Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 5, 2 February 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA 111

Ht>e Uo<mhimohif}nc ai nn !fau>oti

I kela wehe ana aenoo Kauakahialu 1 ke kapa hulu maiu 0 ka du aku ia no ia no luna o Haupu, a ke uwa nei ka pihe o kai o KalaiohaūOlā _ i~ka~naTii--a ka lele ana o ua alu nei ke ani peahi a ka lau o ka hau e hoaiho no lalo. | Ama ia wahi ī wehe ae ai o | Kauakahialii īkalei mokihana ! a hoolei īho la ilalo, a o ka nalo ( tku la io ia o ua keiki ala no jke ao lewa i Haupu, a mailaila |ka hoi ana ma! a hiki i Pihana|kalani a komo ana ua alii opio nei I kekahi U ae, ua hoea mai la na keiki 5 Pueo a me Kapahi, a ;be nui lakou i hoea aku ame ke a!u nui Aiwohikipua a me na , kaikuahine ona ame na keiki no ,hoi o Kapahi me na kaikamahine. I ua poe aln nei i hiki aku ai, iua hookipaia aku la lakou eua | keiki punua ala a ka manu, aia 1 ka halau hula, a ke mahalo nui nei ua poe ala 1 kt piha o loko 1 ke ala a me ka nani, a īa wa i olelo aku ai o Kauakahialii i ka makuakane. "E hele aku oe i ī'a o na like ole aoau e loaa ana." I pau ko lakou nei kuhihewa la Kauakahi a me Kahaleohai i-u haele aku ai me na īpu nui, ua piha mai la i na ano i'a like a kahea aku la ua aiii opio nei i ke aln o Pueo: "E hele mai oukou e nana i ka i'a oke kai, eia īuka nei o keia kuahiwi, \ īke oukou elike me ka'u » olelo aku ai ia oukou e ke alii o Pue, a e ike oukou, a ' e ai oukou ua moa ka puaa, a 1 ! ka makaukau ana e ai ua ai na ' poe apau i na ono hke ole i hoo | i' makaukauia, aohe t la ua aku o ■i na meaai, ua nui hewahewa, a (mai mano oukou no ke kahawai j na ia, no ka moana mai no, a ia wa i olelo mai ai o Aiwohikipua , rke alii opio:

U JS, auhea oe, no kou akua ,no. Pela no i hiki alia oe ke lele īluea me kou lohe i ka olelo ana manu." "He kanaka no hai wau," i olelo mai ai o Kauakahiahi. | oka makou wahi īa e moe ai , a hala ka pule, a ke pau no hoi , ka ai a i ole ino paha, roanao ka hoi luka; a piha mai no hoi ke kai o ke aIH haku o kakou. 1 No oukou no paha īa haku, aole o'u haku, owau no ka haku 0 ko'u wahi, he wahme ui no ia e noho mai nei, no ka mea, aole wau ī īke, E ke alii opio, ae, ]ua manao makou ua īke oe. j "Aole, owai auanei kamaaina e īke ai." He aln opio ui kela, apela a ia a kahi wa a lawe aku wau ia 'oe, keakua alu o [makou. 1 Ika pau ana oka ai ana aua poe aln nei, a o ka makaukau no ia no ka hula, a ma īa wahi i i olelo mai at o Aiwohikipua ke 1 aln o Pueo: [ "E ke ahi, no'u īho aole au i 1 ike i ka hula, e kala mai oe īa'u e ke ahi, a o na kaikuahme no , o kau ko makou poe hula, he i nana wale aku no hoi ka'u ī ko lakou hula mai, oia, a i lohe oe

e ke alu akua. Ika m-kaukau ana o ka pee hula, ua hula no a ua lawa mao' li a me ike ma la hana he hu!a,l " ika watratra-tr ka huia a ua - poe nei o poe, o ka wa no ia 11 aumakuaia mai ai o Kaha)de-' hua a me Kauakah.-ahi. I _A ia wa i kani ae ai pahu, a ku aku Ia ua mau alu opio nei, a hoomaka īho la no hoi ka hula ame ke pai ana o ka pahu hula, a he nani maoli no hoi ke nana aku. Ika pau ana oka hula a ua mau alii opio nei, o ke noi mai la no ia oua kanaka momona ala ia Kauakahialu' "K noi aku au ia oe, ua make make au e ike tka hula o ka manu a me oe pu no hoi. I ke!a wa i komo mai ai na manu a piha ka halau, a īa wa 1 kani aku ai o Kauakahialu ī kona leo, a kani like ae la no hoi me na manu, he nahenahe like ko lakou leo a he ku maoh no hoi i ka nani. I ka pau ana o ke kani olioli a na manu, ua kahea aku la o Kauakahiahi e hookaawale na manu, a i ke kaawale ana o na manu; ua huh mai la o Kauakahialii a olelo mai Ia ī ke alii o : Pueo ia Aiwohikipua: "0 kela pae manu ma ka aoao maluna, o na kane ia, a o kela pae manu ma ka aoao malalo, o na wahine la, a no kau wahme ole e kahea ae au ia la- , kou e le!e mai a pun/ kou kino mai ke poo a na wawāe ou a paa oe a kau wale īho no maluna ou e ke alii, a e noho malie no hoi oe, e ah® paha la ua kau īa ena manu e ke kena kmo nui momona ou, o īa hoi he*hula oe ahe oli la hoi, he okiloa ke alu Kapu o Pueo i "Pehea ia e kahea ae au ea, i e hoao no hoi paha o ka pae wa i hine wale no aole o na kane ke-

kahi. lae ana o Aiwohikipua, ua olelo mai la ua keiki nei: "E ku ae oe iluna, aole pono ke noho īlalo." la Aiwohikipua no aku ana īluna, īa wa i kani pohapoha aku ai ka leo o Kauakahialn, o ka wa no īa i lele pohai ae ai na manu wahine apunj ua aln nei o Pueo, 01 ikeia aku o Aiwo hikipua a paa loa 1 na manu, o ke kahea mai Ia no īa o Kauakahi ka makuakane o ua alu opio nei. "£ ke e hoopau oe i kena hana, ua paa loa ke alu i na manu." Hookahi no kani ana o ka leo o Kauakahialii, o ka nulo aku la no īa me ka ike ole la, a ni» nau aku la o Kauakahialn 1 ua ah nei o Pueo: "Pehea, ua eha paha oe?" "Aole au i eha, aka, ua paa loa nae au i na manu, a koe wa Ie no na maka." "Ua pili aku nae paha na ma nu ia oe," wahi a ua alu opio nei 1 ninau aku a'. "Aole pih mai o ka manu i » ko'u kino, aia no na manu ma- • waho o'u apuni au, a me he » mea ala ua-ku ke ahua o ka ma ' nu mawaho dku o'u. Ua

iao e kau iho ana la na manii maluna o\i. Ia wa ua makaukau iho la la kou no ka hoi ana, a ia lakou 6 hoi nei, ua ike no iakou ia KauakahiAlii i ka hale hula, a ika hiki aua o lakou ina awawa e hoea aku ai no Pueo, a hoea ana o Kauakahialii no uka oKa pahi, a mailaila aku oia i hele ai a hoea i Nihoku, a i Kahili ka hooinaka ana o Kauakahialii e kaapuni ia Kauai, a uia e ooho ana iluna o Nihoku, a nana aku Ia ia kai o Mokuaeae, ike aku la oia he poe kanaka e lawaia ana. laia*e nana nei, ike aku la keia i kekahi mano nui ika pii ana ae ma kahi a ua pqe nei e lawaia aoa, ;ke iho la oia e make ana poe kanaka lawaia nei, a | o ko lanei kena aku la no ia i kekainmunu: ■ "E lele oe a kau ma ke kua o kela mano, o make auanei kela poe e lawaia mai ia." He īke ana kana i ka wili ana iho o ke poo o ua manu nei a kau ana īluna oke kuaa o ua mano nei, a laia ī huli ae ai \ hope, eku aku ana keia keiki mahope ona; a ninau mai la ua keiki ner "Nan kelapua?" "Ae aku la o Kauakahialii me ka olelo ana aku. I kena aku nei hoi au i kela manu e lele e kiko i ole e nahu ae i kela poe e lawaia mai, a olelo rdat la u«i keiki nei la Eauakahiaiii. "A mai hea mai nei oe?" Mai uka mai nei aa o Pihaua kalani." Eia ka mea apiki, e pau ana kela poe i ka maao, ī olelo mal ai ua keiki nei ia Kauakahialii. "Aole e pau, ua poele ia ko- ' na mau maka, la'u iuka o Kahiiikoio a īke mai nei au e pau ana ua poe lawaia nei ka mano, o ko'u kuu mai nei no ia i kuu pua, a oka iele mai nei no ia a ku na maka elua.