Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 12, 25 March 1910 — Ka Moolelo Hiwahiwa O KAWELO Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei; O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha [ARTICLE]

Ka Moolelo Hiwahiwa O KAWELO

Ka Hiapa'iole a ka Ikaika, ka Mea Nana i Hoohaahaa ke Oolea o Kauahoa, ka Ui oHanalei;

O ka mea Nana ka Laau Kaulana o Ku'ikaa, a Nana ka Wahine Hoolei Ikoi o Kanewahineikiaoha

I ka lolie an a o Kaniakaokahoku ma i keia mau olela a Kawelo īa laua, ua ae m;u la o Kamakaokuliokn. A no Hilinuiwawaeaehu iioi, ua mihi iho la ota i kona pakele tnai make ki Kawelo, mamuli okanamaumeai hana aku ni noua Ka\Velo la, eia nae, he olelo kavioha no keia a ua Kawelo nei"t kau aku nei no kona make i na e holo ana oia He mea,oiaio, mamua aku o ka makaukau ana o ua Kawelo nei e hoike aku i kona manao -ia Hihnuiwawaeaehu, ua komo mua ka manao iloko o ua Huinuiwawaeaehu nei no ka holo i ka wa o Kawelo e haalele iho ai īa laua a iho no Hanaka-ape Nolaila, mamuh o keia mau olelo a Kawelo 1 olelo aku ai īaia, ua komo aku la ka hopohopo o ka maka'u īloko ona, a ke jiaka haalulu wale la no kona kmo, 1 ka ua mea pka piha Ika maka'u Ake noonoo wale la no ua o Hihnuiwawaeaehu no kona make ia Kawelo i na oia e hooka ana i kona manao, nolaila, o ka hana pono wale no iala o ka noho malie elike me ka olelo kauoha a Kawelo, ou iho la na noonoo e holapu ana iloko ona. Pau no hoi ka Kawelo mau olelo īa Kamakaokahoku ma, ua maamaama loa ae la. Ia nmnawa, ua haalele īho ia ua Kawelo nei la Kamakaokahoku ma, hopu īho Ja ua Kawelo nei ī ka laau kaulana ana ta Kuikaa a paa i ka hma, o kona iho aku la no ui no kahi a Aikanaka ma e nohp ana, a e lealea ana no hoi 0)a hele no hoi ko ua Kawelo nei a hoea i kai o Ha-naka-ape, ia wa, ku aku nei oia a nana aku nei i ka piha naai o na kanaka o kane, o ka wahme a me keiki, a e hookaaikani ana no hoi na kanaka i ka ui o Kanewaeineīkiaoha, a Ike pu aku nei oiai ka lealea mai o na wahine he hula k« lealea ana e ike aku nei, a īke pu aku nei oia 1 ka wahine īa Kanewahineikiaoha, e %jho mai ana me Ak kanaka, a īke aku nei nohoi oia i ke keiki kumakaia ana, e noho mai ana no ma ka aoao o ka makuahunowai f o Aikanaka, a pu ae la ka inaina o ua poo nui no ke keiki, noKaeleha, ia -wa oia ī paha aku ai i keia pah«: PAHA HELŪ 59 NA EAWELO KEIA 1 E Kaeleha keiki a'u nei la 2 I hanai maikai ia e a'u a nui 3 0 keaha ka'u hewa-1 kipi ai oe—a 4 A lalau ai oe ika mea hope ole he kipi 5 Pau ko ola i keia la eke keiki 6 Make oe ia ī "ka makua au ī hana lokoino au 7 Ao oe hoi e Aikanaka e 8 He luahi oe na Kawelo i keia la 9 Eia ko b ho'keia ko koa 10 He la no ko make, ahelano ke ola 11 E make ana īa Kawelo aole e pakele 12 Ua mehana ka ili o Kawelo 13 Ika pa pohaku la 14- A maewaewa hoi au—a 15 Mahope oke keika aloha ole a 16 E Kuikaa e, e niniu poahi oe 17 E Kuikaa e, laau punahele a Kawelo a 18 He la keia no kaua a 19 E īke ia ai na keiki kane a 20 Aole nae e pakele la Kawelo a 21 Ua lele mua ka pohaku a , 22 He pohaku na ka maukauka a 23 A make ]a, a make e 24 Make īa Kuikaa la 25 Laau punahele a Kawelo a I ka pau ana o keia paha ana aku o Ka.welo, ua nee aku la oia imua me kana laau punahele me Kuikaa a ku ana imua o no kanaka e lealea ana īa wa A ia Aikanaka ma no hoi e nanea ana, ua lohe aku la oia a me ka iiunona ana me Kaeleha i keia paha ana aku a Kawelo, ua holopum ae la ke koko a ka hohe wale iloko o ko laua mau aā, a naka haalulu ae la ko laua mau kuli, ua maopopo ole i ua Aikanaka nei a me ka hunona ka laua mea e hana ai, oiai, ua maopopo loa ia laua ua ola o Kawe 10, a kau mai la ka ma.ke oko laua mau maka. A pela pu hoi me na alii e ae a me na kanaka.i ko Jakou wa i lohe ai i ka leo a'me ko iakou ike ana mai ia Kawelo me kana laau me Kuikaa e ku ana, komo like iloko o lakou ka weliweli o ka maka'u, No Kawelo hoi, me kona k.I, hou ole .ho, mamuli o ka. īke ana o ua Kawelo nei j ka wahme ana ia Kanewahineikiaoha ika noho mai Aikanaka, ua pu afi I a kona huhu no -ua wahine nei ana. A 'ele a ku nei ua Kawelo la ehopu jka wahmek Kanewah.neikiaoha me k t manao e pa-ki ji ka wahine ilalo, aka, m.unua o ka loaa .na aku o ka wahme i na hma o ua Kaweio nei, ua lilo e aku la ua wahine nei ana o Kanewahineikiaoha a manana ana iluna ona hma o Kamalama, ke kaikaina punahele o uj Kawelo

Ika ike ana aku o ua Kawelo nei i ka wahine e paa ia mai ana īluna o ka hma o Kamalama, kona kaikaina pu nahele, īa manawa, ua haalele aku la oia i ka wahine e paa ia ana e ke kaikama a huli ae la oia a hoomaka aku ]a e luku. Ua olelo ia no hoi, ua hoike o K.welo , kona koa lua e a me kona jkaska pookela ma keia luku ana. Ua luku aku oia īa Aikanaka a make, a ua make pu me Kaeleha ke keiki kipi a kumakaia, a make pu ka wahine aloha a ua Kaeleha nei, a kaikamahine no hoi a Aikana ka Ua luku aku la o,a j na aln o Aikanaka a me na kana ka me ka weliweli nui, aohe he ahailono ana no lakou a I°aa ae la no hoi ka lanakila ia Kawelo. ' Ika lanakila ana o Ka-welo, a pau loa no hoi kona n>a U enemi ika make, „a hul. ae la ,a a,jke aku la i kekai ka,na punahele ona ,a Kamalama e pb- mai mno «ahlne a laua ,luna o ka l.ma, a ike aku la no hoi i ke kea"" m ek» pu ma. ana me ka makuakane me Kamalama, la wa, kahea aku la o Kawelo ma ke pah« pe nei: K PAJIA HELIF (30 NA k',\WELO KKIA 1 E e 2 Ke kaikaina punahele o Kawelo a 3 Kuu īa ka wahine ilalo 4 I ike la'u i kou hanau mua 5 A e Kanewahineikiaoha a 6 Wahine aloha a'u nei a Kawelo e 7 E īke īa'u īke kane BKe neij [ oie la ia ana eke aloha Pau no hoi keia paha aua Kawelo nei i P ah« aku a 'i wi r a , a me ka wahinej ua iohe aku u ™ i ke la paha a Kawelo, la wa hookuu :ho nei o Kamalama , me J 'ala wa 0 Kafl »alama i olelo aku ai ika wahine u Kanewahineikiaoha. "E hele kaua e ike 1 ko kane poo nu, ,a Kawelo " la a a h °' ka wah,nc . oko laua hele mai la no la-a „ ke kane, o ka lele aku ll no la o Kanewah™taaoha hopu ,ka a, a hon, „ 0 hol , ka lhlJi p,,, kaina a me ke keiki, a uwe nui iho la. Oia u« ho, ko lakou a pau, ku ana o Kamakaokahoku mt Hilmwwawaeaeh, imua o Kawelo, a ike m„ la no u, poo M , ua mau w ,h, kanaka «|, ia „ oia ; p ™ " P™ 3 l*, mi ' 1,01 °'" a ' 6 ma." Ptne aku la ua ™„ ~ah, kanaka nei me kaolelo ana "E kaU iio, ka „,an,.., he kauoha la hoi nau e ke al„ a o,a miu k 4U oha ka ou mau kanaka ia i hoolohe a, h ko a, no ho, No l alJ ,, mbū ma| kooehke kau kau°ha kl maua, heea mai la nn hn la ,mua ou ehke n,e kan • ,ke ma, la ,a mana e ke a'l"' 3 " Aole i pa U .