Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 1, 6 January 1911 — KA MOOLELO NO KA MAKUIKA O Ke Kakela Mauna KE ALAKAI WIWO OLE O NA POwA O KA WAOAKUA O AUKEKULIA A I OLE KA PAIO ANA NO KE ALOHA. [ARTICLE]

KA MOOLELO NO KA MAKUIKA O Ke Kakela Mauna

KE ALAKAI WIWO OLE O NA POwA O KA WAOAKUA O AUKEKULIA

A I OLE KA PAIO ANA NO KE ALOHA.

" mokunaT O ka malamalama u Kekahi ahi e lalapa ana mai na kualaaj maloo maloko o kekahi rumi o ka hale kualaau, he ahi nui hoi e hiki ai ke hiomoa īa kekahi Bipi r okoa, ua pahola ae lakona malamalama a kau aku la maluna o ka helehelena o kekahi kaikamahme opio E k"u ana oia maleona mau hma e puliki ana mamua ona, a o kona mau maka hoi e nana ana i ke ahi ,e lalapa ana, me he mea aia e noonoo nui ana oia iloko a kc nana aku īaia e ku ana, me he kla e moeuhane ana, aka, i kela ame keia wa e ea ae ana kona poo iluna, me ka hoolono ana^ Mawaho o ka Hale-kua-laau, e haln ana ka mehame ha ame ke anoano o ka pouli o Aukekuha, me ka lohe ole ia o kekahi leo,-koe wale no ka maloko o ka ulu laau na hipa e hamu ana ī ka weuweu o ka nahele, ame ks aaa o na ilto ahiu o na owawa hihipea o na kuahiwi o Aukekuha. Mawaho ae o keia mau mea, ua meha pu, o na lau laau ekau malie ana lakou me ka oni ole, oiai ua laiku ka po, aole hoi he aheahe makani, ole loa aku hoi ra ktl i u o ka po, oiai ka pouli e aaki ana, me"he mea ala e umn a na i na mea kanu ola apau maluna o ka honua. Iloko aku o ka lua o ka rumi, mai ka rumi mai „ o ke kaikamahine e ku nei, a ī pale īa hoi mawaena-o na rumi na kualaau a pili ī kaupaku, ir>p kahi puka uuku e hiki ai ke komo aku ī kekahi rumi. Mai loko niai o keia rumi e loheia aku ana he halulu kupaianaha, a i kekahi wa me he mea ala he hu ana a ka huila, a hala ae la kekahi manawa e lohe ia aku ana he hihio, a i kekahi manawa me he pa ala ka nakeke. E honi ia ana kekahi hohono anoe o kekahi viai i hoehuiia mai loko mai o na hakahaka liilii o ka pale o ka hale, a ia wa hookahi e loheia aku ana he leo kanaka me he mea lohe īa aku ana he leo nawahwah la, ī awihia me ka hihio ame ka hu mai o kekahi mea me he ala he huila makani ua kukuluia īa ma ka paia Leha aku la na maka o ke kaikamahmeopio 1 ka paia e pale ana ī na rumi a hanu hoomaha ae ia oia. Na ea hoopahaohao e hoopuni ana ī ka Hale-kua-laau e ku auyuiloko_wao akua hihi pea o o Aukekuha, na ia mea i hooi loa ae ī ke kupanaha o ke ku ana o keia hale me ke kaikamahine opio e ku ana maloko o na paia anoano o ka hale, e hoike ana hoi ka helehelena o ua opio wahine ala, he wahine ui maoli oia, a o kona kino he kilakila a haaheo hoi, e eha ai ka puuwai ke nana aku maluna ona O ka mea e nana īaia e hoomaopopo ana oia he lede oia ma ka hanau ana ame kona hoonaauao īa ina., He kino pilalahi kona, lahalaha ame ka hiehie, he kino hoi a ka mea pena ku e hiki ole ai ke ana iho ī kana hulu mat kepai ana iho maluna o kana ili pena kii, oiai ke nara aku laia e īke ia ana kooa lauaho ponieleele e halii ana maluna o kona mau poohiwi a hik: aku i kona (euli, o kona mau maka ua Lke me ka mohala ana o ke ohaona. kona mau papahna, he lahilahi a e puapuai mai ana ka ula ohelohelo mai kona mau papalma lahilahl i kela ame Keia manawa ana e minoaka ai, a i papalua loa ia iho *• m ka ni nohea o kona helehelena mamuli o na tt*ino ma kgna mau papalina lahilahi. o"kaTstKilahrd kona kue maka he ponieleele ia i hke me kona lauoho, ai ka nana ana aku i ke kino holo okoa luna a lalo pili i ke kua mahina ke alo i kau mea o ka *ii o ke kaikamahine opio e ku nei iloko o ka Hale-kua |«au ma na owawa kanaka ole o Aukeklilia Na owa-wa kapaka ole o Aukekulia. Ua kahiko ia Ojiamekalole o ka poe haahaa ī kupono no kanohokuahiwi ana, a oiai oia iloko o keia kahiko, me he ala ua lilo aela ke kahiko ana e aahu ana me he ala he aahu i kupekeleahi aha hulahula o ka poe kiekie na Ladana. me keia mau mea apau aole oia'i ike hekulana hiehanohano o ka ui kona ke nana ia aku, e |oōniia ai kapuuwai* o ka mea kupaa, a e makaleho ai Koi i ke kulana kilakila o ka wahine opio. Maluna ae o ke ahi e lalapa ana, aia hoi he huka hao e ana he pakeke j oiha me ka wai. Hnpn »ku la kk kaikamahine opio i ke kikila.ki e kau ara malu-

na oke kapuahi a hana iho la i ki, alaila hele aku Ja ola ma ka puka a kikoke aku la, me kaoleloana aku l — "E Papa, e papa!" Ua kahea aku la oia no ekolu mmawa, mahope<i ka loaa ana piai o ka pane. Loheia aku la he leo nawaliwali i ka olelo ana mai me ka leo o ka mea 1 kuauluhua no ka hoohala wale ia o kona, manawa. "Ea, heaha ia?" '*Aole ka hoi oe.e hoi mai e mu ki, e papa?" wahi a ke kaikamahine me ka leo palupalu a moakaka, ia wa pu no hoi e lohe koliuhli īa aku ana ka aoa mai o na īho hae iloko o ka ululaau, j ku like ole hoi me ka nanahe a oluolu o ke kaikamahine opio e hea nei i kona makuakane. 0 ka leo o ka wahine +— makuakane, e hoike mai anaia he Pelekane o a ma ka hanau ana. "E hoi mai oe e papa, emu ki, waiho aku no hoi ka hana no kekahi manawa uuku wale no, 1 wahi manawa wale no hoil" "Aole, aole; Aoleehiki, aoleloa e kj.iki īa'u'" wahi a kona makuakane 1 pane mai ai He mea nui na kekona īa'u i keia wa. I keia po, ua aneane loa au—No ka mea, ke īke nei āu —Ke kokoke loa aku nei au 1 ka hopena o keia hana nui. Mai kah oe īa'u. Aole o'u makewai, ole loa aku Ixorica pōrdli. Jdanu kaumaha iho Ja ke kaikamahine opio, me ka haikea ana ae o kona mau papalina, huli ae la oia a hoi aku la aku ma ha-i o ke ahi e a ana Aole 1 liuhu īho lohe aku Ia ke kaikamahine i ka leo o ka makuakane īka ninau ana mai "Ua hoi mai anei o Fetona?" e Leinani. "Aole e papa," wahi ana ijpane aku ai me ka palupalu o kona kue maka, me he ala aohe ona hoihoi 1 ka lohe ana ī keia inoa Fetona. 1 Loihi maoli, aohe no ua mea he loihi o kona hele ana," wahi o ka leo o kona makua ī hiohoaeai, diai aia ke kaikamahine e ku ana me ka oni ole A hala ae la kekahi mau minuke aia hoi lohe hou aku la ke kaikamahme i kahihio hou ana mai, ī oi ae ka īkaika i ko ka wa kekahi mēa halulu anee [ loa, me he waiwela ala e paila ana me ka ikaika, e hoonioni ana hoi i kahi papai hale kua- laau o laua, aka, aole 1 hoike mai na helehelena oka wahme opio he makau i loko ona, aka, e nana-ana no oia ika lalapa oke ahi, ma ke kapu ahi hoopumehana. Hala hou ae la kekahi manawa, ua hopu aku la oia i ke kikila-ki a hoopiha īho la i ke pola a kikeU hv tku la ma ka puka oka rumi. I keia wa ua weheia mai la ka puka, ae ku ana imua oka wahine opio he elemakule, me ka hou e kahe ana ma kona poo, i hele hoi na helehelena a nananakea me na maka i ula i ka-wela oke ahi, e paa ana kekahi hma īke poheoheo oka puka, tne he ala ua makaukau oiano ke pani hou ana mau "0,-ooe-no-kaial^ —Wahra ka elemakule, aole me ka leo huhu, aka, me ke kahaha. "Ua manao mai nei au la, o Fetona." "Heaha keia?" "Eia hoi ko pola ki E pono oe e mu, e Papa, alaila, hoomaha hoi no kekahi wa kupono, ī kuu īho hoi ka luhi," wahi a ke kaikamahine. "Ina hoi ha pela, e lawe mai i iloko nei," wahi a ka elemakule i namunamu iho ai. Komo aku la ke kaikamahine iloko a nana ae la oia mao a m<*anei 1 wahi e kau ai o ke polaki o kona lliaui makua, O keia rumi he nui ae īa mamua oka rumi aka wahine opio i haalele aku ai. Ma ke kihi hema oka rumi, he kapuahi e a ana ke ahi, maluna 0 ke kapuahi e kau ana he ipuhao keleawe, i piha me kekahi ano wai lenalena, a ke nana aku ī ka wai e paila malie ae ana, e ike ana oe me he ala he anuenue e pi'o ana iloko o keia wai lenalena, me na wai hooluu hke ole Ma kahi kokoke i ke kapuahi, e waiho ana na mea hana, hao, a me na apana dala, na amani ana-wai, ame kekahi mau mea paahana e ae ī ike mau īa ma ke keena o na kauka, ame ka P oe ake akamai. 'Maluna oka papahele e waiho mokaki ana he mau puupuu, me he puupuu pohaku ala, o kekahi o ,akou e lewalewa ana iluna, ua nahaha ī hoopaaia ir,e ke kaula uwea lnlii, a e anapa ana ia i kela ame keia manewa. Ona Rube ame Opara, i apuapuia n,c na rrea oi e a-a ae ana lakoū me he ahi ala mao a maanei, maluna o ka papahele. Ma kekahi aoao oka rumi, eku ana he moe i hana īa me na kualaau, i haliiia meka huluhulu nianoanoa, ka punee hoi e hooluolu ai ka elemakule iho o kona hana ana. Ma ka aoao akau o keia rumi, ua pakui houia mai he rumi i hahauia me na kua paa loa v maloko o keia rumi he punee ī hana la me ka maikai, i uhiia me na launahele maloo i wiliia me ke kanla a paa. Maluna iho o keia punee ua hahiia jho ī ka īlipea, a maluna o keia punee e hooaumoe ai ka wahine opio ī na hora o ka po.