kl loll', L 11111l .111 L ko*ll alo 0 kahi mi-a lnlu liu n,ii>, n ko'i' - m mm um ri ni« kr iiiionhi' inihi' \s.ilt no a hneii una ī kuu h ile ni'i Mouiki iiim k.iimii wawu' n»hoi ,i nwiowL' .in.i ī ki' kipaupne' ilnh okolaknu w.ihi pupupu l>'ilc, hom i nui uiia kutu w ihi luahme ni') kc ann pihoihni nut n kma iliail Mlll ,lp 11l [\uit lii 11 l,i m "E Wlkt lUHI ov a koLiio ilokn nei o k.i hnli' N'uni 'to k m.i po(LHlkui "ileaha. ni'i poui. ikiii o knu.i, i hnopihoihui inu »ci i*- ī m-i hiaka? "w.ilu a l'.ili l l 1 eii.ikiile ī ninauuku ,li \,iii,i w.ihi liiljiu«.l w.iluno llonh.'i ujdt aunni'i !>•<] I..ni, ī im.n" m.u tu kulii lualiLia i»l k.i hoomm anii miu nolun 1 ku k iinn lliuanu O n.i knm.ni niiii kt inn palu ,i k i liiui.ii n 1: ui i, u,i li'.'li' (1 pill.l pl.l Itj U \ (i. I i iiohni me k.l k 11111 111 ill >v thf kllll 111, II 1 pili,i iiu i k.i <ii A'ilh ,i k.ni i ina niu> iuu nn lu k ihninii k.i I m n nu 1.l l'u lin 1 k.L ll I ln'li' m iiLii l.ii h m.i (i l< ihi •h'ini'kiili* c n.inii i iii kmiHii a kn hmui, vm lnOi' i pilin )iua i ki ni iKiiui 11 uli iihli iiu n ihi i'li' m.ikulo nm a piino ui ii ;.i i kiina waln luahiiip Hi< mi'n' c liui k « kii|'tii.iha <> ki'ia inaii i* i f i k iiin c ike iiei Ualia ktt iuu i hilim ui i Lt mni

uni! i. ki h in.ii liimK l«i!\iipiii i\ l ltl 1, li K, t ) l|, |,)|, II ||l llilM n i iiiin ki' >i k.iLmi i 1 i ,ii f.i k.ui i iinlnii i uhni m u ium, i h«»i 1.»,v m.»i i»,-i i k.iulnl(- nri, k ihi .iku »,m tntii.ii ui hel>< i kun -pi|wl«i n kaua Aoll* i liulm i,i lit*li' 'in i iku a'n, hilnn miii ko'u mau w iwiu< ī kahi nnw, a hmn au ilhlo K knhi .iiin an, ln ki»»v,ili J,i len'u iik i n v ki hiln.i im ī fcjt hu{up.i .Liia īhu u,iL «i ku'u nmu liiui ī ka hoiiui, |u!iLt* .īna ua lnln kulm luunlin loiihuliuo uu lil' uiuiuiui īole ku'u uji',v ī hihiii 'ii hi i ku, Ji« kaohi k.-ia a ku luoai [iiiui' ,i kau.i, lulo au e hele i k i uhuki ai n<» k.n 11 lu ik« ana, ua. i'ilu uiua nu U'u.iku a kakou 1 ki ,u <) uj. w.iln ko-uL.i'i a ka hauai liia.'i o ka huouakaiikuu ana īliu, .i ku kiAuhi m ui lawala, a he inau ī'a ai waha lioi kekahi Mnlnki aela ki Ja ,i kn kio loa at) la muuao laun m-i e hoi mai ann ka muopuna c iiaina, eia nae, aule uia ī hoiik.mai, a kahikole waln ka la Aole no o Kawelo ī koi mai Hoi 010 hoi ka monpuna a kaua Ua kahikole ka I.*, aohi* hoi kauhak* mai o ua hanu ni*i a kuua Ei ,ie piha ī kt» ku ,in<\ o ka la i ka lnl i, i i.ano aku ai kaln plumn leulo ī ka nahuiu A ku ka la i k.i lolu, aule no hs hoi iu.n .> I a moupuna 0 ka hi>l« īa a iii,ilu ka I* īna jiali Aolo nu he liui iiuii o un iiiaopunn uui Iku īlio Ii lut mau wahi olemakulo nei, ua walea loa ki liainii ] ka lealea hoehou whu, a ua paU> ku ono aka m nuu Alaīlu, mamn nn ln. i.uia ī ko lmin. malia Ha hi-Ie iinhoi i iinili'huh'liu, k.uu ana ku hoo, a iiui au.i nohoi kuhanuo ka minipuii'i manahn oLa hakala o k:i hala A loha aku la liuia dhi i ka hnlulu o k«kain ini'a ī liookuuia īlio mi kalil pili koknkL* n,m i kn liak ilii o k» hale a nakeko ana ko ka liu amo ka hoe ok<i waa O iia mai U ia <) Kanololoimakmi, i nuuu aku u k.ilu k.ipuna k.uiL' kaliu li.uuu Nm m u ana ku k'i» o II» Monpuii.i M i nia ka ! p.i m 1 ana inai | "lf. 11— ll | I„ L-11l I Ak.ilu iino Kan.'lo n p.Min <'lik» iuc kma ki< .uin \iild loa i lo|k> iki konu iii iu kahii liniini ki>in aur piuii lu> iiiii aka launa olu a in li'i ulolu ii.ii a laiia, nmi knna wa nukii ni.u a liuua mai ia wi Aol« i lniliii i iiilinpp i)n>, kum* .i'i l u.\ iiuiopuna i\"l iloko « hnli' .ni' ii i h"J«hplHna pilu hoihoi i niiiilun nnli.i) I.i h.i mnnu inai ln k iln kupiin m i iiiiu ilin uul lu .»■, u lvn'vi'l ilnuuakun ui'iopuua u lu\n;lotofihliujubum '

I 11)1 ĪLI) 1] l r ljn , p I)M t t|| J t I h'O (i<ll "1 , ~ i r I Al.uli, liu.i p,,.,,, an 1,1 'U ho„, Lil i){iijin i u' i iiuiia o in kupun.i, I' l 'I'' ' itl !■< h" 1.1 ninu iima 1 Vtou,i iini i j| 11, lni'ihn'i ilin ]j | 111 Mlll l L ui|il|r>iij ,u l, t | liiki, i'niokiLMi iL<j Ji ke p ot , "II »' i.ll"->« I>lW 1 111,1 10 K O k.l nioi. h"> iii.l i 1. i ii.iln /mi,,/ «ku 1» I'WIV I A KAM LLO 1 0 K.iweloluiu.il. n.i nci iu '•! o K,mv4.lH ,» Kanelomaliaiii ih u.i, 3 •' k.i i',i k.iim iion.i n.i fnI»niiJ. īn.ik i, 1 lUu,l k.UMk L 1.1 „ \v„. I ii īlin.ino, r< l'' liiiiikiiiikiui ih i k i 1 il i 11111111l 11)11 II k 1 l',t, '< llf i .i ii, ln; kan.ik.i Li.il aiii T Ho n .ii ī ,n n.i'u na k< k ill tk.J, h Jitii j>u nji- ka <k>|.ii-[ioo l<n o kni o W'ului O k ,i i ]f|. nkii la nn ia n na w.iln kujinm ī 'i,i kumau di me ni lin.ilu i'a .inii k<i i'j, ai-wiha īa aw.ila lua ma ilio n im K.iwtln- I leiin.iku l nei ī ke kumau muj. P.»n nn ia uinrki\ p.u na i'.i, a {.iii imli.ii ].j. i'j naki, o kona īnaoiM at iiu u Uj. koe okoa hi' flinn mau kuuiau, <iole l p,t» ī k.i ,ii ia i' u.i K.uvel<j nei He mea li.ioh.io tiui keia n.i na naln kalm lianai, o<ni o k ī inea man ī k.i hanai a Inua i- na wn mamua aku, e k|ki*ke inui .ma oia i na pohnna o n.i uinpke eono 1 kfjn.i na e liuonuu ni.il «u i k.i oiin okn ai ftia E hnoinanaoia mn keia walii, aohn hoow.ilii.l n k.'i fii :i K.iwplo Oia inau piakiki no, ulike no mo īa 1 pehm ai n i»ah īluna o ka papa a komo īloko n na umekr A u.i maa Ini ko Kauai poe (i kf> iu k.ilnko) ī k.i linnnuv mii ana i kei i ano u, t , i>i,i no jhlm ki kmmi ī i>ani «i|.»lr.ia 1.1 ka j.o t ai i ki u p'iikiki, lip ]«i«» 1 iknu iio K iua< r.m uii ka .u „ii.i u u.i Knulo nf*i, lio 'ik.i l.i īa i mi kon i hikala, huule nku 11 im hiamne Nohn īki īho Ii li.>i n.i wihi ili iiiakiik ,l lniliu, ]iiik,> aku la loua i u ilio i ii iiia poiio n, ī iu p.ilu o k.i n i.i m m. .1 iiii lianai iioi a laiia li.'ina o k.i 1 oihoi .m i mai ī knuli.ile ĪK' oiuio, īki' iku l.i laui ī ki wiiih,. iu ti o ua \va.i mi m,i k.iln kokoki' i l:n li.ikula o ki li.'li' Na<ui īho la laua le.i t ua waa nui a luiliu, kani ih» la kr u hu a xaJii iluiua s.uli k.iut a ].aiu at !a 11 Aulie lu. nk.i īkaika elile uit, iu 1 kanaka 0 k'i pilikui, o lupili ■ftlo ko u iui iinn h"i hakaka o k k īuni ili.i i_ liiki nli ■!l ī na kauna k.Liiak.i ilima k. k.i'ika'i, iu lihi ii ī inp.i liiln li'« i k* a I k.uial a Ikii nli 1 r.iv,a j>ah.i a kwkah ]i,111i.i ,\t* ko i\ iii>i nnu h«i, •lohi' il nka ." K.i'i.u ii tu.i e [>.u k" la iii i {««i, i 1 <>i |iilia ua h".ilian.iM, i.ii ii \ikiniki iiiifK.ual.i.i Aka, inh ihi na» ī il.ei.i na h iii i .ina E ka in.ikainal a hi'lululu, ke lkf :n 1« lin kaln i k.i honniaka I << iv.< li.ma h'K'l*,ilakfij>'t.i o ka ikaīk'i iimt k> »<!>« i ki ini'.i nona ki'in iniiiiliio, a j« 11 |iu 11<>i hil' 1 o Kavf> lo lninn īk.i iiiih o heuii'i-l ko UII>I li k.lll l k,l Ui.lll 1< > 11111, "111 hoi, ma ku i>"H" oia e panu ai i j

k.ihi oli'lii, kc miki-riulcp oi.i e Jtaiii I]o Vakßik.ilu loa na man.iw.i an.i i* kamailm maoli ni 0 keknln nici am. nui au p ka ni.il:.itijalca lu-luhelu, e hoomaoP°1 J " I '" 1 '»i'i oia ko Ka»velo kamai'ua ana me ka leo nui A oia l>ahi ki mea i kapam ai kanika 0 Eunai, he poe kanaka leo nui Ano i-iioonMU kaua e ka Loalolw 1 ka n ina ana m.i ka iwi kuiTioo pololei o ka moolelo 0 ka mor keia o ua Kawelo nei d k.irn k* moa kuakilu, o kona ala .u' la no la Hume k.i malo .ui,m \j-vi o ke kanaka 0 ka ]iuk.i mai la nn ia a li>ia ka naa, k.iu i kp km, o l-i h»!i iku la no 1.1 '1 U.L HlUlMVdl, liool.nu k.i w I l Okalnnaa ua Kiwul'i n"i, <»« * 1 .i hnehne ī u.t wa.i rtet oiu M.ti 1 u k.llll nioa kuakaln a molehuleliu o kakelekele ai keia ī ua waa nei on.i Pela aku no ua ]a, a hoea hou mai nn ua la oia no ka la nei hana. Au no ko ia nei ai, a hoi keia i ka liale i ka molehulehu alnahi Iloko o kfiia mau la a oa £awi lolmin.ikaa nu e Whno ana ī ka wia ona ma ī kai a uka o Wailui io ai uka mai nuboi a hoea ī kai, ko piha nei na makukai ma o a maanei n ke'a kapa ame keia kipa o Wailua ī ka nana 1 ko ia nei ikaika uu ka boe A e bnokanikani mau ana nohoi keia poe kan.il i ī k.i uwa uwa anano koni īkaika, a ua lilo keia i mea nana iiiu i.i e na k.inak.i 1 kekihi la, u Eawelo e walea ana no i kana hana maa mau o ka hoehoe ī kona waa, ku ana k.i hoahanau o Kauahoa ma kapa muliwai, a pa ani kahea īa Kawelo. ■'E Kawelo~e' Owau kekaln o kau iluna o ko waa. Ua maleemnke no o Kawelo e knhra uku ī ka hoahanau, īa K īuahoa, e kau mai īluna o ka waa elike me k.\na i noi rtai ai, aka, ua komo iho la he nianao lmokolohe iloko o ona, oia hoi, e hoole aku oi.\ i ke noi a ka hnalinnau, nu ko kau o ua hoa]janau nei īluna e ka waa ma ka īkaikn, nulaila, pane aku la m Aia ma ka ikaika ka hoahanau e kau .u iluna o kuu waa lnn nui kou leaikn, kau oe īluna nei, ak.i, ikaika ole oe, aohe oe e kau iluna o l:uu waa Ma ka huulikeliki.' ana i ka nunui o na kino o ua mau keiki nui, 11.1 oi ae no ko Kauahoa kiekie ame ka oui o kona kino uwmua 0 ki» Kawelo. A ma ka huomao]iopo uim, mamali o ka nui auie 1 > 'iiLkie o ko Xaua.hoa Uno ma.iiiua o ku Kaneio, u.i hiki ina ij. Eauahoa ke pepehi a eha o Kawelo, ma laua e hiikuk* nna, aka, ni lioaann o Kawelo e eh . an.i no o K.iuabiu īan, uia lai.a L> hak īka aua ]Su 11.1 'ill'l'"» 1 llihipll l m.ii n ii Kiuili'i.i, aia uia ki ik.uk.ie l"iu ai nm ikiui n k-> w.ii 'iī k.iiui īlm la ka ui.ui..>» ilu'īi» i> u i ui uei o ITan.\i« , • Wnoia lui> ka hoahanau m<. K >- welo, «a nae, ui kuino ilio la n.i lini ka lm(xi ame ka maka u ii>>ko ona no Kawelo, no nana aku nolnn i k.nka'na noa/ianau, be ui pi>nununa ke kino, he nunum pmpiii ru lala, hf poo nui, hemau oti"hl mnku niL'hula a piha maki'u uln . •Nolaib. hopohnpu ihu lu o Ka

"ahea ī ka hak. k.i in K ,weto. A nnnnia o kona h.ial. a rja ilio i kapa mulin.ii „ ,|„ a ■iria e hui pu hei nif K.i mli,. pan e akti la ou ī tu k.nkam. pri Heaha la hoi, au'a la nohoi kau mea nalea, e Kawelo. K hoi no hoi r u a. i ko'u mau kupuna hoiko aku au la laua e imi lmi lana I meu walea na'u. A ī loaa hoi. ka u mea walea, a, ī houkokuke ap op nu kahi a n e Kalea una me ka'u mpa maikōi, eli.i loa i r i.l'u, Kando poo nui (Aole i pau)