Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 30, 23 July 1909 — KOI A LILIUOKALANI MOIWAHINE MUA O HAWAII. [ARTICLE]

KOI A LILIUOKALANI MOIWAHINE MUA O HAWAII.

Ke Komite no na Koi. Poaha, lanuari 14, 1909, Halawai ke Komite ma ka hora 10:50 A.M., Hon James M. Miller, ka lunahoomalu. Olelo Hoakaka Ke hoopuka aku nei'makou i na olelo hoakaka a George B. McClellan e pili aiva i ke koi a ke Aliiwahine Liliuokalani.

MR. McCLELLAN. Makemake au e noi aku e pa'i ia ka palapala noi i hoōmakaukauīa ai e ka Moiwahine mua, i kahi wa i hala ae nei, a i kakauinoaia ai e ia, a e paa hoi ia maloko o ka moolelo o keia hoolohe ana o ke Komite. Ka LUNAHOOMALU. Ua pono ja; e haawi ae ika inea kakau pokole. MR. McClellan. Ano, makemake au e -waiho aku i jnau hoakaka mua no ka'u mau olelo, e Mr. Lunahoomalu .ame na keonimana o ke Komite, ma ka hoike ana 'ku, aole o Lunakanawai Hatch, aole nohoi au i hoopaaia i mau loio no ke aliiwahine, ma keia koi. Aohe o maua wahi kuleana pilī pomaikai iki ma keia hoi, a ua hoea maua maanei, ma ko maua ano, he mau makaainana maua no Hawaii, e. hoike ana hoi i ka manao laulaha akea o ko Hawaii poe ma ka mea e pili ana i keia kumuhana, a- e hoike aku hoi imua o keia Komite ina mea apau i pili i keia hihia. Akahi. Makemake au e pane aku i kahi mau ninau i hoalaia mai nei e na keonimana o keia Komite, ma ka mea pili ika ili ana o ke ko'iko'i o nei koi maluna o Amerika Huipuia, oiai hoi, he mea maopopo loa, ke ohi nei ke Teritore a Hawan, i na loaa, mai keia mau aina lei-alii mai, Makemake au e olelo aku, e apono loa ana no ka mea hooP'f ma keia hihia, ina e hooholo ana ke Aupuni o Amerika lfluipuia i Kanawai e hoonoho ana i poe na lakou e koho i ka waiwai io o na aina lei-alii i Jawe maoli ia ae e ke Au,puni o Amenka Huipuia no kona , pomaikai iho, a e ukuia aleu hoi ia (Ka Moiwahine) ika huina dala waiwai io i kohoia o kela mau aina. A ma kekahi olelo ana, e hookuu ka Moiwahine i kona mau kuleana apau iloko o ka hapa aku i koe o loko o 'na eka he l,()00,000elike me ia a Lunakanawai,Hapthi hoomaikeike aku nei imua o.oukou, make ano he kuleana «iaio koka Moi mua aku nei; a, ina e kapae oukou ia hapa apau, a e kauia hoi ka waiwai io, a i ole ia, e lawe ia ae paha ia mamuli, o ka olelo hooholo a ka Aha, o ia hoi, kela hapa o na aina lei-alii i lawe maoli ia ae e keia Aupuni, a. i hoohanaia hoi i keia Ia e nei Aupuni no ke kukulu ana i kona mau papu ame kona mau kahua hoolulu koa, a pela hpi kona kahua hoolulu moku ma Honolu/u, alaila, e lōaa' ana i ka Moiwahine he huina i pa-ha aku ka nui i ko ka huina e koiia nei ma ka bila kanawai e waiho nei iloko o ka Ahaolelo; a ina hoi ua makaukau keia komite e hoike mai,, e hauoli ana o Amerika Huipuia e hana i ka hana kaulike ma o kona uku ana mai i ke kumukuai maoli no na aina lei-alii a ke Aupunii lawe ae ai nona ponoi, alaila, e hauoli loa ana makou e hoololi ae i ka makou btla kanawai a kulike me ia huina, mamuli hoi o ka haawi ana 'ku i ka mana e lawe ae i keia mau aina, elike 'me ia a.nei Aupuni i lawe ai mamuli o ke kuahaua'mana hooko, a e hoohanaia nei hoi no na hana oke Aupuni. E olelo aku au, ua komo ma keia aina, ke kahua hoolulu moku holookoa ma Honolulu: aia lioi maloko o laila he eluamau uwapo waiwai nui, a he apana ama waiwai'nui nohoi ia, e holo ana ma ka lihi kai aneane he hapalua mile ka loa, uaiiomo ma keia.wahi ka aina i ku ai ke keena oihana puuku ma Honolulu. O kahi aina waiwai nui loa keia o loko o ke kulanakauhale, komo pu maanei ke kahua hoolulu koa holookoa o Camp Shafter, a komo pu no ka aina ma Waianaeuka, nona paha ,na eka he 15,000 kahi hei a keia Aupuni e lawelawe nei i kahua hoolulu koa'. Ano, e na keonimana, no ka mea hoi e pili ana i na oielo hoakaka a ka mea hoopii, e hoike ana o keia Aupuni k« mu heeueu ikaika no ka hiolo ana oke Aupnni Moi 1« kono aku ne, makou i ko oukou mau noonoo no kekah! jt«au paiapala pill Aupuni, no kekah; mau hana i ikeia ame ke ano , ae.ai ia mau hana, e nee ana hoi, a īHlo nohoi ī mau mpa V Mp. ana ia wa £o ko Hawaii Pae Aina.

Ka mua. Makemake au e kuhikuhi aku ia oukou i ka palapala o, Mr. Stevens, i ikeia ma ka aoao 996 maloko o ka hoike a ke Komite Senate o ko na Aina E, no na malama o lanuari ame Maraki, 1894, a e hoike ana keia i ke knlana' i ku ai ke kuhina noho, Mr. Stevens, elua mahina mamua ae o ka puka ana o keia hōokahuli Aupuni. Kakau mai la oia i ke Kuhina Aupuni Mr. John W Fosicr e hoike mai ana, he mea pono iaia ke hana 'mai ī keia hoike, a penei:

Ma ka mokuahi Maunakea oka Poalua il lo nei i kau aku ai Ke tJkumukumu _ Koa-ked o Kohala. ĪTon ( 1T M Kaniho,). No kekahi tn hana pili iaia īho m i K_>'i tL.