Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 32, 12 August 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaoie o Ke KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i Ka Hala me Ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaoie o Ke KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i Ka Hala me Ka Lehua

NANĪ PALI KE KQA M\HINA KE ALO—IMI I KAN4. IPO M4. NA ALE KUALOLOA O KA MOANA —LOAA O-LUUKIA K'\ OHK NOHO I KA MALU 0 XA PUA HAULNA I KA WM 0 WAILUA KA H'IAPAIOLE O KA IKAIKA—LUKUIA NA KUPUA» 0 HAWAII NEI —HUEU N\ MEA POHIHIHI 0 KONA Hanauna. MOKUNA I E kala mai e ka mea heluhelu i kou mea kakau nei o ka Moolelo o Kuaialn, no ka hala loa he mau pule o kona oili ole ana aku īmua ou e ka makamaka maikai, mamuli o ka paa o ka mea kakau i ka hana ī haawua mai iaia, pe la i oih ole aku ai imua oka poe heluhelu I keia manawa, eia mai ua keiki nei o ka Papa Lohi o Apua ke oih hou aku nei, a e nuu īho ana ko ono a hhahha 1 ka momona a halele ke kai ī ko Hilo kini I ka lohe ana o na aln na makaauiana, l ka leo apono o jca papa kahuna, ua ku mai la ke ahi Kona iluna a kamaiho mai la me keia māu elelo i ku i ka auhau: "Imua o oukou ena aIM hanau oka aina a Ehu nei, na makaainana hoi nialalo o'u, na ai ahupuaa, na konohiki, na hoa-aina ; ua lohe oukou i ka auhau o kakou, i mau kapahulu manu eono, me na moena pua Hmalo eono, a ī loko o ke anahulu la e makaukau ai keia mau mea, pela no na halau ame na waa. Nolaila, e makaukau kakou a pau no keia auhau." Oka auhau maluna o na alu, ekolu hulu manu 00, elua hulu manu Mamo, pela no ka hulu o ka liwi-polena Ko na konohiki, na haku aina paha, na hulu o kela ame keia ano manu j oleloia maluna, no na makaainana, pakahī ka hulu, a i loko o elima la e akoakoa mai ma Halnlua nei, a e lilo o Honaunau i puuku no keia hana, a nana no hoi e hooponopono ana o keia mau mea a pau a hik} i ka makaukau an No ke kalai ana i na waa, kauo a hiki i kahakai nei, kap'ih a paa, ia Kamakahonu īa apana hana, a e hoolohe na makaainana apau i kona leo a pela hoi na kahuna kalai waa e hoolohe ai, E paa na waa īloko o elima la O na halau, na Mua, īa Kamahu īa hana, epaano iloko o na la elima, a e hoolohe no hoi na aln, na makaainana i kona leo. "A penei nae, eha halau eha kanaha muku ka loa o ka liale hookahi, eha puka "komo, ewalu puka pa-ka-ka o ka hale hookaW i ohia lehuakea ka pou, j aiea'ke o-a, ī ahakea ke kaolk, I kauwila ka ilio ame na o ka lapauila ame na kikina ona puka komo. I kului ka aho, i ulei ka pueo, ka mea paj oloko, j u-ki, a e hili ke pih. Nolaila, e awīwi e na alw, ame na makaamana i keia leo kauoha a'a a ke alu, o ke alii hoole a mea paha mala lo Iho e hoolohe ole ana j kek Jeo kauoha alii, ua makaukau o Kona ko oukou aln e kau i ka heopaī o ka make maluua-oka mea hoole makaewaewa ana i keia kauoha a3I t, e like me ka olelo aka makaula Honaunau Nolaīla e-iioi aa alii» a hana i ke)a hana me ka makaukau no ka hooko ana i keia kauoha aln." Ika lohe ana o na aln ame na makaainana ī keia leo 0 ke alīī Kona, pili pu iho la ka hanu o'kela ame keia o na'lii ame na mea apau j lohe j keta kauoha a ke ahj nui. Ua hoi aku la kela ame keia no ko lakou mau wahi ponoi iho, me ke kuka ana o ke kane ame ka wahine me na keīki no ka haila e hiki ai ke hana, aka nae, ua hoao na aln e hooko ī ke kauoha, a pela no hoi na makaainana. O ka mea ua ioaa kia o ka Mamo,ua kaana la na hulu eia manu Mamo i na alu nele, pela no hoi ka 00, pela ka liwipolena, pela lakou i hana aj a lawa hke na ahi, pela no na ai kalana, ai ahupuaa, koele, ame ka pau pu na makaainana, a pela īho Ia ī lawa ai ka makemake o ke ahi, pe. la no.ka poe kalai waa, ka poe hana hale, iloko o ehma la ua lako ina mea apau. 0 Qa mea apau i kauohaia, ua hooko la ka niakemake qke alu Kona ma na ano apau. Ona waa ua lana ,• ke kai me na makaukau 'ona waa. Ona Halau me na Mua; ua makaukau, o na kapa hulei wale no koe a paa ae, ama ka nana ana o ke ahi nui Kona, ame kona mau aln' nui i na mea hoomakaukau la, ua ku maoh no i ka makemake oke alii ame ke kukala a ke kauk Honaunau/ I kali waie no a piha ke anahulu la, oka eleu koke no 'ia o ka elele Kihiloa ame ka makaula, no ka hoopa ana ia Apua ame Kealakomo, na makua o Kauma|.umalu, i wahine na ke keiki alii Holualoa, ma paha' e ae mai an'a laua a me ka laua kaikamahine, aia Kukakula hoi i wahine na Holualoa elua. Alia, nae hoi kaua e ka mea helahelu e pnlale m&i, e nana ae kaua i ka piha ana o ke anahulu k 1 maōpopo ke kulana o Kihiloa e holo mua ai me na mo' hai lani. 1 ka piha ana o na la he umi ("anahulu laj, ua paa na kapa hulu manu me na moena Puahmalo, na paiula

na Oulahoiowai o Laa, ke kapa pa-upa-u mahuna, na ano no apau no ka noho ana aku o na aln opio a Ehu ke hoao ae laua I ka makaukau ana o keia mau mea, ua kauohaia aklj la o Kihiloa e hiki mai ame Honaunau, no ke k)i ana īa Kaumahimalu. Ua makaukau na mohaī, oia hoj ka puaa Olomea, ka moa Lawa, ka awa Lau' ka i'a Ula, ke kalo Piiahi, ame ka la,iu he Olapa, o ke ano o keia laau he Olapa, he laau keia e lapa ai ka lani ku, ka lani moe, ka lani kuhele mai, o hele mai ke kane, o hele mai ka wahine, o hele mai ke kanaka nui, ke kanaka iki, ka moku o Nanalani, me ka maka o ke akua Oaloa i Kahiki. Pela iho la ke ano nui o ka manao o ka poe o ia mau la 1 manao ai e lawe pu i keia laau he Olapa, i laau hale, aia wale no nae 1 ka hale ona alu aimoku eku ia ai keia ano laau Oka A/iea ia laau 1 komo ma keia mau hale 1 knkulu ia He laau hooulu Ika loaa o keaupuni, ka waimai o ka aina' ke ahupuaa a kalana paha, a j ole, o ke alil nona ia heiau a hale A pela ke ano o keia mau laau i hookomoia ai iloko o keia mau hale o na alu a Kona i kukaja ai, A.ia ma ka heiau o ka hale o Keawe e ku nei ma Honaunau Kona, Hema, aia ma na popowi makai e huli ia i ke kahakai aia malaik kahi i makiaia ai keialaau, oia mau laau kahi la e kau ai o ke kanaka i ka wa kapu heiau. hoakaka iki kou mea kakau i ke ano o keia mau laau, i mea e maopopo ? on6 ai ika hanauna hou ina hana hooulu noonoo oia wa o na kupuna, I ka makaukau ana o Kihiloa ame Honaunau, no ka holo ana e hoopaj a Apua ame Kealakomo, ua makaukau no hoi ka Wd a ame ka mohai. okapo u o Muku. Elua aua ekolu kanaka hoe, a kapoo aku la ka La, ua haalele a Kihiloa m, no ka holo i Puna-paia-ala-i-ka-E ka makamaka heluhelu, e ae mai ī kou mea kaieau e noi aku i kou oluolu, e waiho vho kaua ma keia wahi o ka kaua moolelo, oia» o Kih.loa ma e makaukau ana no ka laua huakai kn wahine, a e hal.u ae kaua * naaa ia Kaumalumalu, Kukalaula ame Keakakilohi, kahi kaapuu kahu hanai o Kaumalumalu, a penei: