Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 39, 24 September 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-Ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-Ka-Poli-o-Pele

I hooponoppiio ho\t, ia,&Uk& me nti ma.au)6Moolel Huaka. ft, ko Hawaii (ihiß .Ma.uL MOKUNA IV

HoomakauKau o Hiīaka-ī-ka-poli-0-Pmjē no Rē Kiī ANA ia LohiaU--ka Hele pū ana me 3Paupalaß iaHalawai me Wahineomao—Pa na Pau na Akua Panaewa lke Okiiā e Hiiaka. [hoomauia I

I ka lohe ana o Hiiaka i keia iloi a ua wahi nuiumliu nei, a Malaeahaakoa, o kona pane aku la no ia: "Ē ku| ae oe i luna, a hoi aku oe a honi i ka ihu o ke aliiwahine a kaua. 0 na maka o ua'liiwahine nei kai na-

na m&i nei ia maua, aole nae i ike mai nei. Aooe o olua kai ike m'ai la ia maua." He auwe ana ae ka ua wahi muumuu nei, o kona'mahiki ae : la no ia a ku ana iluna, ua loaa na wawae e hiki ai ke hele. Nana iho la ua o Malaeahaakoa i keia kupanaha i 3oaa iaia, a lelele ae la oia iluna me ka haa ana. Ua loaa pu nohoi me kona mau lima. Ke noke ]a ia i ka hehihehi. Peku ka akau, halulu ka hema. Ina hoi o ka wawae hema ke hoekeu, he panau wale no ko .ka wawae akau. Ma na anoapau, ua maloeloe ke kulana hou, a kulana ola o ua wahi muumuu nei. Aole i kana mai ka nui o ikona hauoli. , 0 kona lalau iho |la no ia i ka ipu holoholona, me ke kamakoi, a kahea mai la ia j Hiiaka>: j "E Wahinepoaimoku! E kipa 1- i ka hale o ke kanaka o oukou. IHe wahi ai no, a he wahi i'a no ko ka hale." . !

Pane mai la o Hiiaka: "E hoi e aku oe mamua, a mahope aku'nei maua." A hala o Malaeahaakoa, ma ke alahele hūli hoi i ka hale, ine ka nui „o kona olioli. Ua loaa na wawae, a ua loaa na lima. Aole wahi hemahema i koe o Hoohila, Ua ana kapuai lima ia ka loa ame ka laula' Ua pehu ka/ia ke o Kahihikolo, Ua lino ia e ka makani lawalawakua. Olelo ae la o Hiiaka i ke aikane, ia Wahineomao: "E hele kaua e nana i ka ilina o ke kane a kakou. A ike kaua, alaila, pelu hou mai kaua i hope nei, a hoi kaua a ka hale o kahi muumuu kanaka o kakou."

O ko laua nei hele aku la no ia a' ma ke kua niai o ka hale o Kahuanui, ke kaikuahine o Lohiau, ike aku la laua nei i ka he i waiho ia ai o ke kino o ke kane a lakou. Kuhikuhi aku la o Hiiaka i ke aikane i ua h<> nei me ka olelo ana'ku:

"Aia iloko, o kela hc e ku mai la kahi i waiho ai o ke kino o ke kane a kakou. Ina e loaa ka uhane ona e ku mai la iluna 0 ka pali, hoao aku au i ka'u wahi pono uyku.' Manao no nae auj loaa no ke; ola i ke kane a kakou, ka luhi hoi o ko kaua au ana mai nei i ke kai, ame ko kaua alo ana mai nei i na inea he nui." Ninau mai.la 9 Wahineomao 1 ke aikane: , "Nowai hoi kela hale e ku mai la?"

Pane aku la o Hiiaka: "O ka hale ia o ke kaikoeke o kakou. A, e ke aikane, e hoi hou kaua i hope, a hoea i ka hale o kahi muumuu, a ina he hana ko ia hale, e kali kaua a pau ko laila hema, alaila, kii au i ka uhane o ke kane a kakou." Pane mai la o Wahineomao:

"He kēu nt) ka koU hoaano aku i ka pii-ana o kela pali, eia ke lu !e i.ku nei i kē ahiahi. E nana aku nohoi kaua i ka la, ua hele, a, aui loa i ke komohanĒŪ Aole paha oe, e kau iluna o kela wahi, a o ka napoo no ia o, kahi la?"

Olelo aku la no o Hiiaka: "I akaka ka hana i ka hoao. O ka hoao paha ka mea e ikeia ai na mea apau. Ilaila, ka hiki ame ka hiki ole. 12 hoikaua i hope." Maanei; e ka makamaka heluheki, e waiho ai kaua Lke kamailio ana no Hiiaka ma, a e nana aku kaua no Malaeahaakoa ame ka wahine o Wailuanuihoano. I.'na wahine malihini, oia hoi o Hiiaka ame Wahineomao, i hala mai ai, ua ulu ae la keia noonoo iloko o Wailuanuihoano: "He kupana ka hoi ko'u lokoino i kela mau wahine malihini o ke kaha ana iho nei maanei a hala loa aku nei. Aole ka hoi au i kahea aku nei e kipa mai i kauhale nei. Aloha ino no ka hoi. Ina e lohe ana kuu wahi .muumuu kane i keia lokoino o'u, aole i kana mai kona huhu ia'u. Pehea la? Ūa loaa wahi i'a aku nei paha, ua wahi muumuu nei a'u; aole paha? E kii ae au e hoihoi mai i kauhale nei." Ia manawa ku ae la oia iluna, a makaukau iho la e kii 1 kahi muumuu kane ana. I kona aana ana aku i ka ulu hala mauka mai o kahakai a'oa'o'a i haalele aku i ke kane e lawaia, ike aku la ia i nei kanaka e oili mai ana mai loko mai oka uīuhala. Aole nohoi i ka'e mai oua mea he mama i ka ua mea oka holo. Aia ke kamakoi ke paa la ma ka lima o ua kanaka nei., a oka ipu holoholona nohoi md kekahi lima, a ke paukiki mai la i ka holo. :

Ke ike aku la ia (Wailuanuihoano) i na ano apau o keia kanaka e holo mai nei, o na ano no o kana wahi muumuu kane, a o kona mea nae i haohao nui ai, he mau wawae a he mau lima hoi ko nei kanaka e holokiki mai nei me ka hooponopono ole.

O ka hele ia o ua kanaka nei a kokoke i ka hale, ike aku la o Wailuanuihoano me ka haohao nui o kona noonoo a ano piha maka'u nohoi, o ke kane no ka ia, o Malaeahaakoa; a he kino wailua a kino paee paha kana e ike aku ana. Holo mai la o Malaeahaakoa a hiki i ka hale, pane mai la oia i ka wahine: "Ua ola.au i kuu akua. Ke akua au i ike ole ae nei."

Kiola mai la ia i ke kamakoi, a olelo mai la i ka wahine e kii aku ika ipu i'a. .0 kona manawa no ia (Malaeahaakoa) i lalau mai ai i na apahu o ka pa e hoopuni ana i kolaua hale,apau 1 ke kula'i ilalo. Iko ka wahine ike ana'ku i nei hana a ke kane, komo iho Ia ka manao hoohuoi pioo ilokō o Waiiuahoano, ua pupule ia paha ke kane, a i ole, he lapu no paha kana e ike d.ku nei. Kein pule ne,

fOF" Ua mnleemake ia. na Lula pnu ,0 ku Hui A'oha Lniiui, 0 lu'lr 110 (> uku iko oukou lulu ma kn Muknkn Kuai l'a naa kar aono m«i Wuikiki.ia.Mrn. JD. Alo, ma kn Kuooi HoJu 9.