Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 24, 17 June 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua

fONA KA NANI PALI KE KUA M\HINA KE ALO—IMI i Kana Ipo ma na ale Kualoloa O ka Moana —Loaa o Luukia ka Ohīa Noho i ka Malu o ka Pua Haulana i ka wai o Wailua--ka Hi'aPAIOLE 0 KA IKAIKA —LUKUIA NA KUPUA O HAWAIī NEI —HUEIA NA MEA POHIHIHI 0 iCONA Hanauna MOKUNA I Ia Kukalaula e uwe haaloulou nei, aia pu no o Kaaone, ka maknahme o Kukalaulake uwe pu ]a, nokamea, ua hoonele īa na upu ana a me na kuko a ha ana a kana kaikamahme no kela kanaka ui o ka moku a Ehu, (oia hoi o Holualoa ) Nawai hoi e nele ke aloha, a aloha ia ka hoi o Kaunuohua he puu ia, aiwa hoi keia he kanaka, a he keikiahi hoi a Kukalaula i manao ai e hlo ana no īaia, eia kaf "E hoi nele ana īke kula loa o Malama " Ika nna-o ana ae o na lupea ana a nei mea he aloha mai a Kukalaula ae, ua ninau hou aku la oia i kahi kahuna ia Moakeawe: u Pehea la e pau ai keia aloha o'u no keia kane a'u e kuko nei ikapo a lia pu hoi īkē ao ? i na he mea hiki ke hoopau la ae, nokamea, ī na e _komo kahi ma-na-ai i ko'u puu,.me he īwi la e ke'a ae ana, aole e hiki ke hauile aku i lalo, pela no hoi kahi olopu wai, oia ana no, a na keia mau kuniu i hoemi mai ī ko'u kino m, a ke olelo mai nei hoi oe, aia ko'u nani ī ka 010010 wawae o ka moka la hiki. E hiki ana anei īa oe ka hoopau ī keia ma'i o'u?" No keia ninau hou a Kukalaula ī kahi elemakule kahuna, Moakeawe, ua kani īho la kana u, a kulou hou īho la kona poo i lalo, a hala he wa loihi o)a kulou ana a Moakeawe, a no kona ea ole ae iluna, nmau hou no o Kukalaula, o ka lua īa o kana ninau ana ia Moakeawe. "Pehea ko'u manao i ninau aku nei oe? E pau ana no keia ma'i o'u ia oe la? Ina e pau keia ma'i o'u*ia ee, lilo ke ahupuaa o Halape nou, mai ka uka ake kai. Peheaia īa oe?" No keia ninau palua ana o Kukalaula la Moakeawe, kahi kahuna, ua ea ae la kona poo iluna, a nana pono hou aku la īa >taukele ma, a huli hou ae la īa Kukalaula a nana aku la a liuliu, pane aku la oīa "Ua hiki ka m&au, o ka'u pane koe ka ke kahuna 0 ko hoolohe ī ka'u mau kuhikuhF a me ou mau makua, alaila, ola ka ma'i, alaila ko ka'u mau mea a pau ī olelo iho nei mamua. 0 ka muli pokn o ko kane e ha nei, e kuko nei, e moe ole nei o ko po, a e makalahia nei, oia aku ana kau kane hoao, a ma ia hoao ana o olua me ka poku o ko kane, aole io e nele ka mo'a oka pulehu me ko mea e ha nei o ke ko noia o ko um e ka moopuna " Na keia mau olelo hoolana a kahi kahuna i hoeueu hou ae i kahi manaolana hou i loko o Kukalaula, a oi po.īo mai la oia a'noho pono loa īluna o ka nu-a moeaa, me ka paepae ana ae i kona mau Uh«t me ka uluna moena o ke *no oia wa, i keia wa kukai olelo mawaena o Kukalaula a me kahi kahuna, aia-no na makua o Kukalaulake hoolohe mai ia, aohe a laua kamaiho. Eia no na olelo a pau ī ka laua kaikamahine, a no ko laua ekemu ole i ka wa a kahi kahuna e kamailio nei me ka laua hapuu Ua pane aku k ua wahi kahuna nei i ka haina o ka ninau a laula. Penei oe ame ou mau makua e hana ai i pau ko ma'i, apopo oe iho 1 kai o Halape 1 ka wa poniponi, e molehulehu ana no, hiki oe 1 kahi lae kahakai o Laeapokn, nana oe o ka-o ae o ke kukuna o a » e oili, alua kukuna, a īke koJu oke kukuna e oili ae ana;ai a no he pohokai e lana ia ana no e ke kai, a he wahi pah kuono ī loko, hooholo īho ko hma akau malaila, alaila, nanao kekee aku ko hma 1 loko o ka la IW epa mua ana iko I lraa , e hopu oe a paa, paa no a paa, oia Ia la, au e hopu 'la, he Ia pakelo i ka hma, he pa hee, he pakika, he palemo, he Ia wale nui, oia ka'u i olelo aku nei īa oe. "E*paa apaa." I kou wa e huki mai ai j ko hma me kela la a puka ko lima mai ka lua mai me ko paa ao ī kela la, e nana oe ! , J u^ a ana ae okala a hapalua hke īluna oka iii kai kekahi hapa, ai loko no o ke kai kekahi hapa o ka la e unuhi loa mai o e i ko hma me kela Ia a hookokoke ma., ko waha, alaila, kahea ae oe, penei: E Hina puku īa, E Hina puku ai, Puku i ka loaa, Puku ī ke kane Ai>noku, Puku i ke kane Aiahupuaa, I lako au ka oukou pulapula O Kukalauia, E kmi o ke Akua, Ka lehu o ke Akuo, Ka mano o ke Akua,

E lawe 1 ko'u ma\ Ka maka hia-a, Ke kuko, kah'a, No Holualoa, Eia ka uku la, "0 Paoo Lekei," Alaila, kiola oe 1 ka Paoo iloko o ke kai, huli niai no oe hoi, mai alawa oe 1 hope, hoi pololei no a hiki 1 kauhale nei Ua mo'a hoi ka laua nei wahi umu Inlu, ekolu oukou, ekolu anakiu uwala, o ke anakiu o Wela uwala i kapa ia he "Kdla." Ikala la ko knko ana, ko upu ana, no ka ui o Holualoa I nana mat au i ka la apopo ke mahiki ae ka la, a 1 ku ka makole īluna o Halei, o oe no ke lei ana 1 ke aloha o olua . oko k ane he Paoo, he ia Lekei, aka hoi t !ku ka makole, o kahi wawae īluna Halauulu, o kahi wawae i ka lae o Kaena, alaila, o ko kane ke kahu ana kaena, ka inaina, ka lih, kd huhu nou, o ke kane īa moepoo īa, aole la he kane okoa, aka, oka poku no la oko kane ellke no me ka u i wanana tnua ai no ia oe, a me ou makua, I keia wa a kahi kahuna e kamaiUo nei ia Kukalaula aia no na makua ke hoohhe mat U, a he-u waie no ka laua hana no ka maikai o na kuhikuhi a me na ao ana a ka. kahu n a ika laua lei aloha, oia no o i£ukalaula I ka pau ana no o ka lakou nei kamaiho ana, ua hull hoi aku U kahi kahuna Moakeawe no kona wahi, a koe īho U uo na makua me ka laua lei hapuu, a kukakuka iho Ia no neia mau olelo a kahi kahuna, he oiaio, ua hooko no o Kukaiaula i na alakai a kahi kahuna, pela no hoi na makua no ka laua apana hana. O ka hailona onohi, ua pololei kona wahi i ku a, „u--luna pono o Halauulu, a me ka Lae c Kaeaa ma Pa „ au Moakeawe. '* ° 3 kahi kalnlni E waiho kata no Kuk,l,„l a , a „, e ka nele ana o kana mau kuko noUolualoa, e ho, hou kakou , hope no ka ne o?aT "T "I *" ? 11,1 ° P ' 0 ' 3 rae ka lal " >u aikane ow nooKapukapu.nakupuMali,, „a mikua 01a n0 Killua Inr «olie no he mau hana nui I ulu as mawaena o na alu opio a me na makaamana Hookahi.np hana nui oia no ka noonoo ana o Ka.lua d^ inS na ka laua "u, oke k,uo oke o p,o ame '* Nolalla, ua kahea he aha kuka noua kupuna oia o Kona, Hualalai, kana wahine KuakekuaT. r ,~sr i • - - • ku, 2r a zzz t:xr:* m :rr' oii k * hme na ke al„ op,o liolualoa. u a nu '™ a 1™,." »»" a " peh M la S;„ e »he aln wa bine na ke a hl opio kane! Aoie i pau.