Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 16, 19 April 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA 111

Ht Xttn?tz e Hooulumohiehie m >w /Inwnn

[ Ama keia wahi i manao loa ai ua miu alu nei, aole i moe 13 a hiki i ka loheana ī ke kani o Kauwakuian'po, kahi īpuhoehoe ī olelo la ai he ohe, iaa poe i paio ai no ka. moelelo o Kauakahialn ame Kaihlauokekoa, o ke kumu u 1 nele ai keia mau aln opto i na hua o!e inai ko laua pu haka Ua lilo ka wai o mau ahi nei i ke akua kahea, nona kela loko o Kawailoa-o-Lauo-kamani, ka heiau, aia ī uka o Kalepa, ka lele o keia moo nona ke kapu koa loko o Kawailoa, a ku i Ahukimi o Mopnuiaheahea, Kailoa, ane-j le i ke keiki ole, a hua aku ua mau opio nei i ka leo o na mele: Aole e naha'—e j Ka makaha o Kawailoa i na alu opio. O na mea maikai pumehana oukou a poma na hana a oukou e noho ai aln nei ma keia uka nani oka noho ana } a ke ma-| nao nei au e hoi paha oukou i ] ī kahi o keia poe wahine, pela' ko'u manao e hoike aku nei ia oukou ena kahuna o na au 1 hala me ka lana o kuu manao e noho kakou » kupono i ke au o ka hele.

Aole au e henpilikia a lawe mai ka manu punua j opiopio 1 paa i leo oukou mau hma e na kahuna, i hilmai kuhihewa ai, nolai!a,ehoi oukou a apopo e kaawale ai oukou mai keia wahi iaku, ia wa i olelo mai ai o Ka|lapueo* "E kuu lei aln, e hoolohe mai oe e kuu haku, aole ati e haalele la oe e kaawaie aku ana au |i kela wahine hookahi no au ka wahine e hoopapa ana l na kulaoa ipu au e kuu haku ahi opio no ko po nui no la 1 huikau ai na niau pto imua no o ka po nui lea o kuu haku ahi 3 a ina he manan kou e kuu haku e kipaku ia'u a me ko'u mae hoa, i ko alo no wau a nalo iho, mai kipaku oe īa'u 1 kahi e, he mau iwi make keia j kou makua alu, a ua hoolllo ta au nau e iawe ae i keia ola ana, ina i keia piha kanaki o Pi hanakalam " Ia wa i hahm mai ai ua alii nei i ka holu kolu i ke kahu ia Kalapueo. o ke kani mai la no ia o ka leo o ua Kalapueo i er E kuu hiku aui —e, O oe u e Kalam Polohinalo, Kalani Waiopua o Konolea, I ku pahu ko īewe 1 o-ikuki ka J«ni, He lani iluna na ka hau Ka kikepa, Ke na'i a!a i ka liko pualaui, O Ikua keia ke olpao-mai nei, l Ka uwila nui makaeha \ ka ( lanf, I Ko kumu, I Ko \ala, Ko lau, • Ko muo, 1 Ko hua, | I oo a helelei ī Kahiki, A no Kahiki Vaua e, kuu 1 alii-e I I kela wa i hoopau ae ai o

Kauakahialn f kona mau manao kipaku, aī ka pau ana ae o kana mau olelo, ku ana o Pueonui maka lena mai ke alo mai o Hmaiaeleele, ua ike mai Ia ī ke alii opio i kona kipaku 1 na kahunn o Pihanakalani "E lele aku e nana i ko lakou noho ana, ina ua kipaku i na kahuna, no ka mea, ke lohe mai nei-au ike kiai naue o Pihanakalam i ka huliu ī na kahu na o Pihanakalani, aole he hewa o na kahuna o ka heiau, a no ua alii ala no ka hewa i ke kii i na kaikamahine o na wahi a pau o Kauai, a naaa no e hoomoe me na kahuna j Ma ia wahi ua kue loa au liaia i kona kii ī na kaikamahine a lawe mai ī mea nana e hoikeike aku ai 1 ka maka o na | kahuna, a kuko no paha ka ma nao ona kahuna i kona hoopi[ha i na kaikamahine, a e kauo|ha ana au īaiae boi mai, e hoopau i ka neho ana ilaila, eia ka J aina ia'u. I kela wa no ī hliki īho at o Pueonui maka lena i ke alo o Hinaiaeleele, a īa wa ī ninau mai ai p Hinaiaeleele īa Pueonui maka lf»na "Pehea ke alu opio?" "Ua maikai no, aole uluaoa o Pihanakalani, ua maluhia no o Pihanakalam 1 na aln no o Wailua a me na kanaka.

Ua moe hoi kai kui hoe o Pi hanakalam, ua olaolu maikai 0 ka noho ana o ka ama, aia na makua alu īuka o Pihanakalani e noho pu ala me ke alu opio, a ua mnau aku wau laia 1 na kaikamahine ai«i o Kalaiohauoia i aa paha ua hila mai lakou, ua olelo mai oia, aia no 1 kai kahi 1 noho ai. I ka noho aaa o Kauakahialu me keia pot apau rne na hula o na ano apau. Ua ulu mai la na manao uluku no ka pu ole aku o KaililaUokekoa, oiai ua piha 'ie anahulu [a o ka noho ana o na makua aln a me na aln opio apau īuka o Pihanakalam, a īa wa i olelo imai ai ua alu opio nei īa Kalamaluloa a me Kapuaokalani. [ "E na makua alii a me na'lu opio, o -ka ?raa nei ma keia po e pau loa ai ko kakou hui ana, ua phia ae nei o ko'u hoomanao ananokahui ana me oukou, |ke ulu mai nei īloko ,o'u e hele an* au e kaapuni ia Hawan a me Maui, aole au e kaapuni ana īa Oahu a haaiele la 1 ka akia nev. I kela wa i olelo mai ai na makua alu. "E ke keiki a ke ahi, mahea kau huakai e hele ai?" "E hele ana au e Ike la Ha-| waii a mailaila aku no a Kahiki a ka ama o na manu, a o ko'u alanui no keia e hoi mai ai ke ole e loaa īa'u he mau kuia ko'u alahele, a la wa no i oielo mai ai ua alu opio nei i na kahuna ekolu "0 oukou ea, e hot mai me a l u i keia wa, o oe e Kalapueo e hot e hoomakaukau i mau

njiea ai na keia poe alii a me n* kAnaka ona'Hi, a o ka puka aki| la no ia o Kauakahialii a kau maluna oke kapa hulu manu a leie ,uu no kai o Ka\ya|loa. ( laia i hoea aku ai, u» ike ma| |U na haia wahine o ke kaikami j hine alii, a i wa i hoala aku ai kekahi kaikamahine lawelawe o | ua ahi nei īaia: "F Ma ■» ,« , 0 kē a>ii opio ke IK -i u wa oia jialaaeaia noho īluna o ka j nu'a moena, k ike aku la ua kai ikamahine nei i ke alii opio e ku J mai ana a nmau aku la , oia, | "E hele ana kau huakai ihea e ke aln?" "E hele u.,1 au e kaapum ia Hawan," wahi a ua alu opio nei i pane mai ai. "I na pela, owau 'pu kekahi e hele me- oe i ike aku hoi ia mau wahi. Ia wa i puka mai ai o Pueonuihoanoano a hui me ke alil opio, a olelo aku la o Pueonuihoanoano E ke ahi, e ike i ka nani o ka laula o Kapaa, Ike ī ke Kalukalu moe o Kewa, Ika nu'a palai o Waikaee, Ina iihikai o Kalehuawehe, I na liko wai pu* hau, 0 Kalaiohauol», ola ke alu, Ua kau i ke ao lewa, 1 ke io puaa o Haupu, Inu ī ka wai ihu puaa, Ola ke alit ua luhea na pal| kapu a Kalanialiiloa a me Kauakahi na alii pulua & Kapunohuula a me Kahau liko. Ika pau ana o na kalokalo ana a na kahuna, o ke kani mai la no ia o ka pahu o loko o Pihanakalanl o ke ku no ia o na pio o mua, okeku no ia o ka heiau a Pukoula, a lilo o loko o ka heiau i ke akua, nui ke kapu 0 loko o ka heiau a me waho, o na niau o mua a me hope, a ma ia wahi ī hoi hou ai ke kapu o Pihanakalani ioi aku i ko na wa mamua 0 keia ka wa ī ikei» ai o ke kam o a hiki i koofi najlo ana a ma ia wa aole kahuna ; komo iloko, o ke alii opio wale no ke komo no ka wa pokole me ke kiai He oi aku ke kapu o ka heiau 1 keia wa, elike me oa kauoha ī iuki'mai īa Pueonuimakalenalena ke kiai o ka hale hulu o Kauakahialn T Up a'" **'' ip o n' a'i' "">nn nei ua •; _ c ? ke ina al n a me na wahme hula, a īai i hoea aku ai i ka halau hula o na kaikamahine, ua ninau mai la na makua. aln "E, auhea oe e ke alii opio, 1 ika la o kakahiaka makou e hoi ai." "Ae, ua pono e hoaumoe hou kakou a apopo hoiholaku wau īa olua, a he po hula hoi keia no na mea. apau." Ia wa no ī pane mai ai o lamaluloa"E ke alu opio, e pihkia auanei ke alu i ko hookaawale i ko mau kahuna Aole au e pilikia, oiai, ua nui ka poe o ka po mea'u eno ho ai no ke kiai ana, a eia la-