Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 13, 29 March 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA in. līiNanea e Haoulumahiehie <n na Hawau

1 Ia komo ana no Ika pela nolu o ua manu nei, o ka pii koke ae la no uo na hulu a-i oua manu hulu kula nei no ka lewa he poha ana ua nalo aku !a. Ia wa i komo aku ai o Kauakahialii ma no loko o* Pihanakaiani, e kani ana no hoi ka pahu a Kalapueo, a i ka pau ana o ke pai ana a ke kahuna i ka pahu ame ka puniu, ua puka aku la 0 Kauakahial» no Kahalauaola. J lau i hoea aku ai no ka halau e noho mai ana o Pueonuihoanoano, a ua makaukau ka hale ī na mea ai ono o ke kuahiwi, a ua makaukau na ope ola e pipu ana iluna o na pa. Noho iho la ua alii opio nei e ai, a ī ka maona ana no, ua puka aku la a hoi hou no loko o Pihanaka/am. I ke komo ana mai o Kalapueo no loko o ka halau la wa i olelo mai ai o Kauakahiahi. "O ka leo hea ka leo o keia poe mea kani ke kii ka hko o na pua hau o Kalehuawehe ame Kalaiohauola?" Ia wa i olelo aku ai o Kalapueo' "Eia ma keia mau īpu hoehoe." "A pehea ka hoi keia mau ohe a hano ame ka pahu ame keia mau mea kani pu lau-i, ī ninau mai ai o Kauakahialn la Kalapueo. "Aole e loaa aku keia wahi ipu uuku auln a na kupuna akua 1 lawe mai nei nau e hookani, a ina oe e hele e hookomo īho no oe iloko o kihei hulu manu i ole no hoi īko malo, a pehea, ua hookani no oe?" i nioau aku ai o Kalapueo i ua alii opio nei.

"Aole. A pehea ina wau i kai o Kawailoa, e lele au a laila a hoohhe mai au ī ke kam, e hookani ae i lohe mai maua. ī keia emi ana no o ka hokololio ae la ka waiopua a iho no kai o Konolea ma ke kula o Ka halapala, a olelo aku la o Kahu lupeo "E lele olua a kau aku iwaho o na nalu o Kawailo*." Ae aku la o Kauakahialii. la puka ana aku no oua alii opio nei me ke kahuna, ua noho aku la no kai o Kawailoa. E lohej ia ke mele a Kahulupueo-o-Ku-o Hina: 0 kahi honua iki i elekuna, O ka lei o Pahapaha i Polihale, O Pi-o-Halala-o-Kaulua one kani, O Nana na maka i elekuna, O Lua maha ia, O Lua Kama-lei ia, 0 ka papa ia o lalo, O lalo »e a Kama, O hoowali ku i ka manawa, O kukulu pahu hanee, Hanee aku hanee mai, Hanee i ke ati a ke Kama, O na Papa lewa. o-Kua oni, O pepei lani ohaka nibo lua, Oke kupua i ke awaawa ke au okii, O Kumu-o- Wikani, ko ai o Kauakahialii. O ko Kama pili 1 o lani Manu Kapalulu, Iho 'aau manu,

Nuku aku manu, Ihu aku manu, A hulu poai pum, A manu kio auau, Ka Hihimanu, pau loa manu, Kau mai ipo manu-e, O'u mau hoa kui pua hala, O ka hala pala-e, 0 kuu ipo, o kuu ipo-e, Kai kukulu 1 kona hale i, Koolau ke alo e, Weliweli wale o luna oka laau, Mai e, lauoho o ka ihale loloa o ka hale e, 1 helu kauna lauoho loloa o Hanalei e, I hoomokumokuia e ka ipo, Ua mokumoku ka lau oka lauae īka pali, Maemae ka liko ua eha o kau koopua, Akahi a hai mai ua eha la, I ka eha lima ole a ke aloha. Ua ike kaui ika a ke kani oua wahi ipu hoehoe nei, o ia no oe la o ke aa o ka hau i j ka hue 1 ka puu one ka jmanenei o na pepeia o ua alii opio nei, ke kau aheahe ala iaua nei i ka lea o na mele a Kalapueo e noke nei ika hookani, a o kahi mele hope keia E kuu lam e, Kala oe i ka waimaka, Uwe ka opua nei ī ke kai, He wai maka pua īa na ke Koolau, Eia ua lei nei la o Kahalauao la, Ola ke kini hoole ua o Halelea, Ke lei ia mai la r ke Kinau, Nahala ai kikepa Kahalamapuna, Ola ia kini ua hele īa ka loa, Ika pau ana 6 ka hookani ana a Kalapueo, aīa kuu ana īho no, ua hiki mai la o Manu Kapalulu a Kauakahiahi a ku ana imua o ke alo o ke kahuna a ia wa i ninau mai ai o Kalapueo

"A pehea'. ua "lohe maopopo loa ia kau mele lealea nohoi au int hookani ana &u īloko o ko wahi Ipu hoehoe, ina paha*iloko o na ohe hano au, hai aku au ia oe aole e hik. i kai loa o KLawailoa." "Ae, ua lohe 110 maua, nani maoli no ke kani o ua wahi īpu hoehoe nei." Ia wa 1 hopu mai ai ua alii, opio nei iaia me ka olelo ana aku i na kahuna ona: "E hoolohli mai olua i kuu mele ina e pono īa a'u, e hookani ae au a e hoolohe olua, Ike kpuono a me ke kupono ole. Noe ka ua u[a i ka nahele, Makohi lewa i ka \ika o Kaipuhaa, Ilohia e kehau o Mailehuna, Ka waiho ae no a ka Wuolo hia 1 ka nahele, j I ka hoonee roau īa e ka makam o Maknwa, I Loaa pono ika wai ua a ke Koolau, "E ke al», ua maikai ke kani oko wahi ipu hoehoe, ae o ka maikai paha ia la au \ mele mai ia.

I kekahi kakabiakt a* ua )e!e aku la o Kauakahialii no kai o Makaiwa d hui me na feelki ahi o Kewa, a olelo mai la ia Kaua kahialii;

"Naupanakela mea nani e kani ana, lealea no hoi, a nanea makou i keia mfta kani 6 po nei/' Vl

"Aohe pah 1 », wahi n Kauakahialu, Hohe a'u me& kani, o kf pahu ame ka ka nuniu wale no ka'u mea kaiti o ko'u wahi, o na ohe no aia no apa ka a'aila, kani na ohe, ao(e nae he loheia i kai nei, aia wale no ma Pihanakalani e loheia ai:'*

f'a makemake au i elua mau kaikamahine opipio 1 mau wahi ne na kuu mau kumu hula a o ia ke kumu o ko'u makemake e oukou ma makemake kane e heie pu me a'u no Pihanakalam, o ka olelo mai la no īa o keia mau kaikamahine:

' (Ja ae maua o ka maua mau ia, a olelo mti la o Kauakahialu:

"E kau kakou. oka wa no īa i wehe ae o Kauakahialii i ke kapa hulu, a Hlo aku la ua mau kaikamahine nei no Pihanakalani, a ī ka ike ana o ua mau kaikamahine ika hale, ua hoi nui mai ]a a akoakoa no ka hale o Kahalauaola.

"E Kalapueo ma, i kela po e hana ai kakou i ka heiau o na wahme a oukou, oia ko'u manao ia oukou, o ka lohe ko oukou, e makaukau mai ka kakau mea paina o keia ahiahi, a~e noho na wahine a oukou i na hale ī haawi no oukou, a i ka poeleele ana o ua ia nei, ua hoi nui aku la lakou no loko o ka heiau.

I ka hiki ana aku o ua poe kaikamahine nei no Kahalauola okawanoia o ua mau kaikamahine ī noho īho ai ma ka nini o waho, a kahea ana ua keiki nei ia Pueonyihoanoano e hele mai, a i kona hoea ana mai, ua olelo aku la ua aiii opio ner. "E nana oe ī kau wahine a lawe oe." "Ae, he ole hoi ka eleu, oiat ua maalo ka uhu i ke alo, a eia ka'u wahine, a olelo hou mai la ua aln opio net ia Pueonuihoanoano a me kana wahine: "E hoi olua i ka hale o Kawaiopua ma."

Ua ae aku Ia 110 hot o Pueonuihoanoano ma, ia wa i kahea hou aku ai alii opio nei īa Kahulupueo e hele mai, a i kona hiki ana mai, ua olelo aku la ua ahi opio net; "Eia no hoi kau wahine, a e hoi no hoi olua ika hale o Kahaleohai mai. Ia lakou nei iloko o Pihanaka lani ika po, aa olelo aku Ja o Kauakahialii. "Ea, i lawe mai nei au ia oukou a no ko oukou maoao e m nau aku au ia oukou ina makemake oukou i ka wahine. I maha no ka hoi ka po ika pili aku i ka poli o ka hoa a lea , hoi ka hele ana i ka hana a hoi aku ua mahana ka pol! o ka ipo a no makou ka poe oo aohe mea nana e lomilomi mai, o ia ko mi • kou manao la." 'jPololei oukou e huai mai nei ī ka olelo, a pehea hoi olua, ua poao ae la no." , , loa pela ekn hou ae au mau hoa !io laua nei. Nolaila, © kou 'kanawii, penei. , I "E kali ka o ka liko o | N aue a loaa mai ko laua nei 'mau hoa, alaila, hookahi ko ou- | kou hoomau ana i na momona a ; oukou, 1 hoonuu no ia i kana laulau kelekele o n* puaa hoo lua, a ma ia wahi īhuae ai k-< lakōu a-kaaka no na olelo a Ka uakahiahi. Aole i pau