Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 40, 1 October 1909 — HE MOOLELO HOONIPUUWAI NO KA UI NOHEA Meliana Salama A I OLE Ka Opio Noho Uka--luiu o ke Kuahiwi [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIPUUWAI NO KA UI NOHEA Meliana Salama

A I OLE Ka Opio Noho Uka--luiu o ke Kuahiwi

MOKUNA i $La Huakai HolohoLO Waapa a ka Ui MēLIANA SaL&ma, —Opio Noho Kuahiwi me na Ilio PunaHĒLE—HAL'LE PA-HU KA MANAO 0 NA POWA—HIKI MAĪ KA HOOPAKELĒ I KA WA PONO.

| AIA MA ka mokuaina o.Sekokia, iloko o ka makahiki 18, [e noho ana kekahi kanaka kīekie a walwai, nona ka inoa o ka Haku Omameāa Masalena, he kanaka puuwai hamama & piha oluolu, he waipahe raa ke kamailio anaii na he mau hoaloha, aka, ina he mau enemi; oia kekahi o na kanaka piha, i oī p&umi aku kona inaina mamua o ko na tiga hihiu o ke kuahiwi anoano o Sorata ffia na inaunae ae o na aina puniole. keia Haku Omamesa me kana wahine, ka mea nona keia moolelo e paholaia aku nei. Ka mea i kaulana i ka Ui ame ka nani o kona mau helehelena; ka mea hoi a kona makuakane i kaena ae ai, oia ka momi i -oi ae mamua o na waiwai nui hewahewa i loaa iaia, a he punahele nohoi imua o kona mau makua. A, i kekahi la kalae a moani maikai nohoi o ka pa ana a ka makani, mai na kuahiwi tnai o ka aina kaulana o Sekokia. A i ka manāwa e ai aqa o na makua me ka ka momi hoi ua mau makua nei e ai nui ana i ko lakou aina-kaka-hiaka, a oiai no lakou e ai ana, ua huli mai la ua kaikamahine nH, a kamaiiio mai la i kona makuahane, i ka i ana'ku: "E Papa. He hauoli ko'u, ina nohoi oe e hookuu mai ana , ia'-u-la no ka hele ana i ka holoholo waapa i keia ia. Nokamea, ke ike nei au, he kakahiaka kaiae maikaj keia, a ,he la malie nohoi e hiki ai ia'u ke hoe i ka waapa no a kalea e ae la ka puu momoni ai o uanoheala, oiai no oia e inu- ana i kona pola waiu, i kela wa ana i kamailio aku ai i kona makuakane. A, ma'muli o.keia kuia i loaa i ua kaikamahine nei,-.ua pau pono ole kona manao i kamailio aku ai; a, lilo aku la ka olelo apa mai na kona makuakane: "Heaha keia ou ekuu Meliana, ka momi hookahi hoi imua o ko maua mau maka, he makemake anei kou e kuu milimili e hele i ka holoholo waapa? Aua hopohopo aqei oe, o ae ole aku au i kau noi? Maī kanalua, e kamailio mai i kou Papa. E hooko aku no kou makuakane-nei i kou makemake i na wa a pau au e noi mai ai." ."Aole e Papa. Aole au i manao, he hopohopo ko'u o hooko ole mai oe i ko'u makemake, a oiai, ua ike nohoi au, e mai ana no oe i ka'u noi. Aka, mamuli wale no o ko'u kalea ana iho nei i ko'u pola waiu inu ae nei, kekumu i kahamaha ia aku ai- o ka'u olelo ana imua ou. Nolaila, ke.hauoli nei au" i kou ae an'a mai la e Papa, Ano ka'u wahi i makemake ai e kuu maikuakane e hele ma keia huakai holoholo waapa a'u, oia no ko'u pii ana aku i uka o ke kuahiwi, ma ke alahele aku maloko o ka muliwai." "Ae, he kakahiaka malie io no keia, e kuu kaikamahine. I kupono loa nohoi no kau huakai . holoholo; a. i ole, o oluaaku ana paha rne mama." "Aole au e heie," w.ihi a ku makuahine i kamailio mai ;ii. "O kekalii na kauwa ke kie jgiLaku me ia/' wahi hun no a lea makuahine.

Ia wa i huli potlo mai ai ua kāi kamahine nei, a olelo maila i na makua i ka i ana mai: "Owau wale no ke hele, aole e hele pu kekahi ma-u kauwa me a'u mahope auanei manaka na kauwa ia'u ma keia huakai hele a'u, ō ke koi mai no ia e hoi, a pau pono ole ko'u lealea ma'keia makemake o'u i ka holoholo waapa." Ia pau ana no o na kukai ole-' lo ana mawaena o na makua me ka laua kaikamahine, o ke ku ae Ia no ia o ua Meliana nei, a hele aku la no kahi a ka waapa e lana inai ana v , ame na kaina wawae o ka piha hauoli no kana huakai.' holoholo waapa oia kakahiaka, a kau aku la ua kaikamahi nei v maluna o ka waapa me ka hauoii. Me ka manao a haupu mua ole iho ona> aia he poino e halawai mai ana 'me ia ma kona alahele. Pela pu np me kona mau makua, aole laua i mahu'i mua,-o keia hoolaau ana a ka laua, kaikamahine ma keia huakai hele holoholo waapa, a ua lei nei a laua, he hele ana keia ona, e komo ai oia iloko o ka poino. ! Ua hala na mile he umi o ko Meliana holo ana m'aluna o kona waapa, ua komo loa aku la ia iloko.loa o ka ululaau mā ka | muliwai ana e holo nei, ame kona nanea nohoi i ka ma-u, ame ka pa- aheahe mai a ka makani, me ke aliali maikai o ke kahe, ana a ka wai o ka inuliwai, ua, hoomau aku no oia i ka hoe ma-' Jie ana i kona wahi waapa, me, ka hoopilipili māu ana ma kaekae o ka muliwai. A piha na mile he umi kumamalima a oi aku, ua ano maluhiluhi mai la kona mau lala, a' no ia ike ona i ka maluhiluhi, ua hoopili ae la ia i kona wahi waapa ma ke kae akau o ka muliwai. Lele aku la keia i uka o ka aina me ka hoopaa ai\a iho. i kona wahi waapa, iloko o na pua lilia eulu paapu ana ma kapa muliwai, a j hele aku la keia' iloko o ka hihipea o na laau, e hilikepa mai ana mamua o kona alahele; aka, ua loaa aku Ia nae iaia he wahi kupono i kona makemake no ka hooluolu ana iho iaia. Maanei e ka makemake heluhelu, e haalele aku kaua i ua Ui nei e hoomaha ana i kona maluhiluhi, a huli ae kaua e ua hoa uhaiaholo nei o keia moolelo, a nana aku ko kaua lena ike a ko kaua mau maka, no kekahi mau Ilikini hihiu o ke kuahiwi. I ka wa a ka Ui Meliana e hoomakaukau ana no kana huakai holoholo waapa, a hiki i kona hala wale ana mai. Ia wa like hookahi nohoi, aia he elua mau Ilikini e iho mai ana mai ke kua hiwi mai, maluna no o ko laua waa. O keia huakai a na Ilikini i iho mai ai, e hele ana no ia no ka imi a pakaha wale ana i ko ha'i pono. Elike nohoi me ke ano o na poe hihiu, ka lio o na maka ina o a maanei. A i ka hoea ana mai o ka waa ua mau Ilikini nei, ua ike aku la na maka noii o ua mau lapuwale olohelohe la i ka lana mai o kekahi waapa ma kapa mu'iw£u, ua uhi paa ia no nae e. na lau uliuli poepoe o ka pua Iiaka, ua lilo nae ia lihi ia ana a ualowale o ua waapa nei, i

Hifea no e ikfc !b -ai fe iih rhaii Ili» kiiii maal3 WalS d fea iokt>wai, i lolie ii &kti ja nanUlu euU mau ttlk!tti ja) np ka iaaa Iha <5 kela waapa ia laua; _ . j Me ka hdqjtaulu>a ipie iko, ua nehe maiie aku la ka ( kopg ana iko laua pil( |jia ma ka ao&o o ka wa&pa o ana t jKau_aku kekahi b "iia maU īlikihi la maluna o ka waapa, a huli iho la l katVa mea i makemake ai, 'a no ka nele o kekahi tnea waiwai ana i makemake ai,' Ua plelo mai la oia i kona kokoolua, me ka i ana mai; "Aole i loaa iho la ia'u kekahi waiwai maluna o keia waapa, nolaila, e noho oe maanei e kiai ai, a owau 0 kaua ke hele ae e haiiu ma ka meheu, i -kahi e loaa aku ai o ka mea nona keia waapa." i Ae aku la ke kokolua. Haalele mai la ua Ilikini nei, a hanu! aku la ma ka meheu, a noho iho la nohoi ka lua o na Ilikini e kiai | 1 ka waapa. I He mea oiaio, he alahelepo-l hihihi ole ia i ua-Ilikini nei e hele aku ai, aole i liuliu ia hanu ana aku a 'ua lapuwale nui nei o ke kuahiwi, aia hoi, ike aku la ia i ,ke ala mehau maa;we wawae o ka Ui nohea Meliana Salema, e, momoe ana iloko o ka hihipēao na laalaaau. Ma ia moo alanui, i hookolo hele aku ai ka Uikini; me kona mau pukaihu mohaluhalu, ame kona mau maka e noii hele "afk rria o a maanei o loko o ua ulu laau nei, a hiki i kona kokoke ana aku ma kahi a Meliana ka Ui e noho He hoo kahi mile ka mamao wahi a ua kaikamahine nei e noho la, mai ka waapa mai. | Aua nanea maoīi no ua Meliana la i ka oluolu a ka pa ko-a-he-ahe mai aka -makani. oke kahi kumu nanea loa o ua Meliana la, mamuli no ia o kona ike i ka lele ana mai o kekahi wahi manu uuku; nona na kahiko nani e uhi ana a paa kona kino me na hulu melemele i like |meko ke gula. A nona hoi ka 1 leo kikiku'u nahenahe loa ana i Jlohe ole ai mamua. I Aole i pau.