Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 20, 14 May 1909 — Ka Moolelo Hiwahiwa O KAWELO Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei; O Ka Mea Nana ka Laau Kaulana o [Illegible] A Nana fa Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha [ARTICLE]

Ka Moolelo Hiwahiwa O KAWELO

Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei;

O Ka Mea Nana ka Laau Kaulana o [Illegible] A Nana fa Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha

mokiwa \i K'i hiwi i<i N(»Ho \s\ MA W'.mkim W| KoW ,M\l 7KK Awn K\\\l I (> r NA KWKI'/I»NA —K\ JV()|II> 1 li\Nll V «milM A\\ (> —Ktwi:io vj: K \\i « \iunkiki\oua — K(, Ka« ' Ii) Kin u'\ ANA 111 K\ i l' \ o .n v k \s \k\ ik\n \ o K uhi I VPU —Immi u vir VI V i\ \ • \o K w i-1 ii a »oi 1 K *pai - A'o <1 hAWhiu 1 hl' t UIA Ml>. KaJ.(»N\" IKUJ*IMUI K(IN* MAHIAIIINoWAI Kl- VII VN\ O I'IAWKI.O 1 K\OIH\N\ I\HM\ \ll M \\KII\KI 1„I—IKL (i K \un,o i i * i'nim o na \nM'\ ' KmHI — Kwiil' INWI lljllTM\KM K -VI IKAM\K VU A K \VI El(> I\A V \1 1- \s 1 l) UlllT\l\Kjl JK VI Auheu m, e kj, ualum , "e % lioike w.ili* iku lioi }iii ī kon m iii.io 11 ()!■, a ti ui Iku la e nan.i iij.ii ī ki l»oij(.i <inif k.i lu-na lim ikc oe, 1R- )[>(>ni) tu.ii ue lu.t ike uia i 0(, he hewa ahewii «ai 110 oe He.ihd 7* ni.iiino ou, e ki- ]..im > ī īiiu.iu inai ,n i) Kam u.i'iiueiki doha i kr kuiie Eie l , ua iuakeinaku <111 bao i ki kaua uk ku makuiikaue u noho mai la ī Koolau. Da hmia in.n la'u, he nnkanka« ktm luem ina īa haua ma &e oe, alaīla, nau ponoi nohu e īho īl.ilo o Koolan e noi nku ai ī k# lua.ni o kaua e ao mui oia ui'n ī ke k.m laau, ī ka lono nmka ihe ame na ike«dedpaij ī pili i ka oiliuua kdua kaa laau. reljK,i l,i j,( j}janao. e ka wahine? I'aae aku la o Kauewalnneiki aoha īke kane ''Heaha auanei lioi, li» uiainio iniuliui hoi pnha īa ou, eku kano Aka, i ninau aku jui ia oe, < kun kune, ao i ke kaa -jnan ii īke, Lhea knu limn n pa m? Iluii/i o LaiiiioLu o Hun«)( j i, wahi ii Kuwnlo ī ]iano inai ai Aole i ninii[)o|io loa )a Kunuwaliineikinohii L» uiiman nui o kom liaiie ake l.ano. >'o m maopouo 010 iio iin.l, niiuui nku la iio uu Haluno noi 0 ka wa liea, kou manawa i makomako ai ia'u n īlio au ilalo o Koolau e ike ai i ka lu.ikuakane o kaua no kiui nieu n m,ikt inal.o noi? Paiio mi)i la no o Ka«clo- Aimpo, k'ikalii'ikii īho oe ī ka Inam o l:ana e mn ni m> kom ae inai v iu> imu ia u i ke kaa I.nui 1 ka wunaau :ir- o kukalu la, haalule ibo la, o KanLwaliinoikiaolin ī.i W'iukiki, n ihn aku la iu» lalo o Luluku, ī ko lukou walu, no ke kuku pn una nin kona lnam nuikunl.ano, nn kona na ia Kawelo , k.' kan l.i.ui I kt i.i iho an.i i) ii.i wahine m»i, ua Lioukolo nk n la uo «i Kuhueloku iuatii3pe ona, inauuili "lioi o ko iena a Kuivolo ī m Liukuaanu 1010 uei ona. T kn heoa ana o Knnuwuluneil'iaolia ī luilTi i) komi man malenn, Uu īko uuu ln kona mnii imikna iiui', a ini'i' iiiui la hui.i iuu o 11 ahuololi ii h ii, iw'iiuki aleu In jio oui it L.ui īiuii,i o k.m ]iuku o ka

lIOOUIA'M , vHILn]E-I-KA-ONI-M\L,lt-A 1 -rUA-LI L IA- L ANA -I-KA-\\"AI.

li.ile, i kti,i inli' '\.t w.'ilnni' n l.ikou Ki uwe īiei uii ii 11 111,1 ku:iljlllH>\\ 11 Cl ])l kllll, ,1 1 C( . 11,111,! ,| l() J a eiiL i;t l,iKmi ,iji ui p iiuukniki alnha ■tu.i A pim k.i ui\c an i a k<- k.uk.ini.ilinii* ii i ii,i m.iku,!, i;i >\,i j »)•" <u t.i ni.ikmkain- ī u.i I;nihiimnliiiii' nei /ia ii puu k lu {i.iina ,uu, ulalLi. īnimii aku au ī ka nmkoni.ikL' o IK'» lili.ik.it au, u ka tnau.i lel ;il(il)a, | i lmwi, tnai nei i,t iH'i, n k,i ,ui 'ma ! īn.ii īUM ! kou aiau w m. l( i 1 eM ' J-u K iiiii.iu ikn ti.i. ?'o: u I "'iili'M k-iii liu ilui 1 o ka lirlc ! ' ' oli>. rn.i K.lohana m*. nei piihu''' Pnu-.ikii Li ke 1 nl.'iiiiiiiliini' 1 Ma Kilolhinn lam i, e i nu fj e k ika Ln lo,i Le h. !r ,ip n «a ka nuku tmn e 1 110 UlHl ai A j.'iu k-a ai ana iu katkaujahine ii(i, pau hr>i kt- a īpu 1 ka huilioi nu ko Jakou wuhi ja wa ī nuiau tudt ai kona iuani makuikane iau lieaha ueihuakai nui au, c ka maua kaikamahiue, o ka au ana mai o ka loa, o ka wela o ka La, ka maopA iioi o ke alahele Pane aku la o Kanewahineiki .loh.i I hoeu ffiat )b au i o oiua niii, o noi aku ai ia oe, e ko u ruakuakane, na nmua ma kuu kane kahi n.uu hauna laau au Ua makemake kuu kane e ao me Ae i ku kaa laau? Ia via i kuluu īho ai ilaio ke poo o ua aln ikm, o Kalonaikihmhiau, m»> ka hiolo iim īho <> knna aiau wanunka ma kona inau paj>alina A umhope ea ae ia īa ilnna, a ]inne mni la "He ken nolioi ka hooknno "iii waie n kau kanel Ein kn, n oo kana » linonna mat i keia ]oa no ka liull- ana in:ii i- kou niakuakiuie īH-i no ke a\> ana aku i ua knno poo tini nri nu, a maka aa uohoi, i na liauna laau a'u nei, a Kalonaikahiuhuui. līa km kau a kt> kunu liooknno Anliea oe e l'Uii kaiknmnlnne,' nolie waiwai a'u mau hauna kan punaheia i kpkanu poo nui, ;i kano mnka pneo. lle ian pumai ko kane, lie alaa pu īa p ka makam. Aohe wan:ai o ke a'o nna i ka īke kaa la.ui." Alaila, 01010 nkn Iu ke kaikamalnne i ua makuakane nei "Auliea oi', u nn ulelo mo aiianei aj>au au ī hoo]iuk,i au In no knu kane, ea, ua jiau ak'l ia no 11 nuu olelo ī ka loheia l' ua Imiip m>i a''i Aolie olelo lialn ini i '' Hoktu_J)a kiiu n ki kniiP p<'ino a ka' lolohe mu wale. £ ko kaikamahine a ko kupaianaha nui wnlo, ī IliLauiu ko kane e noho īnai ai, a pih lioi kaua i Hikaumaiiamana nfi, loh« nr» ka ko kane j ku'u miui ulelu ajuu i Jioojmka ae lu, Helo m.hoi n ioho to lro kiLiie ī ka'u n>.iii i.li'lo, eiiKo iij<i kull 1 hnike mm iiei in u, a]aīla, lie uluiu ka hoa o kan kane,

H. 1 !>](', 11l )(> It| || f ,!■! IM I IA n)ti »"l«' 1»1I "1 U n.-i ni) ine kt» km T.l W.l, UUHIUI 1111 k.l ]('(! o k l ><>!<■ iluna .1 k ui ]«-kti o ka lmle, •i īMima .i" li ui .iln i„ i (i I.uluku llil liollll .)(■ Ili'l ]|()| flll ] ni ,| «.tln .i 1 iiknk,. uln k, ( lan ci k i iknh.i ī ku'u kni') imimn an.i hm l'.i 1i n<i k.i inlii j kaiijiiiku n k-i : l'.ile 11«. h n.a p,\l,, l.oi k.i ki īiil.." | N'nlaili .• k-iu lc.uk in ahme. ke I iln ni'i n . mi , ] ; , ] c , )a ; l.mn K nolui iki h.ll („M Koohn īi'-i a li.il.i k ln iiini 1,, nil , mana I iifi .i'.mH, l;,i i k-o kane, :i llll'U m 11 olu.ii Ko.il.lU lIPI llk-01l «' 'o a i 1 ko j ī«U'mu 11 no o(,, U'u luaui, ī k.i ti i i\oi il, )\ ij,,i ii or>, nolaila, apopo nn m kn ikn m \ ]n, <» } 10 i iuni uinua il.\lo ikī, \\ ilii i Knnp. waliim iKkioli.i i p'ine :ikn ni i lenm luan. Hinku'ikanp Oiai o Kiilnnaikahailaau aine Kaivwah! loikiaolm e ukam.nlio an.i, plike mi> m i fioil\''ia ae la, Ke lelie Ia nei o Kiuuln ta riTnu olelo | ap.iu A o KnhuHoku Ikh keia, i K.t ni.i no (i K iloniikahnlaaii p ho i,i K.um lo i I;e kaa laau, o kom u i n., i.l i ha.il, 1, il,o a , i k.iupok ii ])!],- (, ii 3 oln o r.»lt)ku, ( i lioi nini I.i u ī V aikil'i, ī L'.ihi [ o ke L\ik'niia, o e r\oho nnn mc h.l kupunn « L-iknu, me Kanleha amp K.'lauineki Mahope iho o l„j, liolopono ana « na niar io man-aenu o !ti makuaLanu ame k'i kaik.imnlune, un pane akw la ua kaikamahine n?i a Ka]onaikah.ulaau, i ]ca o'eloana aku. I k.ili k ikou i nei la a po nei le, a 1 luki ole iii.u k« hunona, alaila, aole 10 uo oia ī lohe ī ka kaua mau olelo ī uk.iininlio īlio nei, aka hoi, i hoea mai oia ī nei la, a ī ole i ke ahiahi paha u keia la, alaila, aole io om i lohe i ka kaua miu olelo ji[mpo ia kn aku au nia A hoea o Kahuelokn i kaulmle el.ke nohoi rne ka i)jea mau laia, pn ao la no n n kaupolai o ko lakou liule, nii ku'imlp, l\ ,v i nan i īho la n ī ke kaikama j»i«r> nui ona a. vvailio ana 110 kona poo īluna o knnn uluna o KauVelinkeliii, a e mne anu no iluna o knna luo.ina o Uulahola, a <* uhi ana uohoi kun.i K.ip:i o Muukuiaikalnni m.ilun.i o kon.i kmo I Jia oaka aiia .ie o na ni.iLa o ua poo iim nei, īki? no la u ī ke Kiei iliu o ]:c kaikiiiiiuin mh» niuluna iln> Ua hni m.u nei La oe, o Kahueloku? w-iln a Kawelo ī ninau ae ai Uw īmu iho la no La 100 o, ua waln īok' noi, Alaila, o ka ae la no i.i o ua euaka aa ner Pun i) s\ K\\\ iro Kh\ 1 0 Knhueloku oe ! 2 0k ī iok.i]'u i ALuikin.'iikahuii, I» l'a lohi' ..ku I.i oi' i k.i w.ma u LuUiku, 1 i.uku.i 1- ,i uh lii a ii.i īn.ikuahuiiow.u e — r> hukui .luiia o K Mwlnkuna<3 llt< iii ik.i aa, he pon ui'i, 7 11«' LiiaLuLu'W.i ka l?au a Kalona i i'u nei la, i> Oii nnei? Ī7iviuu'i ihu ia ih) ka leo o ua lole nei, o hooia īho ana ī ka oiaio ■ 0 na a ,\» kaikaina ī )ion].uka ao ai nia ku aii". oia n.i ohluknaui.i.ui)u .i k 1 ) LU ou niukuahuim- ! nai 1 p.ine ,u iiiiii'i n kana L,nkjinahihe.

; 'Nin 10 na Kmmio Rm 1 O ]»»lep H l P „ ii nnli.i, , 2 (i hainalumaii n luni aluln, j -"5 K ]i:ipa ana Ika m.i'kua, , 4 !'•>' an.'i ika huln, , U k-.;c i oka<>ldo, ') Aloliu no k;i walnne a kakou m'u ] a —e—a? , l \mivw īho la no ka Ic« o Kahue- , loku, e Kooia ana uo, ui june io j nr> k.i wiilune a lakou unua o ka ' iii ikuakine, e hai ana L\u, aohe ■ hiiaolelo hooknhi ana [a Kaloaaj ikMhaiLiii ] i lioopuka ae ai ī lohe 1 oli' i.\ e K.iwelo I'.iu kein mau pnhn elin a Kn welo, o kutia aia ae Ja no 11 īluna j Puku aku la īa mai loko .ik.i n ka h.ile llelp aku ]i ia a loa.i na kVJihi knpana o malnai ana, ia «,i liuikf aku h ni.i i konu manan ia laiu, ma ka olelo aiui aku ! Auhea oliu, r o'u mau knpun.i, e haalule ana au ī olua, E īho ui.a au i Koolau E imi ana au i ka liiinona moopuna a olu.i Aole i mnopopo k.x loihi o ko maui i I manain e noiio ai i na Koolau, a j bdi m.'ii mana ī Kona nei i'au k.» īa nei kamailio .ma, ī na kupuna., īmi aku li keia a lona na keiki hanai, oia o Kalaumeki ame Katleha, a pane aku la keia nuua ! o laua iua ka oleln aua aku I' 0 oe, e Kaiaumeki, e hoi ou ī W,n<inaej e oolio ai a hiki i ko'u I wa e kauoha aku ai īa oe, e hoi | nv oei Kona nei, alaila. o kou | maniwaia e hoi .nai ai A pela ; nohoi oe, e Kaeleha, e hoi no oe ī . J£w,i ī kou wahi Aia nohoi a i kauoha aku au u oe, e hoi mai oe ' | ī "Waikiki nei, o kou manawa no , 'īa e hoi mai ai No keia manawa 1 nae la, e liookuu au ia olua, no kamea, e hoi aua au ī Koolau me kuu makuahunowai, me Kalonaīkahailaau. A hea oe īho uo Koolau 0 i mn.iu mai ai o Kalaumfeki īa Kawelo Pane aku la o Kawelo I nei la no oii e īho ai ī K"bolau Al.ula, olelo hou mai la o Kalaumpki īa Kawelo Uuikeoe, ekuu makua ī kau uleln hoohiki paa ī kou lawe ana la'u i kelki ui aln au uau 0 kou k.ipa, o ko'u lvn]).i īa, o kou malo, o ku'u malo u, o kou nohoni o ko'u nphoua ia r .hele oe, ht s le au NolaiU, e kuu makna, aole au e hoj j Waianap HtJe oe ī Kno'iu. o»vau no e hele Ike īho I-i (i Kawtlo ī k,i nunao ]>an o keia keile ana, e hek i ]>u no laua, alailn, huh ae la īa a ninau aku la la Kaeleha. Pehea hoi ot'' Kia hoi ka pane a nei wahi keiki o maua kan e hookuu njai e hoi <vu e ike i na maka o ko'u ni.iu ohana ame na hoaloha Ain nohui a mea, na'u no au e īho nku ,i loaa oukou i Koobu Un. ae oku la no o Kawolo i ka j nianao o nei keiki ana, a ke ike la no miH oia ī Icp ano o kt īki nt'i, ina ke unr>, e lilo ana no ( ou i men kum.ikau īa Kanelo j U* helt nohoi a"huli ka la nn Kona nei, a malu aku l.i ho. ke | iilo oua pali o lioolau, aoiie ki- j hania īa e ka La, u ".\a i liuoma* kaukau iho ivi uKj«tlo auie Kalaumelei, e iho no Kne au. Ij laua e liullu niu, paue hoomaoe . wale ae la no ua Kaweloleunakua . | nei ika olelo aiu ae. E K.'liui'- 1 ; loku, « kiioo ī ko kainaN 1,1 K:i- j nialnma, i l.ilo o Kniiloa, i ! <>. mai j ī ke Ji>-kau laau me Knl.nuik.i--h iiluu, i ku la i k i moku •> Kauai , (Aole t pail.) '