Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 1, 7 January 1910 — Ka Moolelo Hiwahiwa Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui o Hanalei; O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha [ARTICLE]

Ka Moolelo Hiwahiwa

Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui o Hanalei;

O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha

Hoouna aku la o Kawelo i ka. elele e hele a loaa o Kamalama ma Kona, e hele mai e nana, a e hoolohe i ka oiaio ame ka ole o keia lohe A hiki ka eleīe imua o Kamalama, hai aku la ia i na olelo a kona kaikuana—Kawelo. Ika lohe ana o Kamalama ī na mea a pau i hai ia aku īaia, ua hele mai la oia a hiki i Waimea, a Hahapepe, a Wahiawa. Nana aku la o Kamalama ike kuh o Kalae, ua lehulehu loa na kanaka e hoilhli pohaku aea, o na kane, na wahine ame na keiki. Ia Kamalama e nana ana, halawai mai la kekahi kanaka me ia, a ninau aku la oia: ''Heaha ka hana a kela lehulehu oke kula e paapu mai la?" I mai la ke kanaka "He hoilnll pohaku." "He pohaku aha?" wahi a Kamalama. "He pohaku kaua na Kaeleha me Aikanaka ia Kawelo." Alaila, maopopo iho la ia Kamalama, he oiaio na olelo aka elele a kona kaikuaana haku i hoouna aku ai imua ona, a i hai mai ai īaia Alaila, emi hope aku la kana hoi ana; a hoea ua Kamalama nei i ka hale, ia manawa, ua hoouna aku la oia i ka eleb e hoike aku i ke kaikuaana haku ona īa Kawelo, i kana mau mea a pau i ike ai, A hiki ka elele īmua o Kawelo ma Hanamaulu, ua ninau mai la ua Kawelo nei ī ka elele: "Heaha ka huaoielo a ka pokii kaikaina o Kaweloleimakua nei i hoouna mai la 1 ka elele imua o o'u nei?" Ia wa, pane aku la ka elele me ka olelo ana aku: "Aia ke keiki a Kaweloleimaku* i hoopunahele ai a i noho ai ama no Kauai nei, o Kaeleha, ke hoiliili mai la ika pohaku me Aikanaka, no ke kii ana mai e kaua hou ia oe. A lohe o Kawelo i keia mau olelo aka ekle, komo mai la ka inaina wela o ka huhu ino loa iloko ona, no kana keiki no Kaeleha. Ia wa hele mai la q Kawelo me ka wahine me Kanewahineikiaoha mai Hanamaulu mai» hoe* i Waihiawa, ma kela aoao mai, a ike īa lau* ika waa kaua o Kaeleha ma, ma ke kua o na ehu-pohaku. Aia ma na aoao o ka ehu pohaku, na wahine me na pohaku i ka lima, a pela na keiki makekahi aoao o ka eku me na pohaku i kahma, ua makaukau lakou a pau no ke kaua ana. Ma keia hele ana aku a Kawelo ame ka wahine me Kanewahmeikiaoha, mai Hanamaulu a hiki ai laua i Wahiawa, o na mea kaua wale no ma ko Kawelo litna, o ka laau punahele no ana, oia o Kuikaa, ame ka ikoi a kan» wahine, nolaila, aluu wale no a laua. mea kaua. Ua hoomakaukau īho la na aoao a elua, a o ka hoomaka iho Ia no ia oke kaua ana. Ma keia kaua ana, e ike ai kakou īke kpa ame ka ikaika launa ole mai o Kawelo, nokamea ; hookahi oia ame kana wahme me Kanewahineikiaoha, ahe nui a lehulehu na kanaka ma. ka aoao e kue mai ana īa laua. I ka.hoomaka ana o ke kaua.ua iho makaw*lu mai la, ka pohaku, ehke me ka haluku ana a paka-ua, mai ke nui aka lnln īluna o ua Kawelo nei, aole a hiki iaia ke alo ae, no nui loa ona pohaku e lele mai ana iluna ona, noldta] ku malie iho la no ua Kawelo nei me ka nooOoo ana i kana tqea e hana ai, īaia e noonoo ana, ua pn ae la ka pohaku e hailuku īa mai ana laia a'hiki i kono paa ana. Ma keia paa ana'-o 'Kawelo ī ka pohaku i hailukuia mai ai ma kela a me keia aoao ona, a ua hiki hoi ke kiekie ona pohaku me kona "kiekie Nolaila, ua hoomaka ae la ua Kawelo nei e oni me ikaika a pau, aluaela i na pohaku ma kela a me keia aoao ona, a pau aku la i ka hiolo ma o a maanea o kona kino a hemo ae la oja. Iloko o keia wa i hemo ae aj o Kawelo, aia no na pohaku ke haluku la ma kela ame keia aoao ona. Ia manawa i hoala mai ai o Kawelo ī ka laau punaheie ana īa Kuikaa, a hoomoe aku Ia maluna o na kanaka o kekahi aoao a ahu mokaki iho la na kanaka oia aoao i ka laau palau a Kawelo ia hoomoe ana aku a pau īho la ika m*ke. Aia no na pohaku ke haluku la ma o a maanei o ua Kawelo la Ma keia hoomau la ana mai o ka hailukuia lfaku maluna oia nei, ua hiki ole no i ua Kawelo nei ke alo ae, apu hou ke ahua ok pohaku a hiki ke k ie kie elike no me mamua, la wa, oni ae la no ua Kawelo nei me kona ika OUM pau, alu aku Ia no pohaku,a hiolo aku la ma o « maanei o kona k ln q, a hemo ae la no ua Kawelo nei Ma keia hemo hou-ana o Kawelo no ka elua o'ka ma nawa, ua koipo ka hppohopo o ka maka'u ia Aikanaka noWa, ua īke m ai la ua Aikanaka ne. jka hemo ana o Kawdo mai k» nui pohaku e lukuia aku nei maluna on «. Nolaila, olelo aku la īa ī kahunona ia Kaeleha"Auhea oe e kuu hunona, e Kaeleha, mi k<. ote pihl *T"t ?? ' a kaltOU 1 keah? " "No keaha hoi?" »ram a Kaeleha. Pane aku la no o Aikanaka-' "Nokamea, ke *e n ei au ika ,ka,ka launa ole mai o Kaweio, alua kona paa 1 ka pohaku ehailukuia aku nei ma luna ona, aluano kona hemo, nola,la, manao aene. au e hoopau i ke kaua."

Pane aku la o Kaeleha i ka makua}tunowai ia Aikanaka: "Aole pela ko'u manao, aole kaua e hoopau [ke Siua ana, ina kaua e hoopau ana i ke kaua ana, he mea aopopo loa, aole oe e noho aln hou no Kauai nei, nolaila, e hoomau aku ke kaua ana, a e hoomau aku nohoi 1 ka hai luku ana i ka pohaku maluna ona, a hiki i kona wa e nawaliwali ai. Hele apo keia la Ika hailukuia aku oka pooaku maluna o ua o Kawelo, o kona make no īa. I ka wa o Kawelou hemo ai» ua hoala mai la no oia i I kana laau ia Kuikaaj no ka hoomoe hou ana aku maluna o na kanaka o kekahi aoao, aka, mamua o ka hiki ana īaia ke hoala mai, ua paa hou iho la oia i ka pohaku, oni no ua Kawelo nei, hiolo no ka pohaku ma o a maanei o kona kin», a hemo no o Kawelo, aka, ke ike la nae o Kawelo laia iho i kela vra 1 kona ano nawahwah mai Iloko o keia wa a Kawelo e lu nei 1 ka pohaku ma o a maanei o kona kino ke mau mai la no ka lele ana oka .pohaku maluna oia nei, hele* no ka pohaku a paa ua Kawelo nei, ue no ke kino o ua Kawelo nei, hiolo no ka pohaku ma o a maanei o kona kino. Pela īho la no ka hana la Ana a hiki Ika nawaliwah loa ana o Kawelo. Ia wa ua paa loa iho Ia ke kmo o Kawelo i ka pohaku, mai lalo a luna loa ae o kona poo, a ]ilo iho la o Kawelo i ehu pohaku, a lUo nohoi ka pohaku 1 wahi hoomaha nona no ka manawa, A ike na kanaka apau loa ua paa o Kawelo malalo o na pohaku, manao jho la ua make o Kawelo no ka nui o na kanaka e hailuku ana ī ka pohaku me ka īkaika loa, nolaila, hooki iho Ia Ukou i ka hailuku ana i ka lakou mau pohaku maluna o Kawelo. Aple ī pau