Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 7, 12 February 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I hooponopoīio hou ia elike me n-a maaiueMoalelo Hii'aka, a, ko Hawaii ajne Mauv. MOKUNA IV HOOMAKAUKAU O HiiAKA-I-KA-POLI-O-PELE NO KE Klī ANA IA LOHIAU—KA HELE PU ANA ME PAUOPALA'E —Halawai me Wahineomao—Pau na Poo 0 NA Akua o Panaewa I ke Okiia e Hiiaka. [hoomauia] Ia nana hou ana aku a lakou nei, ua hma mai la ka uwahi a uhi paa mai la 1 ka moku lehua o Panaewa, pane mai la o Hiiaka 1 ua aikane neī, ia Wahineomao: "E hoao hou ae aa i ka hoomaliehe 1 ke kaikuaana o kakou, malia o maiiu mai no oia. Ika uwalo aku, pono nei hele ana o ka loa. Kau Helu v 36. Na Hiiaka Keia. 1. Pau ke aho i na kahawai o Hilo, 2. He lau ka puu, 3 He mano ka ihona, 4. Mano kahawai o Kulaipo, 5. He wai o Honolii, 6. He pali o Kamaea, 7. He pali ka Hilo pah-ku e heleia nei, 8. E hehiia nei ke one i Waiolama, 9. O ke aka a ka wai ī Panaewa, 1(3- O Panaewa nui moku lehua, 11. Ohia kupu hao'eo'e, 12. Lehua ula i ka ua, 13. I wi ia eka manu, 14-. Ua po e— — 15. Po wale Hiio i ka uwahi o kuil aina, 16. Olaia kini ke a mai Ia ke ahi —e— 17. Na ke aloha hoi i kono, 18. A hele maūa e— 19. O maua, o makou, oia la, o kakou no ia, 20. E ke akua —e — 21. E paa hoi ka liii, ka inaina, Ma keia kau a Hiiaka, ke hoike nei oia i ka nui ame ka lehulehu o na kahawai, na puu ame n& ihona i aloia mai eh. ame kona mau hoa-hele. No nei ike nohoi, ua hala ia lakou nei ka wai o Honolii, i hoike ae ai no oia ma kaia kau. Pela nohoi na pali kuamoo loloa o na Hilo Paliku a lakou i hele mai ai a hoea i Laupahoehoe, kau hoalohaloha aku la no īa i ke kaikuaana. Alaiīa, kikoo ka ia nei uwalo ana i ke kaikuaana ia Panaewa, kahi hoi a ia nei i hakaka ai me ia kupua ame na kini, na lehu ame na mano o na akua o loko o ka ulu -lehua o Panaewa. E hoike aku ana ia (Hiiaka) ma keia wahi o ua kau nei ana, heaha no la hoi, ka mea o ke kaillliaana (o Pele) i hookuu ole meii ai iafa e waiho ko ia nei mau iwi iloko o Panaewa, i ole ai hoi keia e ike aku i ko ua kaikuaana nei kii ana e make o Hopoe, ka ia nei aukane aloha. No ko ia nei ike ana aku e ai ana ke aiii i na moku lehua o Puna, a e nee ana i kāi o Haena, a loaa aku ke aikane o Hopoe, ola ko ia nei mea oka maestea ana ae. "Ola ia kini ke a mai la ke ahi." Oia hoi, o Pele kk ia nei 'kini" i olelo ai ma keia wahi, oiai he wahine kino-lau oia, a no ia leiulehu o kona mau kino i hoopuka ae ai oia, "ola h kini ke a mai la ke ahi." Ua like ia me ka olelo ana, "Ola o Pele kino kini-kini, kino lehufehu, a kino manomano, ke a mai la kana ahi ai lehua, ai laau, ai pohaku, a, ai konua nohoi. Ona lalani 17 me 18, hapai keia i ke kena ana o Pele . iaia nei ame ke kahu o Pauopalae e kii ia Lohiau i Kauai, mamulio ko Pele "aloha" iaXohiau. Ma ka lalani 19,' hoike iaia ame Pauōpalae, o "maua" ia, a i ka huipu ana me Wahineomoa, " 0 makou" ia, alaila, kuhikuhi aku la oiā ia Hopoe, ma ka olelo ana, "oia la;" a hoohui pau ae Ia ia, i ke kahu me na aikane elua, he poe lakou apau no ka puulu pili ia Pele. Oia ka puka ana o ka olelo ia Hiiaka, "o kakou no ia." Alaila, kahea oia ike kaikuaana: "E ke Akua —e — E paa hoi ka lili, ka inaina." Ua hele aku la keia mele a lohe o Pele i lalo o ka lua, a pela pu nohoi me ka nui Hiiaka apau, ia wa ī olelo aku ai na Hiiaka ia Pele: Aoe hoi oe e aloha aku i ka pokii o kakou e kani-aa mai Ia ike aloha oke aikane ana, ia Hopoe? He keu no paha oe aka wahine a kamakukoae nui wale. Hoouna aku nei oe i ko makou kaikaina e hele i na inea o ke ala loa, a o kau hana aloha iho la ia ī kela o kou ai inomo i ka ia la mau maha lehua aloha o Puna nei. Aloha wale no ka hoi ka hoahanau, Aole no o Pele i hoolohe mai i nei mau olelo nukunuku a kona mau kaikama i ke alo, eia nae, pane leo iki ae _la īa ma ka olelo ana ae: "I hookahi hou mai koe, maalilu ke ahi a Lonomakua." Ua aloha no o Pele i ka pokn kaikaina ona, a-hanai nohoi ana ponoi, ma ko lakou wa i hele mai ai mai Kahiki mai. O Huaka hoi e noho nei me ke aikane ame ke kahu i ke oioina ma Hilo, o luna ae o Laupahoehoe, ke lohe no uia īna olelo apau a na kaikuaana Hiiaka i kamajlio aku ai ia Pele, ko lakou kaikuaana haku, aua lohe aku la nohoi oia i ke noi ana mai a ua kaikuaana nei i hookahi hou aia nei kau e o-li hou aku ai. Nolaila, e kiola aku ana keia i kanaenae na Hopoe 5 kai o Haena, oiai oia e noho mai ana ma ka puka o ka hale me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina, no kona ike ana mai i ka iho aku ake ahi iloko oka lehua, ake Uokoke loa aku la i kahi rku ai kōna hale,

Ia, kiola ana aku a ke aikane, a Hiiaka, i mau hua kapaenae īaia (Hopoe) o kona wa no ia 1 ku ae ai iluna, paa na lima ma ka puhaka, kuuwelu na lauoho ma kona mau kipoohiwi, a hoomaka aku la oia e oli. O ka mea no nae e hehi nei iluna ona ia wa, oia no ke aikane o Hiiaka. Kau Helu 36. Na Hopoe Keia; AKA, "O Hiiaka no nae ka mea nana ia Kau 1. O Laulia ke alii nana i hele mai ka lani, 2. Nana i hele ke ka-hiki-hiki o ka malama, 3. ,Nana ia ae kp. haka o Lauha, 4. Muli kapu o Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele, 5 O Hnaka kena ī ka pua enaena, 6 Kapu ai ka ula o ke ahi o Hiiaka, 7 O Hhaka-i-ka-ili-Iaumania, 8 O Hnaka-i-ka-pua-o-Koai'e, 9. O Hiiaka-i-ka-pua-o-ka-mamane, 10. O Huaka-i-ka-liko-o-ke-aaln, 11. O ka o-o a Hiiaka, 12. Hoi ae Hnaka-noho-i-ka-lae, 13. O Hnaka-i-ka-lae-loa, 14 0 Hnaka-i-ka-lae-poko, 15. 0 «i, 16. O Li .. .« ! ,i j VI. 17. Ke koko o Huaka, , 18. Ka pae noho o Hiiaka, 19. 0 Hiiaka-wawahi-lam, 20 O Hhaka-i-ka-owa-lani, 21. Ka am ana a Huaka, 22 Owai ke]a wahine? 23. O Kapo wahine, 24 Owai-ae hoi kela? 25. O Pele wawahi ama o ka moku, 26. Owai aku hoi kela? 27. O Lono, ka mea iaia ke ahi, 28. Owai īho hoi ia? 29. O Kapoulakinau, ke alū, 30. He mea-e ua Kapo o oukou, 31. Noho ana Kapo i ka uluwehiwehi 32. Ku ana i Maohelaia, 33. Ohai ku i Maunaloa, 34. A ola mai Kaulanaula, 35. Eia ka ula la, he ula leo, 36. He leo aloha ia oe, e Peleihonuamea, 37. He noi ola aku la oe, 38. E ola hoi-—-e