Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 26, 30 June 1911 — KA MOOLELO O KA KAMEHAMEHAI. Ka Na'i Aupuni o Hawaii nei KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA a o Ka Hi'apaiole ma na Kahua Kaua o Hawaii. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA KAMEHAMEHAI.

Ka Na'i Aupuni o Hawaii nei

KA LIONA O KA MOANA PAKIPIKA

a o Ka Hi'apaiole ma na Kahua Kaua o Hawaii.

GLFLO HUAKAKA "Ki nei e' Na'u ke alii a kaoa, ti.\ hal < vku t.\ no kau oke ola E aho no na'u na iwi o ko Oiai o Kamehameha i sku ai e \ ane in un oke aliiwahine Lihha Kelaiaipon l <t, ua pu koke ilin !a kom .nau wawae Ika pmliia e K-iahnmanu,, ke kaikamihine ponoi no hoi a Keeamnoku, a p \ e .ina kona ko uwe, oiat na makilikili waimaka e Hiola iho nn.i ma kona m-iu papalma E,Kalanmuiatnehamehn—e' Me a'u hc lee kino o ke aln"" Eka niakamaka heluhelu, p hoomaopppo kam ike kuUna. koa a wiwo ole maoli o ken aluwalime opio, oia hoi, o Kiahumanu, me he mea nla he 16 wa!e no ka nui o koua mw mak,ihikl 1 keia w.i, oui m hunun i oia ma ka m ikalnki 1768, a o k,i mikahiki 1782 keia ī. hooukai.i ai ke ka.ua o Mokuohai He keu ka hiwahiwa o ke koa ame ka wnvo ole o ka DUUVMt o keia alnwahine opio } a na kupeno m. oii nokon.i \ipaia ana mahope mai, he Moiwahine Punw ,iH,io Kila o Hawau O keia hana a Kaahummu īa pela i ike ai oia he wahine koa a puuw.u hio kila o Kaahumami a īa wa i hooholo īho ai o Kamehameha e H.uwm i k*. kiro o Kiwalao ia Kaahumanu. He mea oiaio, ua hlo aku la ke kino make o Kiwnlao )a Kaahumanu. A fke īho la hoi o Lilih i Kekiuipoiwa Keopulani i ko laua nele ana īke kino o Kiwalao Ia wa no hol 1 noi aku ai o Liliha Kekuaipoiwa ia Kamehimeha eae mii iata ame k-ina kaikamahine e hoi laua no Kawaihae Ua ae aku la no hoi o Kamehameha, a ua hoouna ia alcj la.o Kinum e hnhn i ki M>iwahine Lihha Kekua)PQiwa ame Uatva kaika.ma.kirp m?luna oka waa no Kawaihae Ma keiamikeana o Kiwal.ia ma ke kahua kauakaulanao Mokuohai, ua lanakila ae la ko aoao, a o ke kaua na'i aupuni mua keia a Katr,ehan eha. Ua auhee aku la na'ln ame na koa o Kiwalao O Keoua Kuaahuula ame kona mau alu, la holo aku la ]?„

kou a lele iloka o Ke ka>, a kau aku la iluna r» na \vaa a hoi'aku la 110 Kau O kekahi poe alū hot aniekekahi poe kanoka o ko īCnvdlao aoap, ua auhee aku la lakou ma ke kuahiwi. A o Keawemauhili hoi, ua hopu ola ia oia a'hoopaaia ma ka Halau o Piele ī Ua hoopaa puia me īa 0 Olulam kana wahine, ame ka laua kaikamahine opiopio loa o ekolu makahiki, nona hoi ka inoa o Kapiolani, i iilo ai mahope; r*ui i aliiwahine kaulana lba 'no '"īawaii nei, no kona haipule, ke hoi nana i hehi-ku ' i ka ihilhi kekap'i ama ka fna.i-v o ki m>i\vahine ok?! ahi, oia q ?ele» Maanei e ka makanhika heluUf,lti v o nana ai knua ī kokahi mr> o pili ana ia Keawem uihili a ine ana 0 Kt-a> nnauhih, ou ke keiki a Kulciliituuhman\ o ke keiLi .• K" l\fm p tlawaii O KekauhUpWawekukalam, k,< i' ■ i.uhc moopvtvi po bv\ ia nn Keawe, 1 loaa ai ka m<u r Keawonunihili, uo ka fuh wih-lua a wiH lapuu o ko k ipu .iln Nol.u'a, 1-e aln kifclue loa oka tua>hana k.ipu īhuhi 0 keia Iv<n\wenMululi no hoi he nl I Uupu oia i ke aU ia Ahpai Nui, apela nr 1mi i ke au nini o ka noho ana o KnUniopuu no īlaw.in, No koia kumanouinnn pt>prekua o ke kapu maluna o keia alu, ua uui lo t kn minamnn o naMu uua r a nui no hoi ko l.ikou aloha, a na mu no 1 tkou 1 wahl e pikele mai ai ma' ka jmko mai Ua hoo'ioh Ai i o Kuinha i mei nana e ktat a e malarriti n Keawenuaihili n i ] k i po ana iho o ka I i 1 hooikma c u ke kaua r> Mole īohn, u i n il' i L ī ihi-l-uLa a na'lu no kt noonoo ana 1 ka Wi ? niak'o "ii o Keaw uihiii O keia aha-kuka a ua poe ahi m>, ua lcp.ua he "ahanlā" 0 kahi e malamau ni k"H «h'-'kuk 1 a u,i p.ie ah, i ic ka niake uie ke ol-i ) r v i vern luhil , tn .1 >ko no īa ok i Fe:ati o H Wiau; i o ko Keoiii'uoku >\ri! i hoi t noho ai me kor? msu palap t, m tk.ii no u n Kei-, n a ki\u koke ana \ ka papa po hiLi i/ai«ntu I >L in i iko o M inina n o -> k i no'n oia '« k°n *hr?-kt k\ ,i n/hi, u,i hoonna mua ia ,\\v K\ o K,unha, ks i)rn rln e he'e e la e ninui i ka Kee-nin ul u niarao no ka \\a e make ai ke pio A ma kn «,1 i īk ! n P) ia rha-knl>a nei, ia wn i ku mai at o Kannh i a 'v>'k • iim 'a i ka olelo imua o Knmehameha aito t a*Ii* īpa'. L noho ana īloko o ua <.l>a nei Na ni ia ua ik t cri o hohl-ounoka mea e pih ara ke a[tt, a o ka oloh" u.'le n<, 1 oe a ka mea nana ke p'' ,e paa nei Ua nma-u akt; ,m i U a makuakane o ke ahi, no ka nnake ame ke o!a o ke a'n (oia o Keawemauhih,) a o ka pane i loaa ma' i< n ai ke dlii makpakane mai, e make no ke aht K. eiuhili Maaneī. honki ihr | a 0 Kanuha i kana kemailio - r ra a hiolo i K o la n c iu wa'maAa ma kona mau papahna, a na kona a'au wam aka no hoi ka hiole, hookahī ka hielo pu ana me ko kekal i pee aln eae, a o Kamehaireba kekah. . luWe anokua manao o kona maku.kane o Keeauinoku, no ka make o Keawemauhi)}, ka makuakane 0 kona hoahanau o Keaweknhikona, A liuliu ka Kanu» ha kauiua <.na, ia wa ī hoomau hou mai a\ oia 1 ke kamaiho ana Nolaih, auhea oukou e na'lu, e hooiohe mai oukpp 1 ko u naanao, e hoike ?ku ana au }mu 4 o oi|kou, ā pia ke.a Ua menemene au ke hookp.a ka make 0 a k ' ek,e ellke me Keaw'emauhih A pehea la ka manao o ke keiki a ke alu?" 1 keia wa ī kukakuka hou iho ai na Uamuku me Kr. mehameha ame na'in koikoi Joa o loko oia aha, a hooholo iho Ja lakou e waiho . ke pla ame ka make o Keawemau h.li ma ka Iima o Kanulia Ua maopopo ae la no nae .a wa, ua ae no o Kamehameha ma keia kuka ana e ola o | Eeawemauh!!,, a o.ka ol,lo hooholo no ia a ka aha-ula i hooholo ai X keia W'i i puka mn ai o «■" amehameha iwaho o ki | Ueiau.a hilawauhola ou me, e neho j ana no ou mawaho me ke a no pih ol hot ole, ; wa 1 P ane a ku aku dī o Kamehameha Ia Keawekah,kon.u Hkealu» Ku ma, hoil'" A ku n, & i la no | o Keawekahikon* I a wa no hoi i pane aku aj o Kamehameha i ka hoalianau: | "Auhea oe, he nuu hoa kaua i ka wili hookah» a ko | piko, a e hoolohe mau Ua noho mai la ka aha-ula a na iu a ua hooholo mai la na'hi ame ka itate«ku o ka papa kahuh[oia ho,, ka Aha Kuh lrja L. H , aole iakou i hooko } ka, manao oiA hulu makua o kaua o Keawemauhih e make a e ljat ia ka makua o kaua. A iU hai ma! ta'u ka iimkuah«ne.o kaua, oia o UluIani, tna e make ke hookahi no Iau 8 ljke ana A o kaua hoi keia , ko kaua mau p.ko, u a hoohoio oe , kau olelo hoohikr, no'u ka pilikia e ku mai ana oe a nana ia u i kou hoahanau, Ua nana mai oe īa r u aole oe i nana i kou īo ponoi, he makua, Nolaila, e ola ka makua aHi o kaua. Ma, ua hooili :u nei tiae ipakou i na haila maluna - o ka ilaaiūku ~ » wa i pane mai ai 0 Keawekahikona ia Kame&ameha ka hoakaaau, Ae, heaha-la hoi, ua ola ae la ka makua o kaua, E īke oee'kuu piko ponoi, ua waiho a ua hoepaa mua ak u | no au la oe j ka u hoohiki, a 0 keia iho la ka hookoia ana o ua hoohiki ia a'u tja ike pono īho la no oe. Aohe a u olelo ana, ak Uj e ola o Kamehameha a kui i ka hono o na moku a e liooko ana au ma ke ku ana mahope ou u ' araa,iaa " onoho ' M» kela »a a Earr.thair,cba e fceir,ailio nei ue Ke» wekahikMa, oia ka , puka mai a, o Kanuha, k> ,l anM . -_KalEuLmmti e to h' ° man ™ a ' Kale, ma mZ