Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 37, 12 September 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA 111. e llooulumū'hhhie <u nn /hwau

Ae, ua wawalo ae la wia le ) ikuwa ona kaikamahine a Kapuaokalani e kuku ma na aoao o K'iuakaliīalii a komo iloko o ka halau halealu o Kaihlauokekoae noho ana me kona'nani nui, me na olelo e pai ana i ka u'i, ame k £nam o ka lewa, mamua o kona noho'na iho ilalo nei; aka, a : a no o Knuakahialn ke hele aku la a komo ī ka haleahi o K t ihl mokekoa.

Ika noho pono ana iho o ua aln opio a'i 'lnna oka nn'a moena Kalvik.il» o-Pana li ma{.u wale nuu ana no koiu aloha ia'u. E hnohau mai ana hoi ia'u e moe, a e moe no au e-— I ua \nau alu opio ne» e hoomau ana 1 ke kupaoa oloko o Kala-'i o hauola, he u'i hoomahie mai hoi kau 0 ka makani waiopuao Wailua 1 huhhia e ke kai, Awahia ka Lauhau, Me ka laumaia pala ka he ka ai o Maka'ukiu, He k»u ka pua Jcukui, He elele hooholo na ke Koolau, Ke kuehu mai \a 1 ka uka o ka Pehu—e—a—ola—la. A no na'lii opio, eia no laua ke hooipo a'a i ka laua man kukai kamaiho am j!oko okn

hialaai nui īa manawa oka ehu kakahiaka, a i ahului nohoi ia no-nonoho au a l.uia, oiai he nui na Ia o keia kiawale ana o ke ahikane opio, a .ikahi uo a noho paa i ka ukn o Pihanaakalam. E hke me na olelo i hoopaa n ai no na kupulau elna, a nalo hoi na maka i na ao Polo-hiwa-a-Kane A oia ka kou mea kaka i i hoomanao i keia mau wahi hua aloha ona au i hala aku

Noho iho ka u me ka mmamina, loko oke apo Fe\va wale am aku no 1 ke one, A uwe wale no i moomooiki -e I ka pau ana o Ua ike n'ii-a ua mau op.o ala, ua puka mai la laua mawaho o ka halau hale aln o Kaihlauokekoa e hooluolu ai i haule poao aku ai ka maona ai ilalo, ka pum kauoha a ke ahi o Kalehuawehe, "e kokolo paha auanei ke aa o ke Kaunaoa īluna o ka hau, a no ka mea, he alu ua maa !k a lele ana Ina | aouli oka lewa nuu, o ka lewa Polohmano-a-Kane me Kanaloa, oiai, ua loa, ua liuliu īho la nohoi ka noho a me ka īke ana a ua mau lani opuu puaalu nei. A 1 ke kupono ana ae o ka la j ka 1010, ua olelo aku la o Kauakahiahi i ke kaikuahine ia Kaihlauokekoa: ,"E Kaili—e, e Kaih lau-o-ke-koa, e hookuu mai paha oen'ue hoi au no ka uka o Pihanaakalani, ua aui ka laa ua ihalu k\ mauna no'u no ko kupane haku aln nei e huli hoi aku ai, e hookuu mai oe īa'u ua ike īho la nohoi kaua." Aka nae, aohe wahi mea a puai leojkt ae mai ia Kaililauokekoa aku, aka, o kona mau lima palupalu no nae, aia no ke puliki paa ala he ole ka heino ae i na lima o Kauakahialn a hjki {ka makaukau ana mai ona

meaai o koaloalii o ua u'i hooheno nei o Kalehuawehe no kona paina awakea; aka, ua kamaiho aku la ua kaikamahme |ahi ala 1 kona tmu ai-puupuu, aole oia e ai ana a hiki i ka hoi | ana o kona kaikunane haku no ka uka o Pihanaakalam A no ka pau ole no o ka ono ona olelo a Kauakahiahi nona mea e pih ana i kekulana o kona noho'na ame na wahi ano nui a ua Kauakahiahi ala i kaapuni ai; aia hoi, aole he nam iki o na maka o na kukam?hine alii o ke aloalu ma kahi e, aka, aia wale no ko lakou maka maluna 0 Kauakahialu kahi īnana pono ai, apela nohoi me ke kaikuahine me Kaihlauokekoa; aia wale no kona mau maki iluna oke kaikunane haku kaln i hoonana ai ika lapa hoonioni ake ka ipu-awaawa ua awaawa ka hana a ke aloha 1 ka puuwai ke hone lapakau ala ia loko, e ua eha au Ika popohe nanea īke ahu o Waikaee.

Ia Kauakahialii e pahee nei ī ke kamailio ana, ke pai ae h no ke kaikuahine i ke kaikunane, e Kau-a—e, e Kauakahi-lani-aln-e, o ka wikiwiki no ka kau ī ka hoi, pehea la ka ka ukana luuluu au e waiho iho ai na'u e hn poi aFū~mah~ōpē hei o ke iloKa o kaua, au paha Ia e kuhi mai nei he wabt puolo mama wale no ia i ka hapai ae a kapae aku ma ke kuono, nolail», e Kaua-kahi-hui-ahi—e, e u-hoho-hoi aku kaua noloko o Kalaiohauola i ka nu'a moena Kalukalu-o-Pu-jua Paia-aala i ke ala oka hala ame ka hinano, me ka hu'akai ko pipiih hoi o ke kaha o Makajiwa, ea, īna aku kaua a huh hoi ,aku kuu haku kaikunane no ka uka uluwehi po i kanahele o ka uka o Pihaoaakali ka home hoi o na Niau-pi'o-i-ka-wao e noho hoola'ilua mai la i kajjhihipe'a a ka leie ame ka Palapalai, oia o Kamkawi artie Kanikawa "

Eia hoi ka makuahine o Kapuaokalani ke huhu mai nei ī ke kaikamahine ia Kaihlauokekoa. "Kahaha' Ao f le hoi ī pau ae la ka ko kaikunane haku hoike ana ī na mea hou oluna o ka lewa nuu ame ke aouli oke ao Polohiwa-lam a Kane me Kanaloa, o kau koi hoi."

"Heaha ka waiwai o ke kualehelehe ana, he pololei paha ka ianei mea e kamailio mai nei, aole paha, aka, o ka'u mea wale no ī makemake ai kana e hooko mai ai," wahi a Ka'Mauokekoa.

"B Kauakahi nohoi e—, mai' kua-lehelehe wale hou aku no oe' me lakou nei, ua okt a ua lawa hoi kou manawa o ke kukai kamailio pu ana me lakou, a e hoo' kuu aku īa lakou e hele īka auau kai; oiai, ke hele loa ae nei ka La e aneane e lilo aku ta Lehua moku-au-i-ke-kai, ao ke puanuanu mai no ia o ka auau ana, ī noho mai no lakou nei la ea, i kou 'haanui olelo wale aku no, ma oe e hoolohe mai ana i ka'u elelo, aole lakou e noho mai ana maanei O-ia i na aku kaua iloko i ka malu o Kalaiohauoli."

i Aka, aole i ae a hoole aku o Kauakahialii, eia naeī o kana ( wahi mea wale no |o ke no\ ana aku i ke kaikuahiae ia Kaililauokekoa, e hookuu mai oiu uua e hoi, no ka hoomakaukau ana i na hana oia nuiu po e hoea mai ana, no na mea e pili ana i ka hooloii ana i n.v Niaupi o a ki>hke mo kona imkeinake, j Aka, ua ku \uo uo !,\ o K.uu- 1 lauokekoa iluna me ke ano hoo-' nuhamiha a hoi aku l,i noloko o kona halau halealn, aole \ hulni aku, ua oih hou mai ta oia īwaho a ku hou mai la 110 1 ke kaikunane haku c hoi, ao ke ku ao la no īa o ua kaikunme haku U a uh.u aku la inahape o Kaililauokekoa, no ki moa, ua īke mai la oia i ua maka o ke katkuahine ua hele a nono ka ula o, ka nauki ia loko ona no ka ia-' ne. hi>olauwili, a lohe la nkn la, ki leo ona k.ukimahme ilu ala o Kahuolnuola i ka hea ana mai

imaloko, penei' |Moe hooili ka nof o alakai, | Ina hauna lihni anu o Aipo, O.namaka na lihililu kuku o Makanoe, I k.i nu'a p\lai o Hauaihki, iPupue ī ka pili o ka ua noe, [M.loko walo akn nohoi au e ke | hoa, Ma ka poli pumelnna omakana K.a piu o Le kaioe ua puka i ke k.ui, 0 Kim.uki hoolono lono—o, 1 ka ua a ka avvdawa—e, Hoolono leo lea a ka pololei, 0 oe ana a owau ana kekahi, M mo-moe aku kau i ī ka vu a ka awaawa. I ka mao ana ae o na kipona hoohaehae a ka manao uilani la loko o ua mau opio ala, aia hoi, ua nih mai la ua mau opio ala a nonoho hke iho li me na'ln o ko Kalehnawehe ai-aloalu A rka nana aku a na haiaohm o ke aloaln ia K makahi.iln, he keu ka u'i ame ka nani, a ua like hoi kona mau p3pa)ina me ke-t>lcooko—n—ke-»hh-a-he-okoa-

no hoi ko Kaililauokekoa u'i ke nana aku, he opuu pua hau wahwali, a heu'i, he ono ahe kaili puuwa; maoh no e lilo ai ka pmiwai o ka mea kupaa i mea ole; aka, no ka puumoniai la kuleana

Hea pau ana o ka lakou nei hoonanea ana, ua hoomakaukau iho la o Kauakahialn no kon-\ huli hoi aoa aku. Puka aku ]a ua alu opio nei a waho a hoomakaukau iho la i kona halelewa. īa Kauakahialu i puka aku ai no kahi e hooponopono ai 1 kona halelewa, o Kaīlilauokekoa pu aku no kekahi akuku like ana t kahi hookahi a hiki 1 ka hoi ana o Kauakahialu 0 kahi.a ua Kauakahialn p*< ī huh hoi ai ma ka aoao makai o Kawaihoa, Hanamaulu a kau iluna o Kalanipuu īaia e kau hoolai ana maluna olaila, aia na kanaka ke nee ae la ī ka uwa malalo. "Auwe ka nani—e, he olinolmo he anapanapa hoi kau i ka nani o ka halelewa o Kane ame Kanaloa "Ke īho mai nei na akua o

ka lam eai 1 na mea ake ka-J huna 1 hoomakaukau ai no ke ahu o Kalamopuu, a e komo ae' ana īna heiau." A o na kanaka' ke momoe nei lakou no ka manao o ke akua 10 no kela e kiu hookipu mai la īluna e Kalani-

puu. Nolaila, ua hoomakaukau ia īho la na meaai e mohai aku' ai ī ke akua, e laa ka awalau,' ka puaahiwa, ka ī'a ula, ka niuhtwa, ka maia, ko, apela wale aku, elike nohoi me ka meamaa' mau oke au kahiko. Me ko lakou hauh mua ole Jae o Kaua-' kahialu keia, ke'hi opio oka uka waonahele o Pihanaakalani. Ke keiki nana ka ohe kupua leo le'a o Kamkawi me Kanikawa.