Kuokoa Home Rula, Volume IX, Number 32, 11 August 1911 — KA MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Ka lua ole o ke Kanaka Ui o ka Papa o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

KA MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Ka lua ole o ke Kanaka Ui o ka Papa o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehua

Nona k\ Nani, Pau ke Kua. Mahina ki: aio—lmi i Kana , IrO AI.E KUALOLOA 0 KA MOANA —{.(>A \ O LUU j KIA KA OIIIA NOHO IKA M\LU OKA PUA 1 j KA WAI 0 WAILUA—KA Hī'APAIOLE O KA. IKAIKA— Lli- | KUIA NA KUPUA 0 HAWAU NR]~ II l >IA NA MFA PCII) | 0 kona Hanauna

! MOKUNA 11. i I ka lohe an;i o na hookele i waa mai o a o i ki leo o ka pu e kani kap<ihli ana a kani ko'uiko'u aku la, apau u ano kani' jana, aUila, kaai \vi aku la ehke i me ke kani ana a ke oeoe wi o na mokudht o keia la Ia wa, ui ae la na tnak<aaioana o kela a me keia waa U=i oleloia ma keia moo)e!o no ka )eo o l<eia pu a tne 'ka leouw» e, na kanaka mnluna o na waa, a ua holo <iku la ka wawa aru a me ke kani ana o keia pu a lohe o Honaunau ma, a na īa mea 1 hoopihoihoi aku īa lakou a lele aela ko lakou o\h, he hooho paha keia no ke kaua a 1 ole he mau leo hooho paha no ka hauoli, a huliu akahi no oia a hoomanao ae o ka huakai keia a Apua me kana kaikamahine, a oia keia leo a«a « lohe nei i ka pihe uwauwa. Ua hekau iho la na waa.mawaho ae o Kaulanamauna a me Kaihkn, a paini ifio la ko lakou aina kakahiaka 1 ka ai l hoomakaukauia, oia }ca ao a me ka ohua liko, a inu pu ae i ka waipukaiki o ka aina (mu ha€ ha<? o Puna), oiai o Apua me na hoewaa a me na makaamana e paina ana, aole oia i īke īki ia Kaumalunialu,* a ke a-u la kona muu maka o ka īke a no kona īke ole īa Kaumalumalu, ua ui okoa aku la ia Kea> kilohi me ka olelo ana mai. 'Muhea ka hoi ke alīiwahīne p. kakou?" Kai no eia iluna nei o na waa i pane mai ai o Keakakilohi. Aohe īkeia aku o ka hoailona eia, ke alu īluna nei o na waa, a na keia mau olelo a Keakakiloh\ īa Apua i Hoopn mai i ka pihoihoi nui ne keia nele ana o ke aluwahine iluna o na waa, a ua hooholo hou īho la kona manao e hoi i'hope e huli ai ia Kaumalumalu, no ka mea, aole oia me lakou la manawa, a he mea hoohilahila wale aku no ia ī ka hele ana aku a hoea imua o Kailua ma laua o Keauhou, oiai aohe i hiki mai ke aliiwahme me kakou, a hooholo hou īho la oīae kau'hou maluna o ka waa 'kialoa a e hoi hou i kauhale e hiiii ai. U a kau ae La o Apua maluna o ka -waa kialoa me na hoewaa eono a huh hoi aku la no hope, Ia oili ana aku no o e t Apua i ka lae o Kamilo, ua ahu jwate mai la ka lae o Apua imus o lakou, ia wa no oia i ike aku ī ke ku mai o ka punohu ilu- • na pono o Panau v Akahi no s mao ae ka manao kau maha ne t kana luhi, eia ao ka oia i hop« kahi i apa ai ! Ninau aku ia o hoewaa ja ]£uikahekjh a Olapakauila; ft g pae ana anei kakou no ka am» i k§ kupono ana ae o ka la i ka 1qIo?" Ua pane aku la o Olapakauiia ia Apua; I ka 1 ana aku, e pono oe e am ibo iloko o ka waha o ka waa i oie oe e kulana a haule aku oe ilojgo'o ke kaj. a aohe i pau ae ia mau huaolelo

ui,ii i,i Olapukuiili .iku, In' » ana na Apiu, ho kuhn.i ana i hnpe, aui kahi kialoa o l.ikou la .ke lele l.i mo lie miloloKi ke kau aheahe la iluna o kt ilikn, a no me<), ua -trrti< 'ki iho la o KuikahA'ili i k.uu hoe i.i HeleuluuUi iloko o ke k n, liookahi uieipuna hoe iiki h;kaht ,ioto o ka waa a hookjhi nn l<ahi aeno I ka unh'ki ana ka ld a kiekie pae jn=* lakon nei i ke one o Moae, a īke nui la no kana elemakole o Kealakomo ī keu huli hoi aha o Apu<*, Mahamaha mai Ja no hoi kela me ka mnau ana no kumu o keia hoi holi ana r kuo kana aluwahine m hope Ia Uua nei no e ulelo pu nei, ua ike ia aku L k.i punohuula a me ka ua h-ko a me na ! anuenue, he i'no-kun>>m t iliia e pipio ann ran n-i aoao o Kaumalumalu, a na īa nnau mea a lain i ike aku la i ka nea je malun^ 0 laua, ua hooho ae ia o Apua me ka leo nui 'E Kaumalu-malu-el " 4 Eia ko i-qakoahine, ua huli hou mai h ia ee me ko'u manao la aole oē e hiki ae ana> aohe Kaumahima[u, aia oia ke hwe n ]a e ka eheu o na manu kaupu, ae ujukio ana ī koua alahele ma ke -ala moana no Apua i huli hoi mai ai a lee leie nku la kela a hui aku me na makaamana ehooiana mai la na waa mawaho ae o Kailikn ma Oiai o Apna e noke ana ī kp kuhea mahope ia aoh<* nae he maliu ia ?ku oia leo uluahewa o ka moe\vaa(ua hoi aku la o Kapaakai i Waimei), no keia īke ana o Apua i keia hoonenele ta ana mai o kana teo u\ya!o. Ua lele hou aku la o Apua a puiki aku la • ka a-ī o Kealakomo me ka leo kaukau o ke kane 1 ka wahine apela ihoi ka wahine i ke kane, a kiu hou ae la o Apua ma ka kialoa, kena aku la ia Kuikahekili p tne Olapakauila.e hoe no mua a hoea-e"' lakou,. mamua' o ka hoea ana aku no kahi o na waa e hoolana mgLi la. He luli ana, he nei ana, aia o Apua iiia malalo pono o na manu kaupu e iawe nei i ke aliiwahine no mua. I lea lua no o na mapuna hoe a na hoewaa i hou ai iloko o ke kai a hue ae i na hoe, ua kuakea ka ehukai ma o a aiaanei 0 kahi waa kialoa o lakou e holo 'la. Hala hope mai I<j x> Kaumalumalu ma i hcjpfe, a oni aoa kahi waa kialoa no mua, Aole 1 liuliu iho; hoea aku la rakou nei i kahi o* na waa e "hekau ana > ® ke kah mai la na. makaai nana no ko Apua huh hoi aku. Aole no ī Imliu iho, ike a aku la_ka ua koko a /ne punohu e nee mai ana i kd moana, a oa - ia mau mea ano-e r hoopioloke hou ā]cu 1 na makiainana maiu» na o nawaa e maau aku a ni- i nau mai na ma)saaipai|a no {teja i punohu e nee au , nei keia ike o Keakakiiohi i ka'pioo { n_na makaainana, na h»y ■ ae la ja l kana pu puhi. J ke(

kani ana o ka pu a Keakakilohi, ua k<mi hoakuolokuolo aku la ota, he hoailona la e kahea i na hoewaa a me na makaamann e hiu na pohku hekau, oiai ke aln ke hele mai nei maluna o ka eheu o na manu. Aole la he ua koko e ae, aka, oke alnwahine no ia, o na'ln a me na Haku. "0 na'lu ame na Haku," wahi a na makaainana i hooho ae ai, Ua nee mai la ka punohu a kokoke 1 na waa u Apua ma, a kekahi hoailona. ua kikaha ae la na manu maluna o na waa mp ka ike ole ia aku o ke kino kanaka e nof)o g*ai an&, 'no ka mea, ua paa Joa j l?a uhi lā e ka u£ koko, a ia manawa i uhi mai ai ka'ohu a me ka noe maluna oka iHkai, ia vya iua pouli pi; iho ]a ka aina a me ka "moana, au wale uo lakou ka hona. iki maluna o na au-lama huīt kukui. I kela wa e pouli nei ]?a lewā |am, ka sinu a me ka m'oana, īa wa i kej>a ge ai na manu maluna ae ona waa peleleu i hamakaukau ia no Kau malumalu wale qo a me ua poe hookam pah':, na- poe kahea inoa, na poe, n kanl kaeke a me na mea kani t he nui nj o lakou a xne aa kahuna ko lana oia mau waa peleleu i hana ieaulua ia no ke alii, Nolaila, -ua lawe na panu a hook-au ia Elaumalumalu maluna oia tnau waa, a na ka leo o na mea kani l hoike aku Ika lehulehu ua hiki mai ke aliiwahme no luna o kon£ mau waa, aia no hoi na mau ke hookapalulu 'lai'ko lakou naau eheu ma Ipna p Kamnalumalu i ole oia § pu|y j pa jfih'i?upg ua kokq a ila nnp 4<jfe l pan