Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 24, 11 June 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I V*l,• 'r, ■> 7, ru ia, cl : hr rrc i;-i i•-, If, #./. ' 'i i i " fco Han'i' in•> , i MOKUNA IV Hoomakakau o Hiiaka-i-ka-poli-o-Pele no ke Kii ANA IA LOHIAU —KA HELE PU ANA ME PAUOPALAE —HALAWAI Ī.IE WAHINEOMAO—PaU NA Poo 0 NA Akua o Panaewa i ke Okiia e Hiiaka. f HOOMAUIa ]

K.VUJIj'M 7H, ni Fu<,n , 1 0 ka naulu Ia ī Kaluakoi 2 Ke ua ae la i kai o Kalaau —o 3 He laau— 4 Ha laau wale no īa e kunei 5 Amuamuia ana i ka waiwai ole, Elua manao o Hiiaka ma keia kau. O ka mua, no kona ike ana akp uka ua naulu e hele ae ana ī Kalaeokakau; a o ka lua, no ka lae ponoi no o Kalaau, ma ke ano he pana moa- laau, wale iho no, aohe nae he waiwai, oiai aole īa he laau io. Ple laau I panu olelo wale īho no ia. j I fca pau ana o keia kau a Huaka, īke aku la keia i kekahi' mau kanaka ehoomakaukau ana| ī ko laua waa ma kahi e ano ko-' koke aku ana ī ka ke ponoi o ] Kalaau, ia wa oia ī oh aku ai 11 keia kau: K vu Hi t,tr 7.!, Ifll \r \ Km 1 A luna au o Maunaloa, 2 Ku au nana īa Makauluu, 3 E holo ana kawaa, holo—ej 4 O maua kahi—e— | 5 O maua apa hoi kahi—e He mamao launa ole mai kahi a Hiiaka ma e ku nei īluna o Maunaloa a kahi a Hnaka ī īke aku ai i-pa wahi kanaka e huomakaukau ana e panee ī kolauai waa iloko o ke kai, a lele aku ai ] kana mele, eia nae, ua lohe aku la no ua mau wahi kanaka nei ! i keia noi e kau īluna o ka waa ma ke 011. Ia wa alaalawa ae la laua ma o a maanei, me ko laua olelo ana ae ī kahi ame kahi: "He keu ka hoi! He leo ka kaua o ka lohe ana ae nei e oli mai apa, a nonoi mai nei e kau iluna o ko kaua waa, aohe nae o ke kino." Ia laua e anehe ana e hapai hou i ka waa, pae hou ana no ka leo oli a ua mau wahi kanaka nei i lohe mua ai. Kau Ilmi 7 1, n\ Hiiakv i\rn. 1 Aia ka waa i kai o Kalaau —e— 2 Ke pana ae la e ka lawakua makani o ka lae, 3 E holo ana kawaa,holo —e 4 0 maua hoi kahi—e5 A hoea aku maua, 6 Holo ka waa— Lohe ua mau wahi kanaka nei i keia leo kaohi ī ka holo o ka waa, ua ano pioo ae la ko laua mau noonoo, a kau mai la ke atlo ha makau maluna o laua a hoepuka ae la kekahi kanaka o laua i ka olelo: "Malia paha o leo hoopahaohao keia o kela wahiue kupua a kaua i lohe wale ai e kaaoia ana e kahi poe o kakou, oia o Hoolehua? Oia paha keia e hoopu-a-a mai nei ia kaua." Pane aku la hoi kauwahi kanaka' "He hana maikai auanei hoi kana e hoomaka'uka'u mai nei ia kaua? He lapu maoh paha keia ana e hana mai nei? Ia wa pae hou mai ana no ka leo oli a laua ī lohe ai, a o ka leo hoi a laua eolelo neihelapu. KAU H l,i,t, 7.-j, Tl[i vKA K. u 1 Hele ana ua akua ai oJ. —e 2 Ud hele ke kino a owi ī ka pololi, 5 3 Hele ana nao o un o Houlehua i ke kula, 4 Ike ole mai la la'u ua wahine o Palaau. . Ua kokoke loa mai la o fin-

aka ame Wahineomao ī kahi a ua mau wahi kanaka nei e noho ana, oiai ua pau ko laua mauao e holo maluna o ka waa ia la, mamuli o ko laua manao ana me ka piha maka'u no ko laua lapuia e ka uhane o Hoolehua, lea wphine hookalakupua oia' m'au kaha ma ia hana j Ua hiki pono mai la o Hiiaka ma īluna o kekahi wahi ahua e ku kokoke ioa mai ana i kaha one a na wahi kanaka e noho ana. Ua hele īho la ua Hii nēi a ohuohu pono i ka lehua o luna j o Maunaloa Ua wilna ka lehua I a paa i ka palapalai. Ua ohu nohoi o Wahmeomao ī kalehva. ! A he ui mai hoi tau' | Olelo ae o Hnaka ī ke aikane* "I ale kaua j noke mai noi ī ke .paeae.i (oii), īna pak-mo ka waa o nu wah' kanaka īlunao ka īli o ke kai Lohe na wahi kanaka ī ka hamumumu leo wal lau malnna m.n o kahi oioina, huli ae la lajua a nana aku la īhuia o uan'ahi |oioina puu nei, u wa lruia i ike [aku ai ī nei mau wahme elm e īho mai jna ma ka lunahaneu o ua wahi puu nei, ua hele u.-'hoi a ohuolni ī ka lehua I ua mau wah< kanaka nei e inana aku ana ī ka iho m«.i a nei mau wahine, īa wa ī paeaea hou mai ai o Huaka t ke kau no ana i oli ai mai luna mai o Maunalua oia hoi, ke kau Helu 73 ī hoike īa ae nei. I ka lol>e ana o na wahi kanaka ī keia oli a keleahi a na wahme a laua e īke aku ana e iho mai ana, īa wa 1 pau loa ae ai ko laua maka'u no ka lapu a laua i haupu wale ai Ike aku la laua nei ī ka ui o na wahme e iho mai ana, a ia wa ī holih ai ki makemake iloko o Liua no ua nuu wahme nei. I nei wa hoi a Hnaka ma e īho mai ana, ua huli ae la o Huaka a olelo aku Ia ī ke aikane: "I u-iho auanei kaua a hoea i kahi a na wahi kanaka e noho mai la, o*vau o kaua ke hoolei i ko'u lei iluna o ka'u kanaka i makemake ai e kau i ko'u mau papahi lei, a o oe aku hoi ī ka lua o ke kanaka. Ae mai la ke aikane' a hoomau mai la laua ī ka iho ana mai a hoea nohoi i kahi e noho ana na wahi kanaka, alaila, haawi mai la o Hiiaka i ke aloha ī ua mau wahi kanakanei. ' Aioha e —a!" Alohp. aku nohoi ua mau wahi kanaka nei. Hele n?ai la no o Hiiaka me Ka wehe ana ae i ka lei lehua e kau dna ma kona a-i, a hoolei iho Ia oia maluna o kekahi kanaka, me ka olelo ana iho: Ia oe keia mau papahi lei o'u He ohu īa o ka au ana aku o ke kai. E holo ana ko olua waa ī hea? E holo ana ko maua waa i Oahu, wahi a ka pane a ke kanaka a Hiiaka i hoolei īho ai i ka lei lehua, me ka mnau ana mai nohoi o ua kanaka nei ia Hnaka. Malia paha, he makeniake olua e loaa ona waa e holo ai i Oahu? Ae aku ' la o Hnaka: Ae. He huakai ka maua no Oahu. I hea ko olua waa e pae ai? Ua manao maua la i Hanauma maua e pae ai, nokamea,! aia ko maua poe makamaka

ilaila kahi i noho ai. A ina he awa eae ka olua i makemake ai o Oahu c pae kakou, alaila, o kakou awa nohoi īa e pae aku ai. Alaila, pano n, T b n F i " i akT Ua loaa mai l n . ■ 11,1 a luna o ka waa, e holo no kakou a ke aw,i malie a kakou e pae aku ai o Oahu, ilaila kakou e pae ai. Ina he malie o Hanauma, pae kakou ilaila, a ina he malie o Wawalua, ilaila kakou e pae ai. Hewa ia la ? Aohe hewa oia, wahi a ua hoa leamailio nei o Huaka. īa wa hele ae la o Wahmeomao aka lua o ke lwnaka, pane aleu la- | No ka lilo loa hot o kakon i ka laua nei mau kamailio, aole hoi au 1 haawi mai nei 1 ko\i mau let nou. Nolaila, e lei pu kaua 1 ko'u mau papahi lei, elike nohoi me laua nei a kaua e īke ae la. 0 ka WahineoiiKiu weiie ae Ia no ia i kekaln o konu mau lei a hoolei aku la o kana kanaka ī 'kamaiho aku ai. A pane mai la hoi īa kanaka 1 ka olelo lealea. Aole keia ī lei 'v.ihi leu lehua iki m.u o lilo loa nui, a i nei la wale 110, kuha ana ka hoi ko'u pomaikai ī ka lei ī ka hhihhi ooi oka lehna makanoe. I mea hoi p.iha nei, a he khi'a i ka hapapa, aohe a'u hooponopono ana, he hoonuu ka'u a inaopa ka walu Aole nu 1-a l.ui kau, he olelo e ke kainaaiua,' he hoohaehae maoli no kau ia niaua. Ua hke loa po kIU olelo me ka ua naulu a uiaua ī ikt nuu nei mai luna mai o Maunnloa, e kapekupeku eiea 1 k.i Lee. Ea-Laau. Ua like ke kaunu o kan honme'o olelo ī panapana mai Ia me kekahi mele kaulana o ko makou ama, wahi a Hnaka ī pane mai ai ī ua wahi kanaka nei A pehea īa mele, e ka mahhini maikai? ī nniau aku ai ua wahi kanaka Melokai nei ta Huaka 0 ko Hnaka paeaea mat >a nrr ta me ka leilea nui o kon.i l(-0 K\r Ilm 7(> \ t a iliiAkA Kll v 1 A ka īmu lei lehua o Kuaokala, 2 Lehua maka nou i ke ahi, 3 A wela —e —a wela rla, 4 A wela ike ahi au, e ka wahme, 5 Mai ka lua a— 6 No ka lua paha īa makani, he Puulena, 7 Ke hali Ia ī ke ala Luu, 8 Honi u ai ke kmi i ke kai o Haena, 9 He ena — 10 He ena aloha keia u oe, 11 Ke kau nei ka haih, 12 Kauka haili moe ī ke ahiahi, 13 He hele ko ke kakahiaka, 14 He manao hele paha au —e, 15 lio mai ka īhu a hele ae au I ka pau ana o nei paeaea ana a Hiiaka, pane mai la ua mau kanaka nei no laua ka waa, ma ka olelo ana mai. He keu maoli ka hoi ka lealea o kena mele lei lehua au i p'ieaea mai la. Ina no maua ,ko olua ena aloha, he maikai 'hoi ia, aka, raa no hai aku, he keu a ka mea minamma | Aole i pau.