Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 42, 15 October 1909 — UA HALA MA KELA AO. [ARTICLE]

UA HALA MA KELA AO.

O ka mahiai kalo kana hana mua loa o ka noho'na mai o Wailuku nei, a na ka loaa ana iho la ka ma'i i hoomaha mai iaia i ka hoomau ana i ka hana. Iaia e hana ana i keia hana he mahiai, e noho kokua hana ana no oia no kona Uncle Hon J.W. Kalua, a i ka wa mua loa o kela hoopii koi pono wai o ka poe mea kuleana aina me ka Hui Mahiko o Puunene ma ka aoao kue i ka hui Mahiko o Wailuku, o S.E. Kaiue ka Lunakanawai nana i hoolohe i keia hihia, ma ke ano he komisina no na pono wai iloko o na palena apau o ke Ahupuaa o Wailuku, i mua o na loio laeula oloko oia mau la, oia Akipoka, Haki ame Numana, ma ka aoao o ka poe mea kuleana aina ame ka Hui o Puunene. Kini ame kona mau hoa hui ma ka aoao o ka hui mahiko o Wailuku, ua pii loa keia hihia imua o ka Aha Kiekie, a ke ku nei ia olelo hooholo a hiki i keia la, e like me kana i hooholo ai ma o ke kakoo ana ma[i] a ka Aha Kiekie. Mahope mai hoomau hou no oia i ka lawelawe ana i ka oihana mahiai, a ma ke kau mua loa a ke Kanawai Kumu i kauoha ai e koho balota ka lahui o ke Teritori o Hawaii i na moho Senatoa ame na Lunamakaainana i ke kau o Novemaba 1900, ua wae ia o Kaiue a me kona mau hoa ma kona aoao e ku ana ia wa he Kuokoa Home Rula i Senetoa, no ka alualu ana me ka aoao Repubalika ame ke Demokalaka i ka lanakila iloko o ia kau, he [m]ea oiaio, ua ahai ae la o Kaiue i ka helu ekahi o na balota kiekie loa, Hon H.P. Balwing [Baldwin] helu elua, a ia Wm. White ka helu ekolu, a o na inoa e ae ua pau loa i ka haule, a ma ia holo ana ua lilo elua noho Senatoa o ka mokupuni nuiia o Maui i na moho Home Rula. A ma ke kau mua loa o ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii i noho ai i ka mahina o Feberuari 1901, ma ke kohoia ana o na Luna Nui o o ka o na Senatoa, ua lilo ia Senetoa Kaiue ka @@@@ mua loa o ka hanohano o ka lilo ana i Hope Peresidena no ka Hale Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii nei, malalo o ka noho Presidena ana a ke Aupuni Makua o Amerika. I ka pau ana o na hana oia kau, ua pii hou ae la oia i Peresidena maoli no ka Aha Senate o ka Ahaolelo o ke Teritori o Hawaii, a maia kulana oia i paa ai me ka haaheo o ka ino o kona lahui e makee ana i ka hanohano o na kanaka Hawaii ame kona aina hanau E nana ma ka aoao ekolu