Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 25, 21 June 1912 — MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu. [ARTICLE]

MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu.

Nona KA NAN), ke Kda Mahin\ kf auk Imi 1 Kana Iro m \ n \ Alk KmLOLOA o ka Moana~-Lo\ \ o I vu. ki\*K.\ OHIA NOHO I KA M\1 l' O K\ Pu\ H\U1 \N\ I K \ W'\l 0;WA1U)A-KA Hl'wwioi K O K \ \k \IK V- Lll_ Kl'lA NA KUPUA 0 H.WVAl1 NKl— Hl'Fl\ N\ M* \ l'OHinnu 0 KON \ H\navk\.

No ia ikeaai o HohuUoi tvi ke kuluna tn o ium.i knln .>n>, ua w.iUi p\hu lv uu ,ij haule jn \ ilnaa o k.i nu'.i nien' na, a w.u i«> I >1 o iho ia oia me4ie kanaka ui «ke 'la o'u k.nku iana hoi keia o Kuaialn o ia o Kukun.iok.ila, KaKik aa ika'a, Kan.īpoonaokala a me K.melonaak >la, ekolu o lakou i maule, a hookohi 1 koeoianoo Kawtlonaakala, a hele mai la oia a kukuli imua o. 0 kotia poku me na olelo nahenahe i paae malie ae ai oia "E kuu poku aioha, ua lohe niai nukou no kou u», a kanaka maikai a mp ka ikaika pu, a no 1 keia manawa na ike maka iho ia f»-alcou i kou ano, n owau no o makou k\i holo mahope oe, a o Ukou e wAiho nei ilalo la, he poe hoole lakou nei t kou ui a 0 Uuo ke kumu o ko lakou ne l niaule ana " | "No'u e kuu pokii, he kino make keu mahope ou, a ma ka-! hi au e hele malila au e hele ai, o kou leo o ia ka'u e hoolohe a ma kau kauoha e hooiohe no au, a o ka make wale no ka'mea niaa e hookaawale ia kaua." Na keia mau olelo a Kawelonaakala īmua o Kuaialu, na īa mea i £ono aku ī kona pokn e lalau iho ī kona Imu a hooku ae la īau īluna me kona olelo ana. mai <C E kuu 1-aikuaeina e <ipo niai īa'u kou i okn, a pu ae la ka mua ame ka hope me na Wiimaka e hioio mai ana ma ko laua olapa ae eie la ka U wia ma na paia lewa oka lani, a kbe pu \a aku la na4eo nakoiok.ilo oki hekih e paapaaina ani ma na pua lani a naueue pu ae la ka moku ona Kona 1 ke ohi, ke in nla ka ua koko a k<" pio d!a na anneni.e eluna, a ke lohe puia U ka leo o na manu e pohai an) nnluna pono o k-ihi a na'lu e ike nei ke kahi a me kekah' Ika pau ana ae o na puili aloha ana a na'ln opio, oīa ka wa ana mea kam o kela ame keīa ano e kani ana, a ia wa i huli ae ai o Kuaialu a olelo aku la i na kaikamahine o Nuumea-! lani. "Auhea oukou e o'u mau kai kuahine, e hele mai oukou e īke 1 keia kaikunane o oukou, no ka mea, o ko'u mua ponoi no keia, a i makemake kekahi o oukou īaia na oukou no la e wae s no ou kou iho " I ka iohe ana o na ui o Nuumealani i keia mau olelo, ua ku lou like mai lalakou i\a\o a pu--911 a like mai

"E ko imkou kaikunane aloha e ola loa oe," a huh like ae la iakou a honi pakahi aku la i ka ihu waliwah o ke keiki alli o na Kona, 3 puaoa like ae la lakou t keia rtuu huaolelo'" "Mat pouu ce uo makou " O kahi muli loa nae 0 laknu oia kai lele mai a hoom.unnau mai la ) kaHa honi ana ma na papalma nohea 0 oiai ua ui nei o ke kai malmo o Kona e ku aku ana me ka luehie imua ona, a puana ae Ja oia

"0 oo Ua\i k »o - i o w \n nei U.US \\ v'm!\ k v ,\i . ī ,n.i t» hooiliol'l 1 !\ M I. 1 ,» ki Mi \\ ihl P uiku knn< ' N.i ko 1 1 n\ \ ) |o hop i ole a keui k iiU nn ih ne i h«vipunva aku i koiu ui'i.i kiikuaani ,\me Kuaialn, ni'ln \ me i\a mak\a\nana e polm ana i kihi nke anahia ike ..ln, he w \ n le īa o ka puili .iku a pmli m n u n i'ln opio, a he wi i \ o n i me i kmi e noke an\ i ke k ke holo 'l.i ka W\ ikuw i o n i'lu a nie na. makp u.i \n i me k i olelo \na ae "Hoio' Hoio'l u i'ln opio, (o ia hot, in \le} " Ni ken ni.ui hooho am n nn kv> kupmai hno k.3njkarn n pihe i hmla i ke aln Holualoi a n.e k \ti < mui keiki a ku ani ilun\, ,m hoi ke ,\naina ke uwa nei, a ti ) hoi kana keiki muli ke pnili ala me kekahi kaikumhm-* iu ana i ike ole ai mamua ke ku rr.ai atn nnua ona, a pela hni me kin i keiki muh ka t ueu o Apu i O Kuai ihi h , ii i no n i ke ku 'la me kona n k u q mo e hiki ole at i kona makuakane ke hnopuka ae hookahi huaolelo mai kona waha ae, a na Kaumalumalu i lawe aku laia a hoolauna imua o ka laua keiki muh me na olelo kaukau "E ka maua keiki, eta kou luaui makuakane ī hele mai la e ike la oe, a e kala mai oe ī na hana hewa ana i hanaia nou, Diai oe e laulau a»a no ī kuu opu, o īa mau olelo la e kala mai oe " Ia wa o mn la o Kuaiahi i kana laau palau ma ka opu o kona niakuakane, a olapa ae la ka uwila a uhi iho la ka noe la [oko o ka hale, hone mai la na 'eo ona manu, a poha mai la kk leo o Kuaialu me ka nahenahe

elike me ka leo o ke kahuli. ( "O oe ko'u makuakane a o wau kai) keiki muli, a na'u e pao pao na poo o kou mau enemi a | hele oe a kanikoo o kou ola īa e kuu makuakane, me kona huh, ana a kamailio 1 kona mau kai I kuaana. O oukou hoi eo'u tuau kaikuaana haku ea, he elima wa Ie iho no kakou a ko kakou mau makua ma aole oukou 1 waele i ke ala īna aole au e huipu rae oukou 1 keia \a O ka'u noi wale no īa oukou e noho kakou me ke kuikahi, na oukou ka loaa ai pu kakou, na'u hoi kahi loaa, at pu no hoi kakou Hookahi no mea oi aku a kakou e nana ai, o īa no na makua o kakou, o ko laua ieo e pono e paa 1 ka umauma, apela i na kupuna, na'ln a me na makaainana, o ka mea uhaki 1 neia mau ol'elo a'u, he enemi īa no Kuaialu, o ka lohe ke ola, he kuli ki make " v Ia wu ī hoomaka mai ai ka ohu e mao a ahuw.ile ae la o 1 loko o ka hale īke aln o īa wa, . a hoolauna hou aku Ii o Kuaialu imua o Holualoa a me ■ kona mau kaikuaana ī na Hui~ hui, a ua apo la aku la me ke i ohaoha: O Keaiohilohi wale no ka mea noho kukule, aohe ekemu, a no

ka mea, ua jke no oukou i ke kumu a kona eueu ole, a no ka mea, ua pili mua oia ike kepau a Hunuiula. Ua ike ka makua me ke keiki na lu hui a 111 e na makaainana, .1 ti.t konio holookoa na moku o Putu 4 K.ui, a juo Kona Uoko o k.v h.uioli iuu me k.\ uuluhia, ua hui aku l.i opw nie n.i ui o Nmmie.U.vm a hookaln k.v huikau !ike .\tt v a k.\ Uw.u'a , \\ .ulu.i,, a uoho kane \v\lnne Ukou, elia kane, ohi no hoi \%a hino, a kot> īho la o bLc:alohtlohi a tne ka mua ae o ke kaikamahine n\uh loa, .\ o laua n.\ n\ea > ki>e o lakon aohe .v laua kane. I keia mau U Ieaie.i o na'iu o Kona, aia uo ko KiuiaH uuui noonoo no ka m o K.uuu kalu i noouoo .u, a no kt mei, ua liele m u la o k>ko ona a uluku no ka n.uu pau ole o Kau.n, a e noonoo mau ana on l ke alahele e h ki ai »aia ke ike hoti,c»iai ka m Kealohilohi e pih niau ana ma kona aoao i ka po a me ke ,io, tia hele o loko ona a paila ' ivel i i ke aloha no Kuau/u, a lo Kuaialu hoi, aia i kahi e ka :ioonoo E ka me.1 hehiheh), e kah ka jno no ka noho ana o lu'iu uo Koni a c huh ae kakou e naua io Lnukn. J KO Ī.UUKIA. HOl ANA. NO K\1 O WAU tH AMK KON\ HII 1.1 AN<\ NO fvAN\ ALOHA Ia Luukia i hoihoi la at no īka o Pihanikiiani mn kona awe la ana a ike ai i na ui o Muumealani ma Apua mahope j kehi luahine mho keke a ka- «>« ī īke ai ma mua, like īa īna o Luukia, me he moe uhane a nana me ka hoomaopopo ole ke ano o ka ama ona 1 laweia 5 ; na manu. j Aia wale no kona īke ana i puoho ana ae mai ka hia--noe ae mamuli o ka hoala ana iku a kona pokn o īa o Maileauh', a laia i puoho ae ai, ua unau ae la oia I "Aia ihea ke kane a kaua?'J Pane mai la kahi pokii* i "Haalele īho nei no au ia jlua i ka hale nei a hele aku īei au i ka nahele e uu maile ai 10 kakou, a hoi mai nei kuu' īana a hele mai nei au e nana a olua a ike iho nei au o oe wale no ka ia e moe nei, oiai ua ke wau i ko kakou hoi ana no tai o Wailua a me kokaua lawe' īouia ana mai no uka nei, a j īaalele iho nei au īa olua e noho| eokoolua ana no i kauhale nei ■ne ko'u manao eia no olua a jlua ke moe pu nei, eu ka o oe j wale no la e moe net, aolatla, ao!e au i ike i ke kane a kaua aia la ihea, me he mea ala ua hoi no 5 kona wahi " Na keia hoike a kahi pokn. ia Luukia, akahi no oia a noonoo ae no ko laua noho kokoolua ana īho a me ko iaua hooipo ipo ana, a me ka olelo'ana ma' no o ua kane nei a laua e hoi ana oia no kona aina hanau a nana no e huli aku laia." Na keia mau hoomanao ana ae o Luukia pela, ua uluku mai la kona noonoo, kupouli mai la ke aloha kane a auwana ae la kona noonoo no na mea a Iaua i kukakukk ai, anoano mal la ka nahele me he mea ala o ke kane wale no la manawa ke nana aku oia t ka lau o pa laau me he mea aia e haa. mat ana imua ona, ke nana aku ta loko 0 ka hale e ano mai ana ke alohi o ka tpt), alawa aku I ka uhi vnai a ka ohu me he mea alanoe k i mauna ka nahele* a o na pua lehua aia ke kane ilaila Na keia mau hoailona hio o na helehelena o Kuaialu imua o Luukia ua hlo ta i mea nona e kuapupule ara hoolale aku la 1 kahi pokii ona ia Maiielauhr. "E hoi kaua nakaio Wailua-

Ua ac mai ia mai Ja kahi pokir" Ua nmau aku Ki o M.nle laain ia Lu«ku. ( "Auhea aumn ko'ahnm o , hiki koke ai k.uui i kai o \Yn- ■ lua " I lo» 110 ,ip>ui 1,1 uvm 01010 me he niea ala ip» ki u> kora «mu nuk.i, uia Lm t ikno N\ ai ■ lua k»tu 1 noho I«» luua e noho ,»n i i ka hale o Luuku, jvu ko ni.*ku,i- . kane na na'lii a nio oa m iu- - n.m.i ke uwe nei no ko I u-1 n»k'wale an i l)e mau la u . k,< I kou ike 010 i ko lau.i w ,oi ī n ( - lowale ai Ua lilo uhe ni uiiwi a . a kou e lohe ai 1 k i mooleWi l.iu i laweia ,m i no ka el i ī o k ■ manawa ek,'u keiki ,n ( knu ka maikai lun w .lu i LmiWi , "O ka ho »ipojp i wale iho 1 > no Kd mua, aohe hui kmn, o ko'i' aloha e Wdle aku li no ia iua| rt a hiki ī keu wa " "Nolaili,e pipa, e hooma- ' kaukauia mai i uuu waa. no u me na hoewaa ikaik i a īke ī ka hookele jii i, u i make.n ik,' ,ui e huh i kiiu kan •, no ki mei, i na aole e loaa una kuu k uif ia'll o kuu kmo no ki |u »h; " 1 U i kulou iho la ko poo '> 010 1 pan i ilali' ana k i waiin >ka m> i e hiolo, a liuliu wile kan.i ku- 1 lou an.i, ea la_ kuua poo īluna ' a nara inu (a i k.uia m m leuka nulnne me na maka a(oha, mn na wainuka e Jluolo ana nu o a maanei o kon t rnau papalin* a e mai la i kuia mau lei ,iloha he mau kukunahme* "E kuu lei, kuu milimili a maua \ lei ai me ka makuahine 0 oukou, a hiia ia, ku u mai oe e ko miu kahu hanai, aohe puu nehe kee, a ke manao nei oe e huli tko mea i aloha ai, aohe e inki la'u ke ae aku, aia a lohe i ou mau kupuna a me na kahu ' hanai ou, ana laua e ae mai, alaila oe hele no ka huakai huh kane, e pono e hoouna īa la mau 1 eleie e kn aku ia Kalalea a me ' Kapahi, a hiki mai alaila, kuka * kakou, ma e holo, alnla hoomamakaukau kou alanu ī hele au v moana, oiai ua makaukau no * waa me na hoewaa o ke kau wa # le iho no kou a holo aku " No keta mau olelo a Olopana īmua a Luukia ma ua lilo noia 1 mea maikai ia laua a me na makaamana * | Ua hoounaia na elele imua o Kalalea a me Kapahi e hele n mai no keu huakai hele huli * kane a ka laua moopuna I * | Ua pahola aku keia loao huli * kane a Luukia a lohe kona mau H 'poknhuhu, Ua kukakuka ;ho * Jla lakou e holo eko lakou mau waa huh kane mamua me ke ho 9 ke mua ole aku ta O lopana ma * ame na'lu na eiakaainana a e holo malu no iakou a ua makau kau ko lakou mau waa ke-o o īa \ huakai holo moana , i Eha lakou, eha waa, he umi ! kanaka okawai hookahi,' ai | ka uhi a©a mai o ka po o Akua ; ua kau mai la lakou maluna o ko lakou mau waa, a o Oahu ka ihu o na waa, he malie ka moana, ahe maikai no hoi ka makani Heie no hoi a wehewehe kai ao pae ana lakou ī ka pohu o Waianae, a hoolapaia mai la e ko laila mau kamaaina o īa no 0 Kamaile a me Maili, a malaila lakou i hooluolu ai la Ja a po, a ma u po he po hula npua no na'lii o Waianae, a ua kukalau mai la na mea apau e hele -Lu ( 1 ka halau hula o 1 ke aln i ike 1 1 ka po nui e uniki ai o Makua i ame Makaha, na kaikamahme ' 'ui o īa kaha, Aoie v pau