Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 49, 3 December 1909 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

1 hoōpoiiopoHo h'ōu, la elilee ni& )m iuaiiw'eMoōlel uiieileā a. leo ffawau ame JfdUl. MOKUNA IV HOOMAKAUKAU Ō Nb kk ANA IA LoHIAU —kA iīĒLE Plj AjMA ME PAŪPALAĒ iaHalawai me WaHineomao—Pa na Pau NA Akua Panaewa i ke Okiia 'e Hiiaka. [hoomauia] He mea oiaio, ua ala like mai la na kane ame na wahine a hooko aku la i ka leo kauoha a ko lakou mau alii. Oia hele nohoi ia a kupono ka Ia i ka 1010, paa nohoi na hale lau-ki nei a Hiiaka i makemake ai, Ku nohoi na ahu moena mawaho, mai na moena maka nunui a na -moena pawehe mai ka mokupuni mai o Niihau. Aole i hanaia ka puka oka hale, oia hamole pu wale iho no o ua hale nei i hana ia ai. I ka paa ana o ua hale nei, ua hoike mai la ka ilamuku imua o Kahuanui ame ke alii kane, Kauakahiapaoa, ua paa ka hale a koe ka puka e komo aiiloko." Hoike mai ta nohoi ua ilamuku nei, ua makaukau ke ahu mfcena, a o ka halii wale aku no ka mea i koe. I olelo aku la o Hiiaka i ke kaikoeke ame ke kane me Kauakahiapaoa: "E hele kakou e wa-hi i ka maka-ha o ka loko." 0 kē ku ae la no iā o na 'lii ameko laua mau aialo e paa ana i na kahili, a hele aku la no kahi o ka hale e ku ana. A hoea lakou nei ilaila, nana ae la"o Hiiaka ma ka hikina o ua hale nei, a kauoha ae la oia i ka ilamuku, ma ia, wahi e hana ia ai ka puka komo. A hanaia ae la ka puka a hamama, a o ko Hiiaka olelo mai la no ia i ke• ia Kahuanui: "Apopo, hoomaka ke kapu mai ka uka a ke kai." O ke kukala mai la no ia o Kahuanui imua o kona mau makaainana ne keia kapu, oiai, he 'hana nui J<a ke alii e hana aku ana me na wahine malihini. 'Pau kekukala ana a Kahuanui i ke kapu, hoī aku la na makaaina me ka : nune nui ana no ke kumu nui i kii ai o keia kapu ame ke 'kukuluia ana' hoi 6 ka hale lau-L Oiai na makaainana e hoi ana, huli mai la o Hiiaka a pane aku la i ke kaikoeke:

c kfi Mii.i h»ls{ & 0 ke'wUlt nohoi kein lne n«l aikine au, Apopo hoomakam&un i k& m&ua bnß,' ne ka huakal alii hO k& halealii) & koottia« ■ feallkau iho o.Hiialia ina, i k& halii i Ha moena ilok6 b k& A paii hbhoi ka laua iiei haiiā ahaj Ua hbhb iho lk ilo laila nei ildkd dka halēi AiaWa a laua rtg{ i titihd ihd ai, olelo tiiai la p Hiiaka i kē ia Wahirt6ortiadt "Auhea ofej e aikanh?" <( D aku 'la ftbhoi kfe aikahfe • riie ka ninau atla akui "Hēaha ia? u "Heaha «liai iiianfei hdi kall, o ke kino o ke leane a kakdu, aohe o lalo nei. Aia no ilu'a oka pali me na wahine moo. Ua ike no ke kaikoeko o kaua i keia mea, aoie nae ia i hoike mai nei ia kaua. Nui nohoi ka ma-kona, a, aloha ole nohoi o nei wahine ia kaua, "O ka he kupapau e ku mai la, aohekanaka o loko. Ua lilo mua no ke kino i kela mau wahiue moo, na nei wahine ponoi no i haawi ia lauU. "Nolaila, e hele oe e ninau iua kaikneke nei o kaua. Ina hoike mai oia, aia ke kino o ke kane a kaua iloko o ka hc f 'alaila, ua hoopuuipuni niai oia ia kaua; a i hoike mai oia aia ke kino o ke alii i ka pali, alaila, owau kai hewa ma keia. Aka, i hai aku no au ia oe, aol'e e hala ka'u i awaha aku nei ia oe. E heie oe." I kela wa a Kahuanui i hoi ai me Kauakahiapaoa ame ke aloalii a pau, ua komo iho la ka manao ukiuki iloko ona no Hiiaka ma, a olelo ae la no oia iaia iho, i na wahine hookano a hookiekie, a haawi iho la nohoi oia i na olelo hoopuu kahua iloko ona, ma ka oielo ana, he mau hana liehena wale no ka Hiiaka e upu nei e hana, oia hoi, ka hoao ana e hoola i ka mea i make. 'A he nui aku no na o.lelo a ua o Kahuanui i hoopuka wale ai rio iaia iho no Hiiaka, a ke ahuwale 'la nae ia mau mea apau iaHiiaka, aohe mea nalowaie a ponalonalo mai kona mau makaaku, ua ahuwale na mea huna. I ka hele ana aku o Wahineomao, ua ike mai la o Kahuanui, a olelo ae la oia iaia iha: "Eia hou ae no nei wahine mahaoi! Heaha mai nei la ko onei nei oka miki hou ana mai la? Ua hanaia aku nei ko laua hale a paa, a o ka hale no hoi ia noho ia aku,. eia no ke miki hou mai nei i kana lalaul" 0 ko Wahineomao hele hoi ia a komo ana i ka hale, a mamua o ko ia nei hoike ana aku i ka manao o ka hiki ana aku, kaa e aku Ia no ka ninau na ua aliiwahine Kahua nui nei. Aole no hoi o kahi ninau mai o ka pono,. aka, me ke ano huhu a ioena'o na maka, ua lilo iho la ui oua Kahuanui nei, i wahine pupuka ino loa, a olelo mai la me ka leo okalakala a puu nohoi o ka nuku. "Ei oe! Heaha mai kau oka miki hou ana. mai nei? Kai nohoi ua okoa aku la ko* olua hale, a ilaiia nohoi olua e noho ai?" I? wa, hoike aku Ia o Wahineomao i ke ano nui o kana huakai i hiki aku ai imua ona, me ka i ana aku: "Ua makemake o.Hiiaka e ike i ke kino o Lohiau, aia la i hea kahi i "waiho ai?" , Pane aku, la nohoi ua aliiwahine nei aka makona nui wale, i ka olelo ana aku ia Wahineomao; "Ka-hi hi! He keu aku no ka hookano!! Aia nohoi ka he kupapau kawaiho mai la! 0 kahi no paha ia e waiho .ai ka heana o ka poe i haalele mai i keia pla ana, o keaha hou aku auanei kau mea e ninau mai ai ia'u." wahi a Kahuanui. "Ua pau ae la no," wahi a Wahineomao i pane aku ai, me ka hoomau ana aku i ka olelo ana: "Ua lohe ae la no au i kou manao e ke alii, ua lawa iho la nq ko u lohe a.na i kau mau olelo, a na'u nohoi ia e hoi aku a hoike ia Hiiaka i kou manao. Aole nohoi ka'u he huakai no ke ino i hele mai Ja, e hewa ai la hoi au e ke alii." E kuu makamaka heluhelu, ke ike ae Ja no i keia mau olelo makona a lokoino a Kahuanui i pane mai la ia Wahineomao, a ua kulike hoi ia me n&. mea a Hiiaka i hoike mua aku ai i ke aikane. f Ia hoi ana mai o Wahineomao, hiolo iho la kona mau waimaka ma kona papalina, a hu mai la kona aloha i ke aikane ia Hiiaka. Ua ike mai la no o Hiiaka ika hiolo ana iho o na waimaka o ke.aikane, a uwe iho Ja nohoi ia me ka olelo ana a£: Heaha la hoi, e kuu aikane, kuu hoa pili o neia mau kai ewalu i a-u ia mai nei e kaua! E hoomanawanui wahine kaua i ke kane a ke kaikuaana haku o kaua, a o|a ke kane kakou, ku ae no kaua hoi i ko kaua a'ina. "Ua hele makamaka ole mai kaua mai ka aina .mai o Hawaii, me ka nianao ana hoi e loaa ana ko kaua makamaka ia Kauai nei, aole ka. I hookahi hoi o kaua makamaka e hoi aku ai o Hawaii, oke kane no a kakou. Nolaila, hoomanawanui ia ke aloha." Hol aku la o Wahineomao a hoea i ka hale, hui iho la me Hiiaka, a hoike aku la i na olelo pakike a makona o ke aloha ole ake kaikoeke i hoopuka aku ai imua ona. Ika lohe ana o Hiiaka, aole i kana mai kona hoowahawaha i ua kaikoeke nei, a uunii wale iho la no nae ia i kona huhu. "I keia po kaua e i'-e ai i ka oiaio a me ka hoopunipu ni ona olelo a nei wahine aka uahoa nui wale ia kaua, O ka maikai hoi ka kauae hana aku nei, a o ka ino mai hoi kana. . Aka, e hiki mai ana nae ka la e kukuli mai ai ua wahine uahoa la imUa o kaua." Noho iho la laua nei a kulu ke a'umoe, ia wa, olelo aku la o 'Hiiaka i ke aikane, ia Wahineomao: "Ina kaua i ka he kupapau ana i olelo mai nei, aia ila ila ke kino o ke alii, kahl i waiho ai." 0 ko laua nei hele aku la rio ia a hoea i ka he kapapau, o ko Hiiaka pu ae la tio ia i ka pa-u ona, a o ka hili iho la no ia ma ke ano kakikepa', a lele liilii ka lepo mē ke u i kipapaia ih'o ai ua he kupapau nei.