Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 31, 5 August 1910 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

/ hooponaaono hou iaālikē m« i*a ma.au>» MooUl mlama a ho Kawaii am* Maui. MOKUNA IV

Hoomakaukau o Hiiaxa-i-ica-poli-o-Pkl* no ki ILii awa ia Lohiau—ta Hili pU ama mi Pau»alai Halawai m® W\himidmvo—Pau N4 Poo ha Akua "Pana*wa kb Okiu k Hiiaka.

| HOOMAUIA] Aka, he mea ole wale no ia ia Wahmepoaimoku e htle maī la. Oia hele a ma-o ka 1 nana aku ka h«na o ua poe eepa nei, e hele mai ana no ua wahine nei. Ia wa kuehu aku la ua poe eepa nei i ke one, i pula na maka o ua wahme nei, a lakou e īke ole aku nei o Hiiaka no keia ke kaeaea a hi'apaiole T> Kalajiiku Elike me ka pii ana a kekahi punohu puahiohio e hao ana i ka lepo ame ka opala, pela i pii'ae ai ka punohu one a wili aku la ma kahi a Huaka e hele mai ana. Aka, i keia owili one nae i hele aku ai e poipu iho naaluna o ua Ui nei o Kilauea, ua hiuia mai la i ke ani "palekoki" wale no a puehu luhi ae la 1o a ia nei. Ika nana hou ana aku a ua poe eepa nei, a īke nui aku la i ka lilo ana o ka make a lakou i hoouna ae ai i mea ole, a e hele mai ana no ka wahine a lakou 1 kuamuamu aku ai. ' E papa-pau paha auanei kakou 1 ka make i nei wahine aka ikaikd nui wa!e hote hele mai nei? Alua a kakou make o ka n"ou ana aku īmua ona, alua noka hoi nele. "Owai Ia nei wahme ake koa nui wale?" wahi & kekahi mau wahi eepa e noke ana i ka ohi kau mawaena o lakou īho no Hiiaka. Ia wa i hoea mai ai ma kahi kokoke 1 ke palahalaha a ua poe eepa nei e puulnulu ana, ' Ka! aohe hana pono i koe, o ko kakou lele wale aku no e poipu iho maluna o kela wahme. Nut no hoi kona mana ame kona īkaika, pakele nohoi oia, aka, 1 uuku mai kona ikaika ame kona mana, make oia ia kakou, aohe ia e pakele. Hoohoa mai oia, aohe ia e ola. He nui kakou, he hookahi wale iho no oia." He o aoa na ka leo a kekahi o u» poe eepa nei, o ka lele aku la no ia oua poe eepa nei, no oe ona menekme makika e poipu iho ana maluna o ke kmo kanakaAka, īa lakou i nee īho ai e poipu iho maluna o Hiiaka» oia ka wa a ua Eueu nei o ka Palekoki Uwila ī poi pono ae ai iua pa-u nei ona a paa pono ika lima. Ia wili ana ae no o Hiiaka i ka pa-u ona,a i ke kuehu hou ana ae no hoi, ua lilo ae la ua po.e eepa nei i mea ole. Aia no ka waa o ke kane ame aikane ke liolo ae 1* no makai, a ī ko laua īke ana mai i ko ia nei iho aku i kahakai īa wa i hoohuli mai ai o Wahineoma i ka īhu o ka waa no uka oka aina. Oka hele keia a $>ae ka waa i uka o ka aina, kau aku la o Hiiaka iluna o ka waa. A ua olelo la, kahi i kau ai o Hiiaka iluna o ka waa ma ke one kani no ia o Nohili. Ma keia mōolalo i hoike ta ai, o ke kumu i kani ai o kela one o Nohili; mamuli u o' ka makeanaona eepao Mana i nei hele ana mai ne3 a Hnaka, oia hoi, o ko lakou leo uwe kela e hanehane ana īloko o ke one. A kau o Huana maluna o ka waa, o ko lakou holo mai la no la ma ke kowa o Kauai ame Nuhau. Huli aku a o Huaka i-Nuhau a ike aku ] a i ka'lele mai oke one o ama 1 ka ehu a ka makani, hapai ae la ia i keia knu: KAU HELU 202 NA HIIAKA KBrA 1 Aiala i ka naula ka makani o Nnhau 2 Ke kuehu mai la īke one o Halaln 3 Moku paneelua ika ihkai o Kalahiki 4 Oni ana Kamikioi, ka makaiii o Kawaihoa 5 He hoa ika puuwai o Halalii 6 Ika hunahuna ka oke aloha 7 Ae—hoi—aloha e — A rhio ka waa o l a kou nei ke nee la me he nene aukai la. A hala o Limaloa ia lakou nei, a ia no ka waa o /akou nei ke haulani ia i na ale apupii « ka moana kaiull. a hele keia R hala 0 Waikala} a ia no lakou ke nee la me ka pakika m ame ka pahw* a hala no hoi ke one o Waiolam», me ka maikai, a,a wa 0 Hilaka i haoai ae ai ī keia kau, KAU HELTJ 203 NA HIIAfCA, IHe lamalama lawe pu.l, ka m ? ka„l lawe lepo O ka lepo o kela pah o keia pali 3 Puko, puili, puahiohio aloha wale, 4 Aloha wale o'u pokii ike k ula la 5 Ike kaha wale Ia o Mana 6 Aina ake akua i noho ai la 7 Aloha wale oukou ». p hel t a pau r km *" k * d '" * n * « 1* "f he ame Pu| jp™paakai eia no ka wa» o lakou hoiTh U lr nila r ***»*> - moana ' aneane l,ke 1 llke 0 k » Oiai no hoi lakou nei e n.nea ana no i k> nan. i k« kaha one, a la ka makam Mauumae ke Uwe palanehe .. . I M humhun, one o Ainaike, a hu, a. 1. L ka wele m »k«ni o P.wehe, ku ka e'a o k. ehU ake kai, a ilaila aleale ae la ka w*a o hko u nei oiai hoi 0 Wahineomao eka »na i liu o ka 110 ka me*, ua iile ae 1« i, Hiiak. I™ hoe a»» o l.kou

K*alo lakoii iiei mawaho o Waimea, ike aku la UkotJ iiei i ka wili m*t a ka ehu o ke one 1 ka huhiua ae e ke makani, nott* ka inoa Kahookomowaipao, a loaa ae la hoi l ka hajsaHapai ae a ka makani Kiuwaiula, kd makani kamaaina o Kikiaola, ia vra i hapai ae o HuaUa 1 keia kau KAU HELU 204 KA HIIAKA 1 0 a'u mau wai aloha elua la, 2 Oka wai-ula la ame ka wai-kea, 3 Ke wilia māi la eka makani, 4 O a'u mau makani aloha ika pah o Kikiaolo, 5 O Kahookomowaipao me Kiuwaiula, 6 E kuehu nei ike one kahakai la, 7 Aloha wale Papaenaena ia, 8 Ika maile- a e—hoi e I nei wa, ua kaalo pono aku la ka waa o lakou ī ka nuku muliwai o Waimea. Nana ae la no o Hii-i-ka-iu-o--na-moku, a ike aku la i ka lele mai a ka wai Ulaiiiahi o Makaweli, o īa no oe o ka mea ua kipona ia me he lei hoo nu'anu'a la no ka malihini, ka hele o ka ula weweo uka hhi kahawai, a hoomanao ae la ka mea kakau i nei pauku— lcl o ka Moi Lanalilo, penei. LeiKauaula kahiko ī Halemano Kahe ka wai a ke Kiowao I ka paku o ku'na e ka ua Paliloa īlaila Eha ka nahele o Malamanui i ke anu— ~■—e— He lunakanawai Lihue na ke kehau Moe ke alii kapu moe la ka Waikoloa Ke kapu—o Ike kula o Kanoenoe A ia ka hopuna 1 kai o Ewa e —ilaila— —la He ewaewa la nei he launa ole He aiwaiwa na lokomaikai Oe a—nei e Ke holo la no ka waa o lakou nei Ao ka poe maamaa no hoi i ka holo ana o ka waa kaukahi a waa kaulua paha, no 1 na hoaui kupaianaha ana a ke kai He pai ia ae no iluna a kaiue ia ae ka nee ana aku o lalo o ka ohuku ale. l{e kahuli aoao nohoi ī ka akau a i ka hema, a oni aku no hoi no mua. Aheku i ke pohihihi na hana hoeueu a ha'i ke kai. Oi holo ke lakou nei a liuliu, la o Wahmeomao ike kane ia Lohiau. ''Owai Keia wahi akakou e holo nei?" Mamua nae o ka hiki ana ia Lohiau ke pane mai i ka haika o ka Wahineomao nmau, ua lilo ae la no īa Hnaka kk pano mua ana maj: "Auhea oee aikane, he kamaama au no Kauai nei. O ko'u aina mua keia o ka noho ana ī ko uiakou holo ana mai a Nihoa, Kaula, Niihau a hoea no hoi la ne_i A i hai •ku au ia oe e aikane, fae nui na īnoa o na aina o keia wahi a kakou e holo aku nei o mua "Mai nei wahi a kakou e holo nei a hoea aku ] Hakapepe Eia īa wahi la imua aku nei He kaulana aina no me kona kaulana makani Aole hoi e pono ia'u ke hea maoli ae i na moa o keia poe makani ma ke kau aoa, o loaa kakou ī ka makani ame ka ino, E aho au ma ka awaha wale ae no." "0 Makaweh ka aina, o Punohuula ka makani, a noonei ka olelo ia. nna. "E Uwe ke o, hft kainana ka i'a huki lima makani o Pohakomo. A hoea aku kaleou i Kahana, he Kapaahoa ko laiU makani. He okoa hoi ka makani 0 Kahana o Koolau, Oahu, he WUiahiu ko laila makani. 1 , kakou 1 Peapea, īke kaua ika makam Pilialoha a hala o Kekupua, a hoea pono kakou ī waho o Mahinauli h« Mopholoawaa ko laila makani"