Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 52, 26 December 1912 — MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu. [ARTICLE]

MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Ka lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu.

Nona ka N.nni, P.m ! KK Kl! \ Mauina kk AI.O-IMI 1 Kana MA N\ AI.K KI'ALOI.OA O KA MOANA—LOAA O LIJUKIA KA OUU NOUO l KA MaLU KA PA HAUIANAIA K\ WAI 0 Wau U \-ka Hl'apaiole oKA Ikaika— Lu Kl'lAN\KurAO HawaU nki—llkia na mea PohiHini O kon\ HanaUna 1.1 lakou , akoakoa mai ai, ua kukaU aku la o KeakAl.ikiloh. ehke me ka hoike A ka luahine lole no ka pihkia ! loaa u lakou ame ka ohana ehke me ia i hoikeia ma vm,v, nolaila, e lioomanawanui lakou a ao la po, alaila, holakou no ka huh na i kahi e loaa ai ka poe pio i lawe Ua hooholo īho la lakou pela, oka mea pihkia, ua nui ; 1 a aole ka ai, aale ao hoi ni mea aloha, nolaila, ua pi- I likia loa lakou aole mea paina oia po, aka, ma ke akamai i no o Keakakilohi, ui hoahu mua no oia ika ai malalo o I na lua pao ao, he uwala 1 kaluaia i ka La a maloo, hooia ilnko o na hinai Ie a malaila 1 waihoia ai, he ai ia no ka «u wi <ime na huakai holo moana loihi, a ma na lua pao no na pu awa kahi ī hunaia ai a pela lakou i pihkia ole d i ma la pn ' ua m amaio īa no ka awa apela me na ī'a hou a u i inu hke lakou tka awa a o Kuaulu no hoi kekahi i inu pu N» kahi kaha hoi no Keakakilohī, aole oia 1 inu awa .1 pela me kahi luahme lole hookUakupue, ua pau na poe i ka ona oka awi, ano Kuaiali«, aole oia i ona i ka apu m ua, a ī ka lua o ka apu akahi no oia a ano muemue īho, a haule aku la hiamoe, a aia no o Keakakilohi ke kuka ala me ka luahine lole no na mea e hana ia ai no ia la ae, oia hoi ka holo pu ana o na waa apau he kanaha ma keia hua kn huli kupuna a Kuaialn. E waiho kakou ia laua e kukakuka ana, a e huh ae a nana Ika hana ana manu kolea. Ia Kealohilohi e auau ana iloko oke kiowai kapu o Hmpalua, ua lele ae la na manu kolea a kikaha īho la a īke īa Kealohilohi oku ana oke kiowal me ke kapa ole, ua ike iho la o Ko- j leamakaunui ma 1 kahi o keia wahme e auau nei īloko o ka wai Ua kiko aku a kiko mai ko laua mau nuku īa laua 3ho a kunou hke mai la ko laua mau pwo, a oia ke kumu oko laua lele a kau iluna oke pa pohaku oke klowai a Kealohilohi e auau ana, aīa wa o Kealohilohi i ninuu aku ai ehke me u 1 hoike mua īa ae nei Iko laua lohe ana ika nmau a ke kaikamahme a laua e mahalo nei ika ui, ua leleaku la laua mailaila a na pali o Mohlele ma Kaihkn a ike no laua la leiea ame Poopalu na lawai'a a Makaln e lawai'a ana no malaila, a a maihila ka laua lele ana a hiki mawaho o Kamakahonu a īke hou no laua i keia poe ui e heenalu ana na kane me na kaikamahine ui apau o Kona Ilaila laua i ike ai i na huihui e heenalu ana ine ka lakou mau kane oia hoi na kaikuaana o Kuaialn Ika īke ana o Koleamakanui ma i keia poe wahine ui, ua hlo īa 1 mea no laua e hauoh hou ai no keia poe kaikamahine a lauae ike nei, o kolaua hoi ma» la uo ia no Nuumealani īmua oko laua haku, oia o Makalu a hoike aku la i na mea apau a iaua 1 ike ai ma ka Jaua huakai huli hou i mau wahme na ko Jaua haku elike me na mea i hoikeia j maluna j Ika lohe ana o Makalu ika hoike a kana mau elele ! manu, ua nui loa kona hauoli no ka /aua mau hoike imua ona Nolaila, o kona kena hou mai la ao ia 1 kana mau ! elele kolea "E makaukau ke koko, ka upeaakuu hoi e ' hei ai na mea apau * loaa aku ana i kana mau koko upena " I ka makaukau ana o keia mau mea apau, ua kau ae la o Makaiu maluna o keia raau kolea, a lele hou mai la no Hawau nei, a hoolale aku la i na hoewaa ona ia Kamakanipuahiohio a me Makanikukaea e makāukau ko laua mau kaulua, a e hoe laua me ka īkaika elike me ka lele ana ana manu kolea maluna pela no e holo ai ko laua mau waa malalo a pae ma kahi a na kolea e kuu ai He ae wale no ka na hoewaa 1 ka olelo a ko laua haku a Makaliu Eka mea heluhelu, e nana kakou iko Makalu hoi ana a noho no luna o Nuumealani, aia no o Makahi maluna oka aina l oleloia, "ka aīna o Keonelauanakane" a ma kahi olelo ana, he wahi noho ko Makalii ma Kalewaīaiii a me Kalewanui, kahi noho o Kiniokeakua ame Kamanookeakua, a mamuli o kona ike ole 1 ka aa o kukui o luna oka aina o Nuumealani, mahope īho o ke kiloua ana o Polowahilan.' e Kuaialn iluna o ka lani, pela īho Ja i aa ole ai he ahi a kukui hoi maluna o Nuumealam. A pela iho la oia i hoouna mai ai īa Koleamakanui e huh pono no na mea e pih ana īa Nuumealani, a i ka hoike ana aku ona elelerkolea ana aohe kanaka o kela aina o Nuumealani, pela o Makalu i hoi mai ai a hookahua maluna oia mokupuni a hiki iho la 1 koaa hoouna ana la na kotea e huh t haa pilt nona e noho ai maluna oia aina, a oia ka kakou Mke ae la e aia oia ke lele ala maluna o na

ona koleaolA ana i ;i ; ara ; Mhinc a ~ u> "" ' h.ll ■ '!'! ! > V\"V". 1 !" ,llorc l> .1 nn- fc, IIU I|| i" ii 1110 , V I , oIW , ' ' , ' '' 1 ' ltlw ' u - l hwln me koai poe k,ui,-i--h.,1, ' U ' H> " ' hl ' P " m ° kc funa ' a ,lo ' "0 kau- „! i, M f'''" 'H'' m ' ih,,u °k3 ch ™ ona k »>«, «■> k, v; ,t ■" n,0,n,'„.1', o „ ]„ k,,-1,'»,,',,, , "" " k " I"-'- .'!> ~ k„ <, w,u 11 " '" C -l °ka hol ° ole m, A t i P ' ,r ',""" a w '" l 0 Uk ™ ' o Moae a Apu." kiu. ,ho la na | t „l ea i* Mak.Uu iluna ona ",,m l, M f" ,M h "' ° *°" a «"P"" ' .„, h„,- ,ir, Makali, na a k„i ka i,va he la mikani, .<: K I'H'l '•■>'(' k,x- a ,11 :i ka ii,«ia mai aka aoao palupalu kona m.u, ln.lelu'lau, aole e nele ka unieia o kona ma - Mal;„ A " , " knk " l " te ka " lk * »' "0 0 ak, la'm ' k ™, ,ho °nl Waa ' ua lele l°» T" T P °k®Me 0 e ~oho » va knu iho Ja laua mala.la, oka laua hana oka hoekeekeu , ko laua mau kmo me ka lelele ana iluna ilaio a panapanau ana oko hua mau puapua me ke k a „i a„ a „ lAua ma " 'eo me he mea ala e mele ana ke laf "V* 1113l 113 k ° le3> ™ hl ° ia he mea ke loa iia Koalohilohi ame kona poe haia wahme, ia wa hko« , puka m.u r, ,wabo oka haleal.i no ka n UI loa oko hkou makenaake , ka hula a na kolea me ka haupa ole ae he apu koheohen keia no lakou e polno ai U lakou e kuku nei no waho o ka halealu.ua hoomaha iho la ke kani ana a na kolea, o ka laua hana o.a W a 0 ke kunou o ke poo o kekahi i kehhi, a raa īa hana ana u f u J ou ae lj lle nooil °o ia Kealohiloh, e nmau hou , na kolea,.nolaila, ninau ma, la oia "E na inami kolea, e "inaii aku ana wau la olua i ne, ",na„ a pano ol„a Pohea o Kahiki, maikai anei?" Aole na kolea , pane aku me ko laua mau leo aka, ua kan, kapalih ae k, ko laua „„ 1«, ellte me fce aka uhli e hookanua ne, e na maka, b hmna, apau ,a kan, ana a laua pela, au hul, l.ke ma, , a „ a manu 0 Kealohiloh, a kunou mai la ko laua mau poo me ka iho mahe o na poo a pili ko iaua mau i uku , ka lepo. Pakolu ko laua hana ana pela imua o Kealohilohi a n wa i hoomaka hou ae ai laua e hula imua no ona, a na keia n-au ham a n\ kolea i hooi ae 1 ke aloha iloko o Kea ohiloh,, ke aloha no kooa a.na hanau a hui puia hoi me lakou makahehi ika haa ana kol'ea ,mua o lakou Ua hlo ia mau hana ana manu kolea , mea e poina ai na mea e ae, a hookahi a lakou hana oka uwa me ka hookanikam a pihe ana A na keia P'ha uwa o keia poe kaikamahine noka hu la haa ana manu, ua pahee mai la o Apua ma e nana heaha la hoi keia mea e hauol, mai net na moopuna o ken a papau ma, la lakou , ka hele e nana Ii lakou i h,k, ana o lakou ,laila, ua ,ke aku Ia lakou eia ka he mau manu na mea a keia poe e hookanikan, a pi he nei, a hookah, ko lakou uwa like. Aole nae o keia mau manu kolea wale no keia e haa nei, aka, o na moa no kekahi, na puaa, na ilio, ua akoakoa like mai keia poe ho'oholona a hookah, ka paam hke ana, a na ke,a ano leo ona holoholona ma īa kakakiaka i kono nui aku i na makaainana o Apua a kahi hookahi e nana , keia mjtu mea hou Ika īke aka ona kolea heokalakupua ua akoakoa na mea apau o Apua i kahi hookahi, ua mio īho la laua aki ana īmua o Makaln a kunou aku la 1 o a ,ane,. Maopopo iho la ,a Makaln ka makemake o kana mau manu punahele e hoomakiukau i kana upena koko, nolaila wehe ae la oia , kana up sm , a paa ae Ia , kona l,ma, alaila, huh ae la oia a olelo 1 rta hoewaa ona "O ka mea e haule īho ana a kau Uuna o na waa oia ke ahiwahme a e malama loa olua iaia, a o na poe e helelei īho ana a kono iloko ona waa, o na'lu ia o keia a,na ame na poe kaukau aln, nolaila, e makaukau olua no olua ,ho, eia au k* hele ne, no ka'u huakai ku wahme," Ua kau ae la o Makah, maluna o na kolea me katia upena koko a lele aku Ia no kahi o na mea apau e akoakoa nei, oia kona wa 1 aahu iho ai , kona kapa , kapaia "keaokeokeo" a na ia mea i huna 1 ka īkeia ana mai o na kolea ame īa pu mai ka īken ana e na maka o ka lehulehu e naua hoomau nei i ka paam ana manu ame na holoholona e ae, ua nee ae la k°ackeokeo a kau pono maluna o kahi a na kanaka e akoakoa nei me ka !! iupu mua ole ae o lakou eia iloko o keia aok-okeo he mea ,- pomo ai o iakou, a,a lakou e nanea ana, ua uh, ,ho la k ohu kolo oke ao keokeo a pouli ae 'a kahi a 1-kou nei e ukopkoa nei me na kanaka o Apus Ia wa i hoomoh ila mai a, o Makal'i 1 na alihi o kana upena koko a kiloi aku la 1 ka a'ihi akau ame ka alih, hema ko kn hikina ahhi anie ko ke kamohana aiihi a hookuu iho la ī ka honua ,h ani e Apua, a 1 kona ,ke ana ua komo na mea apau iloko o kana upena koko, ua huk, ae la oia ī ka ahhi o lalo o ke-na u; era, ia wa , unu,a ae ai na mea apau paa ana ,loko o k.i upeni koko a Makalu Ua kaikai ?e r,a ,ka upena ,luna a kena iho la 1 na manu koloa ana e lele «o ne waa. Ua hiki aku la lakou no na waa a o ko lakouhbh hoi aku ia no,a no !Nunmealan, me ka puolo ona makaamana o Apua ame ka me mea a kona uhane e l,a ne, ehke me ka ho,ke a'kana mau elele kolea