Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 19, 7 May 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I hooponmi >rr, /" •< a me no m'i'nm Mooleīo >'• ■ 1 ī Harr.':; nt) . Mnj MOKUNA IV Hoom-\kaukaU o Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele no ke Kii ANA. IA LOHIAU—KA HĒLE PU ANA ME PAUOPALA'E —Halawai me Wahineomao—Pau na Poo 6 NA Akua o Panaewa I ke Okiia e Hiiaka. [HOOMAUIA I Hele aku la laua ne' a hikī i ke kahawai e pale ai o Honuaula, hoi na Waieha, e waiho ana kekahi pohaku nui a palahalaha A ma keia pohoku a£a i hahau iho ai o Huaka i ka hipuu i paa ai i ka uhane o Olepau. Ia pa ana no o ua hipuu nei i ua pohaku ala nei, o ka manawa no ia i lele loa ae ai ka hanu o Olepau mai loko ae o kona kmo, a make loa īho la nohoi ia. 010 ae la nohoi ka pilie kumakena a na mea apau o loko o ka hale o OlepauUhaele aku la laua nei a kokoke e hiki i Kahului, ike aku la laua nei i ka paapu mai o na kane ame na whine iloko 0 ke kai, e lawaia nui ana, a ia wai kaaaenae ae ai oHiiaka 1 kera kau, Kau Helu 60 Na Hiiak\ Keia. 1 Hele ke kini, ke Kamaaina. 2 Oui kalu o hee o Kaipuuila. 3 Huki kolo o Kahului 4 Kaa lau ohua aku o Makawela' 5 Ke hele nei no—e 6 E hele no. — Hoomau aku la no laua nei ī ka hele ana a kokoke e kaa hope o Kahului ia laua nei, ia minawa i kanaeaae ae ai o Huaka i keia kau: K\U Helu 61, Na Hiiaka Keia. 1 Aloha ka la lamalama o kuu ama, 2 Mai Kahului no a Waihee—e, 3 Ke hele nei no ka huakai hele ma ke ala loa-e, 4 Ua hele a ana, ua luhi ī ka hele ana o ka loa-e, Pau keiakau a Huaka, huh ae la īa a nana aku la ia uka o Wailuku, īke aku la īa i ka noho mai a la wahine o Pau-ku-kalo, kona inoa, la wa oia i hapai ae ai'i keia kanaenae. Kku Helu 62. Na HtiA.iiV Keia 1 O Paukukalo, wahine a Kehu, 2 O Makakole kane, o Makakole wahme, 3 Akua lamalama i —a i kai o Niua—e, 4 O Niua no —e. 0 ko laua nei hele aku la no ia a hoea pono i Papaula me Pohakuloa, ilaila ike o Wahineomao ī kekahi wahi kanaka muumuu, e lawaia ana iluna o kekahi wahi moku pohaku. He hmu, he opihi ame ka heepah na īa a ua wahi kanaka nei e lawaia ana, ia wa ninau aku la oua>a o Wahineo'mao i ke aikane: " Owai la hoi kela wahi kanaka' muumuu e lawaia mai la ?" Pane mai la o Hiiaka:" O Manamanaiakaluea kela au -e ike aku la. Aole kela he kanaka; he akua kela." Nana pono aku la o Wahineomao i ua wahi muumuu nei, a liuliu, huli ae Ia ia a pane aku Ia īa Hiiaka. He keu ka hoi ke akua lawaia nai i ke ao? Ua kuhihewa la paha oe, e aikane, i olelo mai nei he akua kela?" Ia wa pane mai la o Hiiaka i ke aikane; i ka olelo ana ma'* "I mea e pau ai kou kuhihewa, e ke aikane; alaīla; e haalei ae au ī kuu pua hala Ina e ike ole mai ana kela wahi kanaka muumuu 1 ka pua hala, alaila, he kanaka io kela ,aka, i īke mai oia ī ka pua hala; alaila, he akua oia, a ko hoi elike me k'a'u i hoike aku nei īa oe." A heaha ia īke a kahi muumuu e hoike mai ai ia kaua n ° ka mea pih i ka pua hala au e kiola aku ai, i maopopo ai hoi ia'u, he akua 10 īa, ahe akua ole paha?, i ninau aku o Wahineomao i ke aikane: Pane mki la o Hnaka: Eia kona ike. E hoike mai ana oia no kahi 1 loaa mai ai ka pua hala ame ka mea nana ī hoonou aku i ua pua hala nei. Ia pau ana no o nei mau olelo a Huaka, o kona manawaia i kiola aku ai ī ka pua hala a īamo ana īloko o ke kai. Upa mai Ia hoi ka nalu i ua pua nei, pae ae la ma kahi a ua wahi muumuu nei e noho ana. Ia manawa, lalau aku la oia i ka pua hala, a honi iho la. A pau ka honi ana, ia wa oia i oli ae ai ī keia mele, Ksu Hrur N*. Manamvvvi Klu 1 Ka onini pua hala i ke kai—e! 2 Lawea ke kai i ka nui o ka i'a, 3 No Puna ka. hala —e, 4 No ka lua ka wahine 1 ka pau ana o ke oli ana a ua wahi muumuu nei, ninau mat la o Hiiaka i ke aikane: "Pehea, ua lohe aku la nae paha oe i ke oli ana mai nei a kahi muumuu?" Ae aku la o Wahineomao, me ka olelo ana aku: "Olelo mai nei ua wahi muumuu nei, no Punakahala a no ka lua ka wahine. Ua pololei 10 kau i hoike mai nei, e ke aikane. He akua io kela. Aole anei hoi e pono, e aikane, e hoola oe i kela wahi muumuu? Heaha la ki;la wahi muumuu, he kane paha, he -Wahine paha?" Panemai la o Hiiaka: "Hewahi wahine kela; a'o ke kmo eepa hoi, ea, ua hiki no ke hooku-a-kane ae. Eia no ka hoi nei apa ia oe. Olelo mua mai nei hoi ee wahi kanakamuumuu" kela. "' Aele ho'

oe i hai mua mai nr! he wuhine kela, i pane aku ai oWahmeomao t ke aikane: E kiola ae au i pua hala hou. Ana ua wahi niuumuu ]a no ia e hai mai 1 kona ku. He ku kane paha, he ku wahine paha. Alaila, kiola aku Ja o Huaka 1 ka lua o ka pua hala iloko oke kai. A oia ka wa ake kai i hoomaka mai ai ke ano e. PopoL mai la ka nalu, loaa kau maa wahi ia aia nei, lilo aku la Ike kai. Hoomaka mai la ka mano c poalo mai ma ua wahi moku nei. O ka muuihuu hoi o kona mau wawae, muumuu na lima, hiki ole iaia ke apakau koke aku a paa na i s a ana e laweia la eke kai. Hele mai la ka mano a kokoke 1 ka makalae, ia wa ua wahi muumuu nei i oli ae ai: l£\u Ullu lii Ni M l'ia Km 1 Lea wale hoi ka wahine lima ole, wawae ole, 2 E haa nei i kana i'a, 3 Kuikui ana i kana opihi, 4 Wauwau ana ī kana limu, 5 A o Manamaniakaluaea, 6 Kupakupaeli ka hoe aka lawaia ika īno, 7 Oili ka lae o Kamano, 8 Auwel Pau wau ika mano —e, 9 Auwe' Pau wau ika mano, 10 lua mano nui oke kaī—e! Ke uwe kapalili la ua wahi muumuu nei. Pa mai la ka nalu, loaa ua wahi muumuu nei, olokaa la aku la īa īluna o ka pa-ala, a i ka hoi ana o ka nalu i kai, ko ia aku la ua wahi muumuu nei, a kokoke e hiule iloko o ke kai, ma kahi a ka mano e maalualu ae ana. Aole ī kana mai ke aloha o Wahineomao i ua wuhi muumuu nei, a pane kōke aku la ia 1 ke aikane. "Aole hoi oe, e kokua aku ī kela hoa wahine o kaua, e paulu aīa mai la eke kai, a haule, aku auanei hoi īloko o ke kai, pau mai ī ka mano. O kau hana maikai loa nohoi; oka hoola ae ī kela wahine o kakou A īna he mea hiki ke ulu hou kona miu hma ami koaa mau wawae, e hana aku no oe i na mea e hiki ana la oe ke hana " 0 ko Huaka kena malu aku Ia no īa i ka nalu, e hoee mai i ua wahi muumuu nei a pae ī kaha one, ma kahi kokoke 1 ka laua nei wahi e ku ana. Hookahi no ia poi ana mai a ka nalu, loaa ' Ua wahi muumuu nei, he laaa hele ia iluna o ka nalu a kaamni ana ua wahi muumuu nei iluna oke one. īa manawa holo aleu la o Huaka a paa īho la ī ua n Manamanaiakaluea, o hao hou aku auanei ke kai, lilo oia īlo'eo o Ka opu o ka hohonu. Mahope īho hapai mai la o Wahineomao i ui apahu kino nei a waiho īho la ma na wawae oke aikane. Ia wa olelo mai la o Huaka. "Ō ka lua keia o kou makemake &na ia'u, e hana ī ka poe i hele loa ma kela aoao, a loaa hou īa lakou nei he noho ana! Heaha la hoi, e hooko aku no au i kou makemake. e ke aikane.', O ko Hiiaka lawelawe iho la no ia i ka hana ana īa Manamanaiakaluea. A pau kanamau pule i kauhau. Huli mai la oia a olelo mai la īa Wahineomao: Auhea oe, e ke aikane, e pii oe ī kuahiwi i auauki .no ia nei. Elike no me ka kaua hana ana īna wahi kanāka alualu o Mahiki, pela no kaua e hana ai laia nei. "Auwe no ka hoi-e'" ī hooho ae ai o Wahineomao, me ka hoomau ana ae īke kamaiho ana: I hea aku la auan'ei au e hele ai i aunu-ki, oiai he malihmi au ī keia wahi? Pane mai la o Huaka: oko iho i kahakai, oia ka loaa ole o kau la-i, aka, huli ko alo no ke kuahiwi, loaa no kau auauki. E wiki oe. I lohi loa kau hele ana ika auauki, alaila, e nalowale ana oia nei mai a kaua aku, a o kona hale no kona wahi e loaa ai īa kaua. oko Wahiheomao pii aku la no īa i uka. laia e pii ana, ke īke aku la. keia ika pii o nei wahme ui mamua pono ona. Ke pii la no ua wahine nei mamua, mahope aku no keia. Oia hele a nalowale ua wahine nei 1 kekahi ha-alu,-hoea nohoi keia iluna pono oua ha-alu nei. I nana aku auanei ko īa nei hana ilalo i ke ka~lua, e ulu ana ka lai'. A e waiho mai ana hoi kekahi pun au-auki.