Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 8, 25 February 1910 — Ka Moolelo Hiwahiwa o KAWELO Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei; O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha [ARTICLE]

Ka Moolelo Hiwahiwa o KAWELO

Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei;

O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha

la ala ana ae o Hilinulwawaeaehu, ua ike aku la o Kamakaokahoku i na maka o kona kokoolua, ua hele a lio a kunahihi na helehelena, me he mea la, ua uhai īa oia e kekahi mea, a olelo aku 1? o Kamakaokahoku"Heaha mai nei hoi keia ou, e Hihnuiwawaeaehu, hele ka hoi ou mau maka a Ii-o, a kunahihi no hoi ou mau helehelena?" Pane aku ]a o Hilinuiwawaeaehu. "Heaha mai auanei hoi kau' ina paha o ko kaua la no keia papapau he aa ko ka hale Ina paha o ka'u mau kanaka c ka ike ana aku nei, he mau kino ola maoli elike me ka'u e īke aku nei ia oe, heaha la ka laua hana maluna o kaua " "I keaha hoi," wahi a Kamakaokahoku, aohe maopopo aku Ia la'u o kau mea e kamaiho mai nei la," wahi hou ,tk> a Kamakaokahoku, Ia wa 1 hoike mai- ai o Hihnuiwawaeaehu, i kana moeuhane i loaa ai īaia. mai ka mua a ka hope, a olelo aku la: "No kui n naoio la he n.iu kanaka 10 maoh no keia a'u e īke nei, r. puiwa ae la au no ka piha maoli ī ka maka'u, oia au e īke mai la i ka li-o o kuu mau maka a me ke kunahihi o'u mau hel^helena," "Aohe kena he mau kanaka okoa au ī ike aku 3a e Hihnuiwawaeaehu," wahi a Kamakaokahoku, me ka hoomau ana i kana kamaiho ana, "na akua aku la no na o Kawelo, i kii mai la e hoola īaia. Nolaila e ko ana elike mc ka'u i ole aku ai ia oe, nQ ke ola o Kawelo O kena mau kanaka no auanei au ī īke ae nei i ka heiau nei, o laua ana no ka_mea nana e kn mai a hoola-ae la Kawelo. A no kona manawa nae e hoola la ai, aole kaua i ike ia manawa " E ka makamaka heluhelu, he mea pono ī ka mea kakau_o ieia moolelo ka hoakaka ana-aku ia oema keia wahi aku, e pili ana i keia mau kanaka a Hilmuiwawaeaehu ī ike ai ma ka moeuhane. A me ke kumu o ko laua manao ana e kii e hoola ia Kawelo. 0 na kanaka a oukou e ka mea heluhelu i ike ai ma ka, Helu o ka pule 1 hala, a j loaa ai hoi ma ka moeuhane īa Hilinuiwawaeaehu, a pela hoi me ke kanaka maka ama Aole laua he mau kanaka okoa aku e ka mea heluhelu, ua ike a ua maopopo no īa oe ia mau kanaka, oia no o Kulamehu a me Kaneikapulena, na akua o Kawelo. A na makuakane hoi ona, oia o Kaweloikiakoo a me Kooakapoko, i fawe ai maluna o ka waa mai Kauai mai a hoea ma W aikiki, Oahu nei, A ma kela huakai aumoana no hoi a ua Kawelo nei no Kau?i, no ke kaua ana ia Aikanaka, ualawe pu no oia 1 ua mau akua la ona a hoea ma Waianae Ilaila, ku ai ka ninau a ua Kawelo nei i ua mau akua la ona, t ka pono o kana huakai holo moana j Kauai no ke kaua ana ia Aikana, ame ka pono ole, ame ko laua ae no ka holo pu ana me ua Kawelo nei i Kauai ī ke kaua. A ia ninau ia ana o laua, hookahi no akua i ae Jaelae i ka ninau a Kawelo, oia o Kaneikapulena, a koe o Kulaniehu. I keia ike ana o Kawelo i ka hoole ana mai o keia akua ona > aoIe ma ke ano hoole manawaino, aka, ua ike no oia, aole īa manawa oia i makemake ai e holo i Kauai, aka, he wa okoa no, ehke no me ka Kawelo i ike ai i ha hoailona maluna o ua Kulaniehu ne. A i ka holo ana o Kawelo ma no ke kaua i Kauai, ua haalele iho o Kawelo la Kulaniehu i Waianae, a lawe u Kaneikapualena me la no Kauai Elike me ka oukou i ike ai ma na Helu 28 a me oo i hala X ka wa e ol> ana o Kawelo, aole o,a , hoohala i kana malama ana , kona mao akua, o,a o Kulaniehi, me KaneIkepulena, ellke me ka malama akua ana o,a au kahiko ! ka mal ; e "" ° Kawel °. »■> Pi" il'o la ka mea nana e malama ,a laua, a kau ma, „ei ko I a0 a nana maluna o Aikanaka me ka manao la ho,, ,a,a la laua e ola a, a e nana mai ana la hoi ia Iaua la Eulamehu e noho ana , Wa.anae, ke ,ke ma, Ia „o oia i ke kahea la o na akua a pau, koe oia me Kaneikapua ka°h,' no k' 3 t ?bl ' l0M " Kulanleh ". hoo. afo A W v° aa | ,a Kar " :lka P ual,: '"- I na wa a pau e mu ai o i kona apuawa, e kahea mua ana o,a , n a a p,H1 ' koe no 0 K..ne,ka P uale„a ma Mamuli o ke,a mau mea . K.ne.kapulena ma e ke „e, i ka hoonele mau la . ka ai a ke akua, ua holo ma, la o Kulamehu a hm me V 1 ' °, humuhumu lho U >*"■' no ka laua mea e h™h T "l 7 "" ke ' a 0 '" ,m " ln,mu a„a a laua ua hooholo ,ho la laua e h, laua e hoola la Eawelo, mamuli o k » olelo ana aku a Kulamehu ,a Kaneikapualena, haaw, , a ka ai a me 1 - 1 Wa poe akua o kakou a pau a ko mai no kaua. p ' a ko e ka ° ?" W T ° °' a Ma ' a ° le kaua 1 i» i ka ai a me ka i a. A mamuli ae U o keia ma-i r,i i Kulamehu, i loaa a, ka laua olelo hooholo ehke ae la 11 maluna ' nol " lla . e "<a mea heluhelu, ua hwa keia ka.

kaku ana o kakou, aka, 1 mea e maikai ai o ka moolelo, he mea pono i ka mea kakau ka hoakaka ma keiamahele ano nui o kakou moolelo Nolaila 3 e ka makamaka heluhelu, e hoaui hou ae kou mau maka ma keia wahi aku, oīai, ua maopopo aku la Ja oe keia ma kanaka a me ka laua mau hana. Ua olelo hou aku Ia no hoi o Kamakaokahoku: "U a noho mai la laua a komo ke aloha īloko o laua, nolaila, kn mai laua e hoola īa Kawelo, elike me ko īke ana īa laua ma ka moeuhane. Pane aku la o Hilmuiwawaeaehu "Pehea 1 maopopo ai īa oe, he akua u mau kanaka, elike me kau e olelo mai nei īa'u?" Pehea iho Ia anei e hiki ole ai oe ke hooiaio i ka'u e olelo aku nci f wahi a Kamakaokahoku, a hoomau aku la ! ana kamaiho ana, "oiai, ua hoea mua na hoailona Ika po nei, elike me ka kaua i lohe ai, Nolaila, e kali aku kaua me ka nana ana i ke kulana 0 ko moeuhane i keia la, a i ole i keia po " Pane aku la o Hilinuiwawaeaehu; "Aohe o'u m«inao io i kau e olelo mai nei, he akua kahi o Kawelo, a o iaua kela mau kanalea | loaa iho nei la'u ma ka moeuhane o keia kakahiaka Aole pela ko'u manao, elike me kau e olelo mai nei Ua manao au, penei, a popo ko kaua la hope e kiai ai īa Kawelo, a kd la apopo no hoi e pii hou mai ai o Aikanaka ika heiau nei. Nolaila, o kela mau kanaka a'u 1 ike ai i kuu moeahane, aole laua he mau kanaka e aku oia no o Aikanaka a mr kd hunona ana me Kaeleha, a o Jaua īho la no ua mau la, aole hemau kanaka e ae. Aohe no hoi he pane hou mai a Kamakaokahoku t ko na kokoolua no keia mau olelo a liilmuiwawaeaehu laia, aka, aia nae ka manaoio iloko ona no ke ola o Kawelo A P au ae la no hoi ko Hihnuiwawaeaehu manao hou ana no ka hiamoe. Ia laua iku kiai hou aku ai ia Kawelo, ua 1 aku la o Kamakaokahoku i kona kokoolua īa j Hihnuiwawaeaehu. "Ea, ua kiekie loa kahi la iluna, o kahi wa maikai no keia a kaua e hele a. e lapulapu i na wahi pue-uala, a loaa mai aku i kahun-a imu Hele nohoi paha a huli kah. La makai, ahu no hoi ka uala a kaua, a « no hoi ka kaua imu/ "Ae," wahi a ILlinuiwawaeaehu, he pono io kau e hoo lale e mai la> 01 la 0k0,i," wahi hou no ana | Aole i pau