Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 38, 23 September 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaole o he KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-aia i Ka Hala me Ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaole o he KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-aia i Ka Hala me Ka Lehua

NONAI KA NANI PALI KE ft.UA. MA.HINA KE alo—lmi i Kana īpo ma na ale Kualoloa 0 KA Moana —Loaa o Luukia ka Dhia Noho I ka Malu 0 KA PUA HAULNA I KA WAI 0 WAILUA—KA H'IAPAIOLE 0 KA. IKAIKA—LUKUIA NA KUPUA 0 HAWAII NEI —HUEIA NA MEA POHIHIHI 0 KONA Hanauna MOKUNA I Ika wa i lohe ai ka elele a Apua ma i na olelo, mai a Honaunau ma aku, ua huti aku la oia no ke alo o kona mau haku Ikawa a ka elele i hiki aku ai imua o Apua ma, ua-iwnau koke mai la o Kealakomo: "A hua a pane, nowai ka waa?„ pane aku la ka elele"No Honaunau ke kahuna, o Kihiloa ka elele, īku mai nei i ka hanai a Kpakakiiohi, 1 wahme na ke aln na Holualoa." Ua pane hou mai la o Kealakomo i ka elele īka olelo ana mai, "Ae, a auhea oe, e holo hou oe a olelo aku e pii mai f ua makaukau ka hale " I loa no a lohe ka elele ī keia mau olelo mai kona mau haku aku, ua miki koke aku la oia ī kahi a Honaunau ma e kah mai ana, a hoea ua wahi elele nty, ua pane aku la oia me ka olelo ana aku: "E1 i kii mai la au ia oukou e hoi no kauhale, mamuho ke kauoha a ko'u mau haku. Ua hamama ka īpuka hale o Apua ma no oukou, Noiaila, e Jiuhu, e makaukau e pii kakou no kauhale, ua makaukau na mea ai e paina ai a maona, alaila hu-ai ka olelo ua pāhu hoi oloko," Pau no keia mau olelo a ka elele, o ka makaukau iho la no īa o Honaunau ma me ka huliu ana i na mohai, a hookuu aku la ī ka puaa mamua nana e holo, ahe übai wale mai no hoi ka lakou mahop6 ; na ka puaa no ka pu ma ke kuamoo, aia no o Honaunau mahope o ka puaa kahi i pii mai ai, oia hele no hoi ko ka pnaa a ku ana mamua o ka hale o Apua ma, a hu ae la ua puaa nei a moe īho la ma ka puka konio o ka Halau, kahi a Apua.ma e noho ana. I ka wa a ka 1 moe ai nalo/Ku ana no hoi o Ho naunau me Kihiloa, ame na kanaka pu me laua mahope o kahi a ka paaa e moe nei, a lani uku la ī ka mohai ana \ hoomakauleau ai, e like me īa i ike ia mamua ae nei, a penei na olelo lani huh wahine: "E kim o ke akua, 0 ka lehu o ke akua, Ka mano o ke akua, E ka pukui o ke akua, E ke akua ī ke ao opua, Ka opua knku, Ka opua halo, Ka opua kiei, E uli nana pono, E uii nana hewa,

E uli ku, E uli hele, I hele mai: A eia ka mohai na ke aln na Holualoa O Honaunau ke kahuna ' 0 Kihiloa ka elele, 1 ku mai Ja ia Klaumaiumalu, Hanai a Keakakilahi, Kaikamahme Apua laua o Kealakomo^ I wahine, ** Elieh kapu, elieli noa, Amama ua noa." I ka lohe ana o ka puaa.i kaleo amama o Honaunau, ua ku ae la ua puaa nei a holo pololer aku la a moe ma ke alo o Apua laua o Kealakomo, no ka puaa hoi ka holo a moe ma ke alo o Apua ma, komo loa aku Ia no hoi o Honaunau ma a ku ana imua o Apua ma a waiho īho la i na mohai e ae imua o Jaua. A waiho ka mohai īmua o Apua ma, ia wa i kam pa--oiae ai ka . moa a Honaunau e paa ana ma kona hma, oia ka mohai hope loa a waiho aku īmua o Apua eia nae e kani pakolu ae ana ua moa nei ' ' I ka wa i kani pakolu ae ai o ka moa, o ka wa no ia j olapa iho ai o ka uwila ekolu manawa, kui iho I a no la o ka hekili ekolu pohaku, A na fa kul ana a m mau pohaku hekih, i hoopili iJio i ka hanu o na makaainana, mal Kalue a hiki i Panau pih pu lakou i ka honua, hui pu hoi me na hoonaue olal ekolu, haule mai la ka ua, pii mai Ia ke kai a poi i kumu pali, pouli k& lewa. Pela iho la ka loina ihi kapu alii a kapu aku o Apua ma. E hoomanao ika mookuauhau o Apua, ma k a hoomaka ana o keia moolelo ma kona mau helu mua, a pela no hoi oe e ike ai i ka hiki ana i keia wa o ka mohai kii ia Kaumalumalu i wahine na Holualoa, he hoike ana keia ipi Honaunau ma, he mau alii nui keia, mai ka po mai, I ka wa i kui ai na hekili ekolu, ame ne hoonaue olai ekolu, ua olelo ia ma keia wahi oka moolelo, o ka po e e hele ana ma ke alaloa, ua hoohina ia lakou apau ilalo, no ka ikaika launa ole mai o keia mau hekiU ekolu o ke kui ana, ame na hoonaue olai. Ta hma pu o Honaunau ilalo ame Kihiloa, ame na hoa waa ekolu. A huhu keia waiho ana q lakou ilalo, ua ala nui ae la a noho iluna, a pane aku la īmua o Apua ma, me ka ninau ana aku: "Pehea iho la ke ano o keia mau hana i hana ia iho nei a kakou i ike īho nei? Pane mai la o Apua ī kana hama, no keia mnau a Honaunau me ka olelo ana mau "Ua pono loa, ua ninau mai la oe la njaua no keia mau oph kupaianaha, a e hoakaka aku au imua ou, eka mahhmi. Ua ae ,a ko mau m p hai e ke akua, o ka wahme no ja, o ka msua hapuu, eia nae, ke hoole mai nei ke akua, aole oia ma kona mau hale i keia wa, a ma ka nui o ko aho e loaa ai oia ia oe, no ka mea, eia no ko puaa Ia ke moe malie nei īmua o kakou " I ka pau ana no o na olelo a Apua, ua eu koke ae la ua p^ aa n f* aku ana l!una » a P eu aku I'a ka ihu*ia Apua a mahope ia Kealakomo, īa wa i olelo hou mai ai o Apua! Aohe hana a maua no ke alhwahme Kaumalumalu ua ku mai la no oe īaia i- wahine, aohe a maua hoole ana' ua ae maua, a ua ae no hoi ke akua, o ka pilikia a'u e hal aku ja oe, aole ana paha a kakou wahme, no ka mea ua kani pakolu ka nioa, a p e l a no hoi na hoailona e'ae a'kakoui ike pu ae nei."