Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 41, 10 October 1912 — HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONI PUUWAI No ka eueu KAPUNOHUULA

Ka hele ana o Kauluhinalo ma ke A-na-Ka Hoao ana me Kaeweulaokalani ma Keawaula, Ma kua, Waianae

MOKUNA 111. ffcXtmca f iloouhimuhtcfnt' 01 »i,i

| "Pehen mai auanei ,i nv.u ma mam.ike mai l.i p iha niaua 1 lee kiai 0 ka hale o keh keiki « ka u'i nui wale a maua nohoi i ike o!e ai mai kinohi mai i kekahi keiki kmaka u'i i like rae kela, o ka hele no ia o ka lamalama o ka ula o ke kanaka maikai a puai mawaho o kona hale hulamanu. A he keu nohoi ake keiki oluolu, a oia no ko maua mea i pakele mai la, ina aole la o sco maua make mai nei no paha ia; nolaila, auhea oe e ka maua hanai, mai hoouna hou oe ia maua 1 kau wahi e lini nei. "Ina 0 kou mau wahi kahu hanai nt>j, a he kino kanaka maoh, me neia o ko maua wahi aku la no ia kau ka nuku 1 ka pluaa, a uhi nohoi kauwawe kalua imuloa, i kau a mea o kej kanaka u'i ame ka piha oluolu e hinape wale mno na kaikamahike u'i o Pahuli nei. Ooe wale no paha ka u'i e kohu at e ka maua hanai. A pela no ka hale 0 kela keiki, oia nani okoa aku no la a maua*i hoohihi aku nei, ka olalapa alohilohi mai a na mea hoonani oloko e nele ole ai ka hoohihi o ka mea e maalo ae ana ma ia wahi. "A,.aia- pono o ka ipuka 0 keia hale e kau ai ke kiai, a na ia kiai maaa 1 hopu mai nei a paa, a oia nei o maua ka mea 1 uwe Ika eha Ika 001 wakawaka o na kui wanawana 0 kona mau wawae a huluhulu."| "Ea! Eka hanai, he oki loa hoi ka la nei 1 haanui aku la owau wale no o maua ka mea 1 uwe. Aohe pololei oka ianei, 0 ka mea pololei ua uwe hke no maua a elua 1 ka ua mea oka nui o ka eha, a iaa paha he keiki huhu kela, penei ua pau la jmaua 1 ka ai īa mai nei, aole o; ke kanaka oluolu maoh okelaj |keiki kanaka u'i hui hou ai kakou, a he k'i nohoi 1 ka weh- j weh na hiohiona o kela kiai, he mau maka nunui aa, he pepeiao kakani ua piha 1 naminu makalnlil, he ihu pakuku ano kikiwi he hulu haekaeka o ka lepo kfapuahi ame na wawae pepeēkue puhuluhulu ko keia kiai, ahe keu aku nohoi a ke kiai huhu a me ka lapuwale ona olelo. Me ka hoopuka ana ae i kana olelo o maua kona wahi mea koalaala 0 nei aina-wakea," wahi a kekahi wahi manu 1 pane ae ai. "Kahnhu! No kou uwe hoi ke kumu o ko'u uwe ana aku, no ko'u manao ana aku o kou wahi aho hope loa no la ia e na maiana. A oia ko'u wa e manao ae ana e hoolōli 1 kuu kino pulelehua a mahuka mai, lohe e aku la hoi au 1 ka hua 0 ke ola 1 ka hoopuka la ana mai e kela keiki aka oluolu Uui wale, a o ka'u oki pu ae la nohoi ia," wabi a kekahi 1 mau 1 olele kalali aeai. . I tia wahi manu e ahiahi aku neH ko laua piiikia Ika laua ' ua pane āku la o Laieika ,wai. "Afi, aohe he njea eae I nana olua' i kena aku nei e hele j aka, na'u na ka oukou hanai, 2 'mao ko olua hele ana aku h ma o ka'u kauqha ala a i poine ' liiii la olua, ma a ke aloha ole

nohoi l\ oua nlii ala n'u i ko'u kanakn Heaha !a hoi ua pau ae la hoi keia, a o ka'u eha aku hoi koe," a hilinai aku la ua iwa nei o kfi eheu o na m mu o Paliuli i hope Ma nei wahi e waiho ai kaua i ke ku kah'ekahe ana no Laie- | ikawai ame na wahi manU iloko oka puolo o ke kuko ame ka h'a e moe ole ai ka po īka hila ana mai o ua mau |wahi manu ala a ke'lnwahine i ka eheu o na manu, Nuanuapuaikaiu ka manu hulu kalole i h Iu pakahi la ai kona hulu hke ole a he mau knau akukona pakeu, oia na kaikaina manu, Wai kaulaleo, Hmaolemea, Halekn, Kalolowaht-i-keto, Pahuli, Palilioohai, Pah-holoholo, Hale hnalCnmuohea, Halekii ame Nua-nuapuaikaiu-o-Malekahana laka Ipa aln o na Koolau. "Anhea oe e kuu hanai," i hawanawana iho ai ma ka pepeiao oka moopuna. "I kn īa mai la oee na kaikaina manu o Laieikawai, i kane ee i wahine n, he mau wahi mann io no kela a kaua i īke aku li; aka, he kino kanaka maoli no nae kekahi o laua " "AoHe i pāXTielca laua nei kamtnlio ana, kapalih hou ana ka leo o ua mau wahi manu nei iluna oka lala laau, nana aku oe la la, kikiko'u kam kuokuolo pohapoha k'palale ke kani ana 0 ka ieo o ua mau wahi manu nei, a he keu aku nohoi aka lealea "E kahea aku oe, aole e loaa ka huaoklo i ka lani olua e kau ,mai ai, eia paha ka olelo ilalo a uhaele mai ilalonei," wabi ake kahu hanai o Kauakahialu 1 kamaiho ae ai i ka moopuna. Aua hooko aku la nohoi o Kauakahiahi e like me ke kuhlkuhi a ke kupunakane kahu la manawa koke no 1 lele mai ai ua mau wahi manu ala a kau ma ka paepae olalo oka halehulumanu o ke'lii opio, a wehe ae la iko laua mau kapa hulumanu, aku kmo kanaka maoli [mai la.me ke kmo o ka manu o Haleku-i-ka-lipo uliuli o ka lauae. Ku mai la ua mau wahi kaikamahine kmo manu ala a kunou mai la imua o Kauakahialu me ka hiehie a me ke kulana o ka wahme u'i, i hiki ole ai 1 ke kupaa o ka mea manao kupaa ke hoopaakiki iho, a Kauakahialii hoi ī kamailio aku ai' "E keia mau wahi kaikamahine kino manu. aka hookalakupua nui wale a'u i īke ole ai m&mua Heaha ka manao amt ka makemake a olua o ka huli ana mai nei īa'u?" "Ae, e ke'hi opio k-inak? maikai, o ka lua keia o ko jliauE manawa o ka hoea ana mai la kou wahi nei; aole no kekah kumu e ae; aka, nou no ka ma nao e ke'hi i hele ia mai la ne loa. , I kii mai la maua ia oe , hoa auau-kai no.komakou'haki e kau hoola'l mai la īluna ok« i eheu o na manu, ko makoi : haku kaikuaana."

Hawanawana iho la ke kupuKauakahialn, ae aku oe i hoj koke aku a hahai p» aku nohoi oe i k>u wa e hiki ak» ai?" Ae aku la o Kauakahialil, me ko»,\ hoike pu ana aku nohoi aia ika la lau-a-!.\n au e hiki aku "Auwe no ka hoi ka epa- r, 0 k,\ alualu no p.ih.\ u, ,i ku.ikea nv.\i na p,vli, he molowa tn.n ka hope a kaumaha pu n\.\i ka hanu," wahi a kekahi niami "Aole ho l o i\ke n\e keo.\ au e noho mai la ka u'i maalo iloko o ka maka o ka hnku, 'o hoku ka lani, kumu ke ao Opua, hina !<e poo am ka lewa, a he nnu u'i like nohoi olua aelua, maikai !ka pahee ana o ka ihe a ua koa ihe ku na ke kan,vka ma\kai pali |ke kua mahina ke alo, a hene jiki īho la ka noe o ka ua maka , ooio o Halelea j Ika palekua la e Manu. kepa Hau ka waha waiho i īloli-i. Mahamoku a o-la la." | "E uhoi olua )~e hana ka'u, a anoai aku i ke nluwahine i ka jeheu o Nuanuapuaik.uu o Hale(ku manu ua ao," wahi i I Kauakahialn I "Kahaha' Ua ike no ka o" eke keiki kanaka u'i maikai i |ko makou alu haku kaikuaana," (1 pane aku ai ua inau wahi m<inu ala. Ae, o ko mitkou nono pu ana nohoi īlaila Anoai wale e ke'Uu A o ka holi aku la no la o ua mau wahi kaikamahine kino manu ala no Paliuli ka pahu hopu Ia laua nei i hoea aku ' ai, aia no o Laieikawai i kai kahi i auau-kRi ai, e like nohoi me ke ano maa mau o na'lu oia' wa, a ninau mai la ke kahu ame' napeeeaenoka laua hana o ka hoea ana aku- i Ua pane niai la ua mau kaikamahine manii nei I ka ~nlelf)j ana mai. "Heaha īho la ko ouj kou kuleana o ka nmau ana mai 1 ka maua huakai o ka hoea ana mai nei? Aole paha la oukou ia wahi oka ninau? Aīano a hoi mai ka mea nona ka ono a maua 1 ike aku nei, īaia no maua e kapekupeku ai, a 1 ike aku maua i kona'ui e haule ai ka lu 0 Pahuli nei i nani ame ka ui o Pihanakalani, alaila, aohe Jio no he ui a koe aku; ke hele ala a papale ina poo o maua Ua kupono no o Kauai e olelo ia, he piha i ke aia me ke onaona. A i ka nalo ana aku o ka la nia ka huli o Hehua, i ke kai, kani eheu o Nuanuapua ī ka iu Haleku. I ka hikiana mai o Laieikawa| a ike 1 na wahi kukini e mele mai ana 1 na mele lea loa o Pahuli, ame ka hui ana me Kaūa. kahialn, a e knkai I iu £lele ana j na olelo onaona a hoomahie me ka ui o Pihanakalani, me ka haa nui a na wahi kukini. Ike aln opio e noho ala i ka hale me ke kahu hanai, ua olelo mai la ke kabu i ua alu opio nei 1 ka ī ana mau "E ku#4ei e, ua olelo aku au ia oe e hooko oe i ka hui ana me k6 jo poiioi, a e kani na niaupio imua 1 ike mai, ua laa mua oe ia 1 loko; a noa kanawai a na akua 0 kaua, a komo no ka papale o ■ ua lei nei a'u, o Jca maha īho la ,I no ia, a mahope aku o waho e ' kuu lei. Oiai ua oo mai na ko--1 hina huli, e ai mua no ka mahiai i na oha, o wa ono īho la no 1 . īa e kuu lei, a mahope ea, nana I aku no o waho, a oia īho la. no t ka pono e ka lei makou, ka onohi boi a makou l keia wa. \ I Kokoke no e nalo kou kulea- \, na noho Ika honua nei me ka ' ohana, a nalo aku qu mau maka - i na ao Uh a Kane ame i loa. Eai mua iho oe ī "ko ka , honua nei apau i na kau elua a koīeupunakane i haawi ai m 1 nolaila ea, e hooko aku oe i ka 1 ai ana i keia wa, oi oolea ka lau i lau o ka papale, a mai hoole ot e kuu lei.