Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 32, 6 August 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

I JiiH>[j()it.(W()np //()((, ia, ellke me na nuuni'o ,iī/nt>!r/ liiiakii ((■ ko H'awihii /nn<> ,i\laul. MOKUNA IV

Hoomakaukau o Hiiaka-ī-ka-3'OU-(vPki,]'; mo kh Ku ANAIA LOHIAU—KA HELE PU AN/\ MH PA.tiVAI.AK IA HALAWAI MK - WAIIINEOMAO -- Ta NA ]' MI N \ Akua Panaewa I ke Okīia h Huaka. I'IIOOWAUIA]

O ko laua nei manawa. no ia i i hele aku ai ma ka aina hou e! wailiu mai ana, mai kahi i kapa ia mahope niai o Ahuula punawai a hoea i ke kaha one o Kaaaw'a. Ma keia moolelo i ikeia ai ke ano o ka loaa ana o ka okana aina palahalaha maikai o Kualoa, e ikeia nei i keia wa. 0 ko laua hele no keia a hiki i ka lae e kapaia nei i keia wa o ■en-ei biit2U I 010--B-J[ O nei hana ( ua paa pu o Kaaawa i na kanaka e ku ana mai keia kaika o ka aina a hoea ilalo- K nana ana keia poe i ka mea kupaianaha, uia ka aina maloo hou 0 ia oili.ana mai ma ke alo o Kanehoalani pali, ame ke kupikipikīo launa ole mai hoi o ke kai. Hele aku la no laua nei a ho~ ea i Kaaawa. Mai laila aku ka laua hele ana a hiki i Makaua. Alaila, ike ae la u Ilnaka ia kupunakane nona ka inoa o Kaulu 1 hooholo loa ta o Kauhi-ke-i--maka-o-ka-lani. Alaila, hapai ae la o Hiiaka i keia kau: I\.UI ililAl 9» N A Hll A..K A - JvEIA 1 O Kauhi-ke-i-maka-lani, 2 O ka pali keekee o Haliwalawa, 3 O kuahiwi mauna pali poko ke hee ia; 4 E like la me Kaliu-waa; 5 Ka pali 01010 e! O Puna i Hilo. 6 O ka |ia}a o l^aunakea; 7 E e lei ai^. O Kauh? i {ea hafu'a pua malfa Jani; 9 0 ka maka o ke akua, ka maka o Feapea ? 10 UJuuJu ka hui" " ka rnani) j

ka ua, 11 Ke lele ka hai a lupe ae Ja. 12 A lawe ka ua la; 13 A lawe ka makani; 14 A lawe ke kaupuhulu manu 15 Kele-kele i o akua la e! 16 E he akua! 17 He akua ia'la, anhe ike mai. 18 E ala e! 19 0 ka ulu ahi nui no ka nuka; 20 Ke ala nei, 21 li ala, e Hikaalani! 22 E aja, e ka Hooilo ua i ka !.anif 23 E ala, H U.2.H. wahme i J;a ! lapi la e! 24 Wahine a fytakaiii, 2§ £ ala — 26 Aja mai hoi!

Ia nana ana aku a Wahineo- , mao iluna 0 ka pali, e ku mai ana i keia ilio nui weliweli 0 kona mau helehelena. Ninau ae la ia ia Hiiaka: "Heaha hoi kela mea e ku mai la ilunao kela pali iwaena 0 ka laki e ulu inini la?" | Patw hUii ,a/, Hu;>ka: "Oia kaikunane ia o kakuu'. m;>l no ia li noho i keia wahi. Ō leol na o ia no iu a'u i hoohiki ae ]a ma kf> mele, 0 Ke-i-rn.tka-Al.ii.lj, lnili ,ic a kamailiu -ilni ,la i ua jlio'nd: ot* e ke alii, mai liool r\.j ni.n mp 1 ka pu mn jnau,a 1,0 au-aea -naua t: hele i f c.i. 1 aku la. 110 ,i0 i;t o'\ e lo,* kaikn nane, a 01 a no la wahi inapuna ,1 " 1 leo a'n i p.'i'.'HM h. ia

oe. E noho no oe, a e heie m,ui,\ Aloha ina—i!" Alaila, hole aku l.i laua iu-i a hoopii aku U i k.i luuah.mai e komo aku ai iloko o Kahan.i. l.\ laua nei e pii ana, ke iko ki l.uhi' nei i na Hi o Kahana e lieenalu ana. O Palani ka inoa o ki- aliikane, a o lewule Ua iuo > o kana wahine. Nana aku la o Iliuika ia Palani a o ka hea 010 niai, me ho mea la ua hoowahawaha oia ia HiiuUa, a i ole, u;\ konm maoli iho la no ka manao ui.ikukoae iloko ona, ia wa kalioa aku la oia i ua 'lii nei o ka mak.ini ahiu 0 Kaluna: K \l* * I KLl' ',m N,\ I|| | > K \ K K| \ 1 Pa ke Ahiu, aiiu lu uL.i o Kahana; 2 Kalakala ka i lauwili o Kviol.ui 3 Hof)iiepue ke kmuioho il.o'ikee; 4 Ka nahele ku im aka o Kalehua loa; 5 A hele aku, he loa o Hnilua --e' 6 O Palani oe; 7 O ke""ahi heenalu o K'ahana: 3 O Kamahn, o ko Kila i K'ei —la! 9 A o Palani no oe! Ia lohe ana o Palani 1 keia rne]c, huli mai Ja oia i ka aina, a ike mai no i ka noho aku a Hiiaka me kuna kokuohia, a o kona manawa iu i pane pakike mai ai: "Owai oe, e kela wahine mahaoi? Ina nohoi paha ua īke nui la ko ihu, owau ke alii heenahi Q Kahaiu nei ? heaha kau alaala oia hoike ana mai Ja. I.i oe nae hoi ka olelo mai e o i.i .ma kuu papa, elike ine ia au i hoopuka mai Jn pu ke mele, 'hopuepnokei kini noho i Lo'i-kee.' Heaha oe, e hoolohe aku ;}i au i kau 01010, e kela wahine," Pane mai Ia o Wahineomao i ke aikane: "He keu ka hei kela a ke kanaka olelo iuo." Alaila, olelo aku la n Iliiaka: L/a hiki, ]Ma ka ole/o nolioi a kona waha e kanawaiiaia, Aole kela he kanaka i wehe niui a'u aku nei la.U.i ike oia l.i i.i'u, aole nae hoi kau he mea a kahea , mai e kipa kauhale. He ole ka hea mai. Holaila, aolu- n ! -īua maljainaka o keia wahi." ia he}c al;u a Imia nei a hoea i ka nuku muliwai a K.iha na, ike laua nei he wahi kanaka e hoomakaukau ana i kema waiii waa no ka holo ai $ a pue ma kela aoao o kn. muliwai. Ninau aku la o Hliaka i uawahi kunuka nei: "E holn ana kou i hea?" Pane m,u ki ke kamaaina: "E holo aku ana au u pae ma kela aoao. Ee pilikia ka u e hele la. E loaa aku ana pnlni ia u, aole paha? Pehea lie m.i--,kt;m:»/<•». j,uf r .> olnaekau ma kela aono? r> ' A» 1 iku |r. n«,jn.j u Hiiaka. A pae lakou nt-i nu keki kapa muliwai, ia v/a olelo aku-u Hii:'k;r "He kaikainahike kau ua ia, iiiu J,c: K k . ku mai nei iuma o kakou. ka'u olelo ia oe, aohe piliku a ,ko kaikamahine. EXc % pilikia no, in;). hik- j:<ij au i ilee aku la. ,< J ( ka ja no ni-i in-ie ui: i L.; l.oil'i <>J< . A eia ka'u kauoiia i:i oe, A hoe.i oe i ka hale e wailio |,t

ko hapun, e kii aku oei hookahi k.mn.i pua aloalo. M;i-nianu iliu uolwi a wali, alailu, ki-r/ iho i ka w.ih.i, uoha no hoi,-o k.i p-.ui no ia oka pilikia. Mai houniaauoa oe i keia 01010. O ko kaikainahiiie ko ola ana, a hc puaa hiwa nui nioe ana i kauwawe i kci,t I,i. Ae.le paha maua o huli ina kela aoao o Kaluu na noi, loho maua i ke kumakona o ono o.līiiiiua nei. BAIO- - h \ Usilk ' l '«» iiaalek'iho ,Ll 1 IUI waEli kanaka nt-i, a «k» la hiui „ei. lla helo kl> on * 0 nui kda aoao aku nn , [,ooa ,WU aot , o , na k-i fiuh malalo, a pi [ ia pi} ;na kan.ua v i a.u i ka hoo uahi o na'lii. I keu \ VII Uil oi i oa mai kp kakala o ke kai. IU pukalalei lauua 010 ka makani e pa ana ia ,wa. Lki luai ko awa ika ua ukm oka uui o ka ino. A, aia o 1 alani nio ka wahino', mo Jewale i waho hl„ kaiu i h ce , n;il ■ii i k.i nalw. Oili nnia mai la o ,Pahm, a ua iiko kona papa o ikv niai ana iluna o ka nalu me ho puahiolii» b. He ku ae ia «a'l'i uoi iluna o ka papa, ,„ e ko kuhi aiia o n.i linu, o haoh,- ' '• 1 ■" kv leino ika ak.m ai ka hema, o hoike ana i kona aka- • ni.ii !u o-!i.ilo. Ke kani nei hoi ka piheo ka uwa a ua kan.ika y ' i;1 "i .ilui iu i o kaha-ono. oi ' ! Ml ' ™ 'MP.il.imneia lho U lL,lu <-■ m»v pjpu jj ' i.niu o ka papa, oiai ua kokoke loa oi,. koino iloko o ko awa. ■ A i,i helo .uia niai, ua l oa a mai t i i'i.i 1 kek.iln wilmu ikaika manui, a Oniniu ia ae la leona }'ap:i me ka ikaika, a o ia iho |a iloko o ke kai. Ao ka make ''o ia o l'alain. O k.i wahine :»wi no a r-i a j a no kona papa. :i'.ki 1 m.'ke a» keia mau alii nui 0 Kahana. No kahi kamaaina hoi nona ;fci waū i kau mai o Hiiaka ma, 1 ua ike mai Ja ou i keia pilikia i kau iho maluna o na 'Ji, o ka aina ahoomanao ae la oia i na olelo ;a ka wahine nulihini i kamailio uku ai iai.i; nol.ula, hoowio loa īho la «>ia i na olelo a ua wahine m.ilihi-ii nei. Me ka eleu ape ka hoihoi, awiwi aku Ia lu'le ana a hoea i lea hale'e Wc(īlio aiu ki' k.iikinpaliine i ka nawahwali. A keia i ku hale, hoike ! m.'i ana na kaiui Jianai o ua kai» | kauuhine I:i, m\ niama mai Ue j ko'iki i'i o k.i lunai a kuia. Ua |ikoia keia maillll ana ae () ke j kaikamahme, niamiu iki iho o i kona hoea aiu aku. Kii keia i |h'iokahi kauna pua aloalo, ma|m;i .i wah, ki« i ka waha oke ; ka'kamahine. Aole i liuliu, olelo lae ana ua k.ukamahine nei, ua |lo.uiaiaka oluolu o ka opu; lJ.iu k i hu'i o koiia kino, a ua (Jl * l ! k.i ai. ■ Lja p|a foa u,i jl' aikaniahine n;;i m;}jiopp ihc|.' '■ J_