Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 26, 25 June 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

T huio la ehkeme ua manweMooh'l iimik'ii a ko Hawau ami Maia. • MOKUNA IV Hoomakaukau o Hiiaka-i-kv-poli-o-Pele no ke Kii ANA IA LOHIAU—KA HELE PU ANA ME PAUPALAE —Halawai me Wahineomao—Pa na Pau na Akih I KE Okiia e Hiiaka. [ HOOMAUIA ]

Ma keia mele i Huaka 1 oli ae cli, 1 īke ,\ i hoomaopopo ai o Wahineomao o Malei ka moa o ka wahine o.na 1 kainaiho aleu ai 1 ke aikane Ia laua i hookokoke loa aku ai i kahi a Malei e noho mai ana, pane mai la oia ia Hiiakaikapohopele. "E, hele mai la no oe uiaanei mai nei; aohe ai o keia wahi. He kaha ai olr keia. Hookahi no ai o keia wah', o ka pua o ka mauu E ai aku ī ka pua o ka mauu a piha ka opu, alaila, hamama aku ka n-aha ī ka makam, a, oolopu aku ka opu, o ka maona ae la no īa 0 ka anala o keia wahi e nuho īa nei E aho e hoomanawanui loa no ka olua huakai a hoea i kahi o kamaaina." 0 ko laua jei hele aku la no ia, a nala. o Waimaiulo, lioea laua nei ī Knlua Eia laua nei ma ke alahele ma kahakai e hele nei la laua nei e hele aku nei, e noho ana o Muhwaiolena me me kana Kane o Kea'alaau, me ka laua kaikamahine, nona ka moa o Apuakea. 0 keia kaikamahine, oia ke pookela loa oka ui mawaenao na kaikamahine ui apau o Kailua Aoheluao'ka nam ame ka maemae o na helehelena me kona. 1 ka īke ana mai o Muliwaiolena i ka ui o Hiiaka, oiai oia ame Wahineomao e hele aku ana, aia hoi pane ae la oia i kana kane, īa Keaalaau ma ka olelo! ana ae. "Ua like nohoi ka maikai amekauionahelehelenao ka kaua kaikamahine nei me ko kela wahiae malahini e hele mai nei. Ua lohe aku la no o Eīnaka i keia mau olelo a ua wahine nei, a o kona manawa no ia ī oli aku' aiikeiakau. KAO HFI,H B.'J NA H liak< Ki'u 1. Apuakeanui, wahme maikai, 2 I hōohahkelike ai o kau maikai, 3 A he maikai— 4 A he maikai no—e-i — I ka pau ana o keia mele a Hiiaka, u ka waiho a make īho j la no ia o Apuakehau. I kelal wa, holo aku Ia o Kea'alau a! loaa ko lakou kahuna a makaula nohoi, oia o Mahulua. Ia hoea ana aku o Keaalaau imua o ua makaula nei, ike mai la no la īka'huakai īhoea aku ai o ua alu nei o Kailua imua ana, a ninau mai la oid. Luuluu KēF |kula a olelo, ke kau nei ka ilio hulu īwi iluna? Ae aku la o Keaalaau me ka olelo ana aku: I ku mai la au ia oe, e hele ae kaua ī ka make 0 ko moopuna, . E, pihkia ea? ī ninau mai d.i ua Maliulu nei ī ke aln, me ka ike mai nohoi o na makaula 'nei 1 na kahoaka o kekahi mau wahine e ku aku ana, nie ka hoomau ana mai no o ua makaula ,nei i ke kamailio ana- | Ae Ua make leuu haku, tia jla keku r-ei ka mauli o ke l.lii, ua amama hewa ka waha u |:e' kanaka i ka hoohalikelike m ukai me ko ke akua maiku, Hele mai la no oe, e ke alii, hele pu mai la no nei mau wahine malihnii flria. Aole anei a ouJjOU_in,]ll wnhme mnlihmi _o kd īke ana aku nei e hele mai ana? Hp nuu wahme. Hookahi

mea opiopio, a, liookahi wahine kanaka makua maoh. 0 kahi mea opiopio o laua ka mea ui a maikai o na helelielena. He olelo ana ae hoi ka Mūliwaiolena i ka hke o ka ui o ua wahine opiopio nei me ko ke alnwahine, a lohe aku Ia makōu ī ka oh ana mai o ua wahme opiopio nei Aole ī pau pono na olelo a Keaalaau i ka puka hololea aku imua-o ka Makaula, ia wa ī pane mai ai ua makaula nei. Aole anei o ke oli a ua wahine nei i kau mai ai, jjia keia la Apuakeanui, wahine maikai, I hoohalikehke ai o kau maikai, A he maikai— A he maikai no—e — Pane aku Ia o Keaalaau. Oia no na oielo apau o ua niele la a ua wahine nei ī oli mai ai. I 1 ka pau ana no o ua mele nei, o ka make loa no īa o ke kaika- ■ mahine. Aole au e hele pu me oe, e ke aln, ī kau hale. Eia no ke ola o kuu alu, ua hele pu mai Ia no me oe Nolaila, ī ku auanei au i kuu pule a i hoea kino mai ua mau wahine nei ia nei, alaila, loaa la kakou ka manaolana no ke ola o ke alti. Aka,' ī uhau au i kuu pule, a i haule ka ua, alaila, he waimaka la, aohe e ola ke alti, i pane mai ai o Mahulua ke kahuna. 0 ka lalau ae la no ia o ua makaula nei ī ka pu-awa hiwa. 0 ka mama iho Ia no ia a elima mana, ku i kanscv Hana iho la apau, kahee i ka apu. A ku 1 ka awa, o kona uhau iho fa no • ia ī keia pule. KAD HEI,J 84. N\ Mahhliu KEIA 111 PUI.E 1 0 Pele ko'u akua, 2 Miha ka īani, miha ka honua, i 3 A wai kai, a wai lam, 4 Ka' awana, kd awa nui a Hiiaka, 5 I ku ai kuli mauli ola, 6 E, i mauli ola, 7 He hale ka Mauliosa—e— 8 E kapu kai ko awa, 9 E Pele i Ilonua-mea, e kala, 10 E Haumea wahine, . _11 0 ka wahine ī Kilaue^, 12 Nana i ai a hohonu ka lua, 13 0 ua may wahinp a Makai hi, 14 0 lua wahine o kajam, ■ i ,'l5 0 Kukuena wahine, 16 0 ka wahine i ka mu awa hana, 17 Kanaenae i ke akua malihini, 18 Hele hoi ke a]a mauka o Kau, 19 Hele hoi ke ala makai o Puna, 20 I Kamaa-maa la-i, ka pua lei, 21 E loa ka wa ī Apua, ka puna j Kulaula, 22 Eia ka awa. I ka pau ana o keia pule a. ua makaula nei, ku ana o Hii- ' aka ma mawaho o ka puka o ka hale, a pae ana ka leo: Aloha mai kamaaina o nei ha-le! Ua ola ae la ke §kua malihini, ua ike aku la ī ka ai. Maleko mai, e ke akua,. eia ka-hale o ke-kauwa. Mai nana 1 kahi pupuka hale, o ke aloha ka mea nui. E komo. Eia ka

a', t co :i'i 4 ". i'. -i ki :i akaula i pane mai ai niai loko rnai o ka hale, Komo aku la o Hnaka n e Wahmeomao a noho iho la. Ia wa haawi mai la ka makauk 1 ka apu awa ia Huaka, a. "pane aku la o Hiiaka: Nau no na ke kahuna e inu 1 ka awa o kaua, he maona ana kai īa'u. E inu oe! Nani īa ua haawi mai no ioe, ekuu akua, na'u eai i ka ai a kaua, nolaila, mamua o ko'u īnu ana i ka apu ou v e ke akua, he ola ka'u e noi aku nei ui oe. Ho inai he ola. Mino aka iho Li o Huaka, a pane aku la i ka makaula Me nei ola maikai na uii, e ke kahuna, la, a nonoi no ke ola. Kai nohoi i\ia he make, alaila, noi mai īa mea Nowai kau ola 1 noi mai nei? Aole nae i pane mai ka makaula no keia ninau a Hiiaka 1 ninau aku ai uia, ua īnu mua ae la īa 1 ka apu eiwa, alaila, huh pono mai la la nnua o Hnaka, a holoi ae la 1 kona mau waimaka, a pane mai la i 0 ke ola a'u e nonoi a,ku nei ia oe, e ke aleua, aole no'u, aka, no ke aln nei, no Keaalaau. A ke īke mai la no oe īaia, a ua īke mua mai nei no oe iaia nei ame kona ohana. Nq ka unei lei hulu, ke ola a'u a ke kauwa i aniama aku h Ho mai he ola. Ae, o o Apuakeanui ia oe, e Hnaka a Huli iie !a o Hu.ika a kamai īho aku la ia Keaalaau. i make ko kaikamalune Hoi aku oe, e noho mai ana, e' ai ana 1 kaLo mo'a - Ua moe, a, ala ae La, ono ī ke kalu pulehu. U.i itioV\ leahi ■ .! . > a oia kana eai mai la. O hoi Aloha mai' Aloha mai la nohoi o Keaalaau īa Hiuika ame Wahineomao, me ka ui ana mar 1 aha la auanei ka uku o ka leo, ou e ke akua? Pane aku k o Hiiaka Aohe uku. E hoi oe, a, haawi aku i ke ei ko lei huiu. E hai aku ee īaia, anoai mai nei o Puna ia Kailua. Elua maua, ekolu ka puu o Kailua nei. O Keaalaau, o Muhwaiolena, ame Apuakeanui wahme maikai. 0 hoi e ike i na maka o ke kama. Hoi aku la o Keaalaau, me ke ano kanalua o kona neonoo, ua ola io paha ke kaikamahine, aole paha. laia no e hoi aku ana, halawai aku la īa me kekahi elele ī hoounaia mai e Muliwaiolena. Nana aku Ia keia i na helehelena'o ua elele nei, he mau hiohiona oka hauoli ke kau mrfi ana. Alaila, ninau aku la keia: Pehea ke ahiwahine? Pane mai la kd flele. Ua ola ke aln, ke ai la i kahi kalo pulehi). A ī kauuha rnai nei o Muhwaiolena e kn mai au īa oe, e hoi awiwi ae kaua ī ke ola o ke kaikamahine. E ka makamaka heluhelu, e haalele keiua ī ke kamailio ana no Keaalaau ma, e nana kaua no Hiiaka ma Aka, mamua ae o ko kaua nee pono and aku ma īa ku-tmoo, e hoakaka īki aku kou mea kakau, penei. Ma ko Hawan Huaka, ua oleloia i Kailua nei kahi i loaa ai o Kaanahau ja Hnaka, a na keia Kaanahau i hahau ī kela pule ī hoikeia ae la. Aka, ma keia mahele Huaka a ko Maui poe (kekahi poe paha) o ka luaui makuakane o Apuakehau, oia o Keaalau, ka mea nana i uhau ka pule, nona l<e poo: O Pele ko'u akua—Miha ka lani, miha ka lionua. Aka, he oiaio no nae, ua halawai no o Huaka ma me Kaanahau i Kailua nei, ehke no me īa i īkeia ai nia ka uuhele Hiiaka ako Hawaii poe. • Auli' i ])iiu.