Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 27, 8 July 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaole o ke Kanaka Ui o ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua

*ONA KA NANI PALI KE KUA MAHINA KE I KANA IpO MA NA ALE KUALOLOA 0 KA Moana —Loaa o Luukia ka Ohia Noho I ka Malu 0 KA PUA HAULANA IKA WAI 0 'WAILUA—KA HI'APAIOLE 0 KA IKAIKA— LUKUIĀ NA KUPUA 0 HAWAII NEI —HUEIA" NA MEA POHIHIHI O KONA Hanauna MOKUNA I I ka lohe ana o na alu i keia hoike a ka elele, o Keei no ka mea i lele mua mai ma ka oleio, oiai no na alu e kulou ana ko lakou mau poo ilalo o ka honua: "E na aiii na kahuna a me na aialo, ua lohe iho nei kakou ī na hoike a ka elele i na wahine ui apau ana i īke ai, ana no hoi i hoole ai, a hookahi no wahine ana i keha iho nei ī ka ui, ka nani, oia no o Kaumalumalu, kaikamahine a Kealakomo laua o Apua Nolaila ea, oia ka wahine a ke alii opio e hoao ai, a e liuliu na waa, na kaukahi a me na kaulua, na kialoa, pela na hoe waa, hookele waa, na kilo hoku a me na aipuupuu, a owau no a me ka elele ke holo e ku ī ka wahine a ke alii opio, a na oukou no hoi la e hooponopono ae o hope nei, i makatikau, e kukulu na halau, na-muaj na auoio o na makaainana, hooiako na mea aī, k'ahea na makaaianana e hookupu no ka la palalala o na alii opio." 0 Mahealani keia po a na aln e kukakuka hou nei. Ma ka hoike a Kihiloa, oia hoi ka elele, oia no o Hoku, ka la a Kihiloa ī holo kaapuni ai i ka moku o Keawe, a me kekahi ano, ua kapa-ia aku o Hawaii Kuauli. 1 ka lohe ana o na makua alii, na kupuna i keia leo kalahea a Keei, ua hlo īa he mea nune nui na lakou ia manawa, aohe leo pane, oia hamumu wale iho no o na aln, o na kahuna hoj keia, a ia no ko lakou mau maka 'ilalo kahi i kulou ai, hookahi no mea kokua mai i keia mau oleo a Keei oia no o Kaawaloa, a nana na olelo i ho'ike hou ae imua o ke anaina alii me kona olelo ana aku: "Aohe mea hou aku e noonoo ai, oka hooko wale no' īna olelo a kakou i lohe iho nei mai a Keei mai. Ke makaukau na waa o ka holo no la e ku īa Kaumalumalu i wahine na ke alii opio." Ia kakou e apa ana, ei ae no ua kanaka makemake wahme, o ka hlo no ia o Kaumalumalu ia kanaka, a o ke oki loa īho la no ia o ka kakou alu i ka wahine ole." Pau keia mau olelo a Kaawaloa, aohe no he leo pane a na alu, o na kilo a me na kahuna, a īa no na poo ilalo. I keia wa e meha nei ke anaina, ia wa j lōhe maopopo īa aku ai ka leo o kekahi mea e noho ana na ke kihi akau o ka halau o na alii e akoakoa nei, ua,ku ae oia a pololei īiuna me kona wahi aahu leuma paupau, me kahi malo puaka» ma kona hope, a pane mai la: au imua o oukou e na alii a me na makaainana, 0 ko'u leo wale no e uwalo nei ia oukou, mai awiwi oukou a 0 kakou a pau i keia mea, ona haie ame na waa, e hana mua kakou i na aahu o na alii a makaukau, ka moena a makaukau, alaila; lea ka apakau o ke kukulu hale a me na waa, no ka mea, ma ka hoike a ke elele Kihiioa imua o kakou a ia na anuenue elua ke pio-'I» ma kona aoao i ka wa e hee ana i ka nalu, ame na manu e pohai ana i ka wa e pae ai o KaumaJumalu, e hoomanao oukou, he kapa hulu manu ke kapa moe o kela ui a Kihiloa i hoike iho nei. "O ka ' u Ua makaukau anei oukou i keia aahu e na makua alii a me na alii?" Ma keia ninau a keia kanaka, akahi no a īke ia aku ea ana ae 0 na P°° 0 aa kahuna a nana maikai ae la imua o ke ana.aa e akoakoa ana, a pela no hoi me na alii, a pane mai la o Hualalai imua o ke kanaka nana ka ninau 1 ka olelo ana aku: . "Auhea mai oe e ke kaula, o ka'u haiua no kau niuau kapa i nmau .ho nei ia makou, he hookahi no kapa huiumanu ■ makaukau, o ka nu. aku aole ia. Ae ae mai hoi oe e mnau aku au imua ou, ke oluoiu >a mai eoe,aoia keia. I ehia Ia kapa kou makemake?" El,„ PaD t ma ' ! a Ul , kanata ne,: " Ehl keiki kap». Eua „hme elua kapa. Eha ke.ki eha moe n , hinalo o Puna, a pela hoi ko na wahine. Iloko „ ana h u !u la,e makaukau keia mau mea, a e makaukau pu na hale am P n a waa, . makaukau keia mau mea, alaHa' hlna hou ka e le KihUoa me na moha. a moha. aku ,mua o Apua a me Kealakomo a-ke ae mai laua, alaila, manao ae kakou he »ahme ka kakou, o.a iho la ko'u wah, manao hoakaka .a oukou e na aln, a pehea ia ia ia oukou?" Ua olowalu like mai ka leo o ka papa kahuna i ke apono ana no keia mau hoakaka „ keia kanaka e k.ma,1,0 ' 0 keia , kanaka no hol e *ka makamaka heiuhelu e kainaillo ne,, aole ,a he kanaka e .ku, ak a, oi. no o Houaunau, ka makuakane o Keej ma laua o Kaawaloa.