Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 8, 24 February 1911 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA II Hi' Nmien t j HomUnninhiehie ai nu Hawun Eka mikamaka heluhelu, e hoakaka īki aku kiu nea kikau no keia kanaka e akena la nei oia o Ainaike, ka īke ame ke akamai ī ka hee-nalu Ua olelo ia, o keia Ainaike, oia kekahi kanaka helu ikahi ma keia hana o ka hee-nalu, a he hiapaiole ame ke iiwaiw*. i ikeia iluna o ka nalu i hele a pah kahako, ua hiki oia ke ikeia aku e kaha afia iluna o ka nalu me he iwa la, aua hee īa no hoi e īa na nalu o keict4iiau kai, mai Kaula Lehua, a Nnhau. Aua olelo ia no hoi o keia Ainaike, ke kanaka ī hee pu me k-a mano, aohe he mea e puka ae mamun. o keia Ainaike Aka, ua olelo ia nae, he ekolu ko lakou nui ī kaulana ie akamai i ka hee-nalu, oia hoi o keia Ainaike te la, o Lehlauipo ko Haenamae, a o ko na pali o KalaJau,o lakou nei ekolu na keiki ī laulana i ke'akamai i ka hee-nalu 1 na kat mapu ī ke ala o ka hinano ame ka lauae, a īwaena'o lakou, o Lohiauipo ka mea o lakou ī loaa ke mele 1 ka pae ana i Mahamoku i ke one o Makaoia iho keiaKuu aikane mai ka papa-alaia hee nalu o Hawan loa, Ke kai uwe pu me ka leo hanehane, Aia no ka pae ana 1 ke one Makauea ī Mahamoku, Ke lei ia mai la na limu pehu, pakika pahee o Mahamoku, I lei hoi no na keiki hee-nalu o Hawan loa, Ke kuku aēlā na pae kapu a Hihimanu Ka manu lei lehua o Kaunuape- a inu —e, Ke mu.mai Ia 1 na mala awa ona o Kawaipuolo. 0 Koukou (w) o Alala (k), 0 Pikoiakalala, Ke keiki pana īole o Kaukoopua, Auwe kaua—e, E kuu ipo—O'—Lohiauipo Nolaila, e kau hou ae kaua maluna o ke ala pololei, ma ka manawa a kahi kukini i hoea ai imua ona aln, ua ninau mai Ia ua poe ahi nei i ka manao o Kalanialiiioa, ua hoike aku la ua wahi kukini nei ma na olelo mama wale no, oia hoi ko Kalanialnloa ae ana, Ma ka wehena kaiao o ka la e hee-nalu ai ua mau moho nei, ua lana aku'la ko Kalaniahiloa wa"a i kahi kahu ona la Laauokala, iloko o ke kai, a i ua wahi kahu nei no hoi e kali ana, hoea aku la o Kalanialiiloa a kau aku la no hoi iluna oka waa, a hoomaka aku la kahi kahu e hoe 1 ko laua waa. • īa laua nei e holo aku ana, ike mai ia o Amaike ī ko nei waa e holo aku ana, oiai ua Ain'aike nei ana me kona waa, aiawao ko lakou nei holo like a\u Ja so ia a hiki ko lakou mau waa 1 kahi kupono o ka nalu e pae ai, hoolana iho la ko Amaike ma mau waa, kali >ai Ia i ko Kalanialiīloa ma mau waa, o ka hoea aku, oia" no laua e kaupe malie aku anano mahope. īa Kalanialnloa ma i hiki aku ai, ua pane mai la o Ainaike ia Kalanialiīloa- "E kahi kejki a ka ukulii e hoonahoa mai nei īka ulu i kepau, e hoolohe mai i Lo'u leo " wahi a Kalamalulea, "heaha ka olelo " "E kahi keiki a ka ui ame ka nani, ke puokooko mai la ka uia ahi, me he punohu-ula ala i ka moana, o ke peo ohuia īkala o makaln.ke ko'a huki a'hi a Luaiopea ka lawai'a nui a Kalokaa, ke alii kapu o Panaewa il<e one o Luhi —e. "E hoi e keiki opio ai waiu no uka o ka aina aole 0 u makemake o oe ko'u hoa pifi e kahi keiki opiopio he ōpiopie loa kou ano, a minamina au ia oe, »na e oluolu ma, iaa koU maaao, e hoi no ka aina kahi maloo i ai < o. 6 , ke keikl 1 kanaka ko'u hol e kohu ai i Veia lealea ana, aole ho, o oe, ke minamina ne, au ia IV e p , 01 ; 0 °oe ko ' u hoa e he e ai Mtela mau nalu r f h.lf « pali kahako no au e ike ae la Aole oe i kupono ld manawa i pane mai o Kalamahiloa. "Aole ka ke hooiloilo e mai ne, n7e oe *u ; Maiia nae paha no koake mai i kuu opiopio a manao lO'ia, oe no ko kanaka makuaana, pela iho la oe i manao ai nau ka lanakila o ke,a la inh* . Iw'u la i ka olelo la, he puali wale no nunka hau "I tehe mai oe, aole au e ho. i uka o ka aina elike me kau l olelo ma, nei, e.a kaua , ka moar,a nei no ka hooko ? 1 P ' h a k -" a ' 1 owau o kaua ka mea ,I,hune a hq mau Iw, make keia , lono īa ae e k.e kanaka , t > 1 ke akama, , ka hee nalu, o ka lapawa, o Waimea owau ke keikl i a-a mai la e make'keia ZZ7, hana he hee-nalu, Ami ea, eia ,ke keiki opio ne, au , olelo mai ne. ka pahu holo o kaua, a ia oe Ika kaua. Nolaila kap h Z,° o kaua, raa kahi a'u e mlnao ai e holo kaua l l , v«le mai no kau ka ke kanaka ike hl'l.'o

"Nolaila ea, hoe maua 1 ko maua waa ho kahi o kalana nalu a'u 1 manao ai no kaua ea, hee ae no hoi ko oukou waa mahope o maua," Ae aku la no hoi o Ainaike 1 keia mau olelo a Kalanialnloa. Ia wa o ka hoe aku la no īa o Kalanialnloa ma i ko laua waa mamua, ao ko Amaike ma waa aku no hoi mahope. "© ko lakou nei hoe hoi īa Ina waa o lakou nei a uhi ke kai i Kulapili, ia wa o Ainaike i kahea mai ai īa. Kalanialuloa me ka olelo ana mai: "E ke keiki a ka hoo-na-na nui wale, e holo ana ko kakou mau waa i hea? Aole e loaa ko kaua nalu ma keia moana kai uli popolohua-a Kare, ] t ale ka irrea e loaa »a kaua ma keia moana o kau lawe ana mai nej īa kaua," Aole nae he pane mai o Kalaniahiloa no ke la olelo a Ainuike iaia, uahoomau aku !a no o Kalanialnloa i ka hoe ana iko laua waa no mua. Oia hoe no hoi ko laua nei aīa Kalanialnloa no hoi ka jke ua hiki i kahi o kulana nalu ana i manio ai, ia wa oia i ninau niai ai 1 kahi kahu ona īaLaauokala "E ff3"na ae ana oe ika waa o eia ae no mahope o kaua?" "Ae," wahi a Laau~?ka]j, me ka hoemau aku no i kana olelo ana. "Eia ae no ke hoe nu. n W nei mahope o kaua "A peha na puu?" wahi a Kalanialnloa i n.nau mai ai. " [, a P ua, ki o Haupu, ua uhi ke kai jka aina " wahi a Laauokala ' Ia wa hoolana īho la laua nei 1 ko laua waa, a hukl ae la o KalaniaLnloa 1 kana hee īluna, j kela wa ī hoea aku ai ko Ainaike ma waa, a la wa i olelo aku ai o Ainaīke īa Kalanialnloa me ka hoohuakeo, E kahi keiki a ke kolohe nui wale, ua ike no paha kamaln aohe nalu e loaa o keia moana kai uli, kai lipolipo, eia no nae hoe oe i waho hei. Aohe keia he hana au a lohe mai, he hana no keia au i ku \ ka hookiekie ame ka hooluhi makahewa i ko'u mau poohiwi o ka hoe ana mai la o waho moana nei ame keia hoe hou ana o uka o ka aina. Aolei-p^u^