Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 37, 10 September 1909 — KA HALAWAI MA AALA PAKA. [ARTICLE]

KA HALAWAI MA AALA PAKA.

Ma ke ahiahi Poaono nei la 4 o keia mahina, ua wehe ia he halawai makaainana nui na na loēa kaukanawai o. ka Ahaolelo o Amerika Huipuia. Na ka Bana o ke Kulanakauhale a Kaiana o Honolulu nei i kahea ae i ka lehu•lehu e akoakoa ae malaila, ma o ko lakou houhene ana ae , me ka lakou mau hokeo, a na ia leo kahea o ka bana i unu ae i ko ke Kulanakauhale nei a puliuliu ponalonalo, klni he Jehu apau ole i ka helu ia ma ka ka Hawaiī helu, no ka mea, ua nui loa ka poe i akoakoa ae ma kahi paha o na tauSani. I ka hiki ana ae i ka hora 8 a oi oia po, ua ku mai la ka Lunahoomalu opiopio Senatoa C, Lane a hoo, malu i ke amiina me na otelo hoolauna mua. O keia halaw'ai, aole ia na ka B,epubalika, aoie na ke Demokalaka a aole na ka Home Rula, aka, na ka lehulehu ma ke ano kupa makaainana Amerika, a owau ka lunahoo malu- o kā halawai/ka puu oioina o ke au o ka manawa, a uakamailio ia keia mau olelo ma na olelo elua, a noi pu mai la i ke anaina e malama i ka maluhia. He mea oiaio mai ka hookumū ana o ka halawai ma y Aala Paka a hiki i kela po, oia paha kekahi po o na halawai a na tausani anelao ka po i iho mai ai a malama i ka -maluhia, no ka mea, aohe lohe ia o na leoleowa, a v ole,-na poe sahiohio, he maluhiamai ūaooke anaina nui i piha makolukolu i hīki ole ai ke nema ia, he pa'ipa'i, he akaaka me na olelo mahalo no na poe"haiolelo amena poe unuhi olelo ki rhea lohe ia aku. ka-jmako,uiiauQlt oia no.ka lohe ana ī ka leo a me ka mariao~ōlEela ame keia olohe kaukanawai o ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipuia, a'no ka mea, ina e hoomaopopo kela ame- keiā kupa makaainana Amenka ina huaolelo, na mamala olelo ame na hopuna olelo holoōkoa a na Hoa'Hanohaho i kamailio mai ai ma ia po. Ua like ia me na paka ua i haule mai mailoko mai o na ao panopano i kaumaha i ke'anu a hoopulu i ke kula panoa" i hele a papaala, a omaka mai la na oiloilo mauu i ma-u, a i ole na mea ulu o kela ame keia ano, a hoohoihoi ia ka manao o ke kanaka mahiai, a i ole o ka mēa nele paha i ka wai ole. Pela iho la ka ulumahiehie o ko makou manao hauoli ame ka mahalo no ia mau huaolelo i piHa i ke dala ame ke gula ma ia po a makou e olelo ae ai, aole i poho wale ka makou koi ana imua o na poe opio naauao o kakou, i manawa e halawai ai na makaainana me na malihini, a ua'loaa io no mamuli o ka hooikaika ana aia opio Senātoa John C. Lane, a poe e ae paha i huipu me ia ma keia hana, ua aie nui.na poe apau p keia_. kulanakauhāle no lakou, o lakou maloko, o makou hoi imua o ka lehulehu e waha nui ai no keia ninau, i manawa no kakou e hui ai ma ke ano halawai makaainana! nui. Ina e hoomaopopo pono kakou apau na oiwi o Hawaii, alaila, hookahi keehina i koe oia- no ko, kakou lokahi like ma keia ninau e hana -ia i pepa Memo/iala e noi ana h hoololi ia ka Pauku 93 o ke Kanawai Kumu o kakoua me ka Pauku 85, alaila, komo . mai na kanawai aina o Amenka e like me ka lakou i olelo ae. ai. * "O na kanawai aina.o Amerika Huipuia ke kupoHo no oukou i loaa ka home no na kupa makaainana ilihune e noho ai a mahi. A i mea nana e kakoo aku i ka palapala noi mua i waiho ia aku ai ma ka lima o Dafila, ke «uhina Kalaiaina t hlki mua mai ai i an ei, alaila, e hoounk ia i na mokupuni ma ke kakauinoa ana mai, a hoouna mai i ka lunahoomaiu o ka manawa, a nana e waiho aku ma ka inoa o ka Elele Kuhio. He olelo hoakaka wale no .keia noka ponoona siwi o Hawaii. I kamailio makou i keia olelo no ka loaa ana ia -makou ma ia' po he mau olelo hoeueu mai na Hoa Hunohano mai o ka Ahaolelo Lahui o Āmerika Huipuia no kakou P ono ' ke i mau home ano kupono a me •ke ano akea laula oia mau home. Ka Halolelo a W. R. Ellis. Ua hoolauna mai.la ka lunahoomalu i..ka mea Hanohano W. R. Ellis o ka mokuaina o Oregona. Wahi ana ua lohe iho nei au ina olelo hoakaka mua a ka Lunahoomalu J. C. Lane, aole keia he halawai na ka Repubalika pemokalaka a Home Rula paha, aka, no ka pono o ka lehulehu ma ko u ano kakiaina he Repubalika au, a ke mahalo nei au no ko oukou aina no ka oluolu, apela me ka oukou mau hookipa ana. Ua kaapuni au' i keia mokupum a ua īke ina mahiko, ame na mea apau e holomua ai keia Panalaau,- aka, he mea ole ia ia'u, o ko»u iini oia no ka loaā o na apana aina i na kanaka ilihune, aia wale no nae a hooholoia o na kanawai aiua Home Hookuonoono o Amenka Huipuia, oia wale no na kanawai e k,aa ai na

home ona poe apau he mau makaainana Amenka, aole e lawa ka ohana no ka .ekolu a i ole eha eka, aole loa pela. I maii apana aipa nunūi kupono i hiki ike kanaka a mē kona ohaiia ke hana a loaa mai ka pono ame ka pomaikai ma ka mahi ana ina mea kanu a kualaku. Pela iho la ma Amerika o ke kanaka a oifana e "hana ana rne ia e hoo ikaika ana e lilo oia, i kanakā. lako, e nohoalii ana pia "maluna o ka nele ame ka ilihune, oia ko lalo nei a o ke Akua ae maluna, apela e paa ai ke kuonoonp ika lahui kanaka'. Na-K. N. Boys i unuhi. Ka Haiolelo a Barehfeld'r. No Peneselavania oia, he Kauka oia makaainani i ka makahiki 1776. He 3,000,000 wale no ka huina lahui ka poe nana i imi'ke kuokoa mai laila mai a hiki i keia la aia ka heluna lahqi. ma kahi o ke 80, 000,000 miliona. I keia la he hookahl hapakolu oka lahui ke kukuiu nei he mau hui nunui, e hana ana iko makou mau mea apau, e laa na hale hana lole apela wale aku. I kela mau mahina ihala aku nei ( ua iho la imua o ko oukou mau maka na mokukaua Papa Ēkahi no lakou ka huina he umikumamaono ka nui e holo makaikai ana apuni ke ao } a ua ukali ia m£y mahope o lakou na mokukaua oka Papa Elua, aole no ka makaikai wale no, aka, no ka malama ika . maluhia me ka holomua oka oihana kalepa, e like me ka nee ana oko ke ao kulana no mua, pela makou e hoonee pu nei e like me lakpu. Lkeia Ia he 3,000 mile mai ianei aku, a he 9 degere hoi maluna ae o ka poai waena, e hui ana ka moana Atela nika me ka moana Pakipika, a ina e moku ana kealawai oktē lilo ana o Honolulu nei he puu oioīna, kahi ona moku e kipa mai'ai mai Nui loka mai, Bosetona, Piladerepia, Nu Olina a me na wahi e ae e pili pu ana ma na kapa kaio ka moana Atelanika, ā e hiki mai ana lakou maanei no ka hooili nanahu ana ame ka lawe pu ana aku i na wai wai kalepa no ka Hikina, ka makeke nui hoi oke ao holookoa. Ika 'wa e moku ai o ke alawai oki e (ilo ana ia he alanui kokoke no na mai kela aoao o ka moana a keia aoao, he haawi ana aku ia i ka hana oi ae o ka kai no ko makou mau makaainana ma ko lakou lilo ana he poe aumoana e' holo ana maluna o na kai, e lawe aku ana ina waiwai kalepa rrie ka 'haaheo ana o oke aupuni o Amerika, e hoike aku ana ike ao hojookoa.ua ma kaukau oia ma na ano apau e'pale aku i na. pgjno e ili mai ana ma kona mau palena a me kona holomua ,o keia auhou ke hoike aku nei au :io ka Elele Kalanianaole, oia ke kanaka kupono no.oukou, a he hoaloha oia no.-makou, pau kana. Haiolelo mai o W. F, Beckley (nana ma ka aoao ekahi): W. F. Beckley mea'unuhi olelo. Ka Haioielo a J: M. MBler. Oke aupuni ke malama mai nei ia oulpu e like me ka mea hiki, no ka mea, ke hoomaka nei na hana hou, e like me ka hoohonua ana i na awa kumoku, he mea e hoike aku ana i.ke ao holonkoa ua hiki iaia ke makma iaia iho, a ke malama i ka pono o'kona mau m;aikaaina"ha a kue aku ina hana kimopo a ka enemi, he mea ponp e malama like kakou ia mau pono, a e 'kue'aku ina hana" e kue'ia mai ana. E nui mai ana na kanaka maluna o keia mau mokupuni, o ka manao ana o na lapana e hooioi i 'ko lakou kulana ma na makaaināna maluna o kakou ua' 'kuhihewa loa ka poe kakaikahi i manao.ae pela, no ka mea,.ua makau kau makou, ke huli nei makou i aa mea .e olijolu like ai e like me Cuba, ua haawi aku makou i kona kupkoa, apela e manao ia nei no Pilipine. I keia mau la o 'ka hōlomua eia na moku lele ke lele nei, a e'lilo aku ana ka (ewa ma keia lewa ma keia hope aku i wahi e'kaua ai, no ke ake hooioi wale'mai no ia, ano ke ake e holomua ka lahuikanaka, ame na aupuni nui oke ao nei. Ake mahafo nei au iko oukou aina no ka oluolu, aole na mea hoopoipo, a, me ka mahalo* pu ika oukou mau hookipa ana. Ilai mea unuhi Haiolelo a ,W. C. Haustoti o. Texa. No keia mau .mokupuni, ke mahalo nei āu no ka nani ame ka oluolu, ake mahalo pu nei au no ka holomua o na makaainana mikiaala hana. Eia na hana hqlomua a'u e ike nei, maikai oa hale, maikai pu me oukou. keia lahui a maikai pu me na alanui, he hoike ana miai Tā i ka Jhelehelena holomua, a pomaikai oukou i ko oukou aiiia ea oluolu, a ua kupono no.ilo oukau, aole oukou ī ike i na makani ino nana e ulupa iho na hale a lilo i mea ole, pela no hoi me na wai halanā, na kai hoee ame ke olai, he loa no, aka nae, he mea ole kela mau mea ia'u. O ko'u iini e loaa na Home Hookuonoono no oukou, ina e loaa e hoi aku ka hapanui o oukou no na apana aina i loaa ia oukou, a mahī aku, ē hana ke kane, wahine a me na keiki, e.olepe ae i ka lepo a kanu ina mea kanu, aole e nele ka loaa mai oka pono ame na pomaikai no.ka noho ana ma ke ano makaainana. Pela makou e hana mai nei ma ko makou mau mokuaina, hana ke kane hana pu me ka. ohana, oia ke kumu hofom.ua q Araerika Huipuia ma na ano apau,' aua hiki ia uke olelo ae oia ka Repubalika holomua oke ao holookoa. Oka oihana mahiai kapou kakoo ike aupuni, apela au e kono aku nei ia oukou ke loaa kela mau apana Home Hookuonoono, e pono oukou e hana me ka ikaika, alaila, ua kupono oukou keolelo i'a ka Home Rula, no ka mea ua loaa ka Home, loaa pu na oihana kuloko oko oukou aupuni, ke loaa keia mau mea, i aha hou aku ia koi ana a oukou, ake pu aku nei au ia oukou no ka oukou.mau hookipa maikai ana ia makou. Sttnatoa Cuelho mea unuhi olelo. Aole ī pau.