Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 1, 12 November 1834 — Page 1
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, NOV. 12, 1834. Pepa 1.
O KE KUMU HAWAII,
E paiia ia ma ko ka poe misionari hale pai palapala ma Honolulu, ia malama aku ia malama aku. Elua pepa e paiia, a e hoolaha ia i ka malama hookahi. Ewalu aoao nui o ka pepa hookahi. A puni ka makahiki, lilo na pepa he iwakaluakumamaono i buke hookahi, 208 paha aoao.
O ke Kumu Hawaii, he pepa ia e hoikeike i keia mea kela mea e mahuahua ai ka naauao, a me ka makaukau, a me ka manao i ke Akua, a me ka hana pono, a me ka pomaikai o ko Hawaii nei. Na ke Akua kekahi olelo; na na kanaka kekahi, ma keia pepa; na ka poe misionari a pau kekahi olelo, na ko Hawaii nei paha kekahi, a me na ko na aina e, e paiia ana maloko o keia palapala.
E paiia ka Ai o ka la, hoomoakakaia, me ke kuhikuhi i na olelo like, a me na olelo ninau. A o na olelo ao e ae kekahi ame ka hooikaika i unuhiia mailoko mai o ka palapala hemolele; i naauao ka poe heluhelu, a e ola hoi, no ka mea, "Heaha ka mea e pomaikai ai ke kanaka ke loaa ia ia ke ao nei a pau a lilo aku kona uhane?"
E paiia ma ia pepa na olelo hoike i ka pule malama, i ka mahuahua ana o ko Kristo aupuni ma ke ao nei i maopopo mai ka pono no kakou e hana aku ai i ko kakou poe hoakanaka ma ka honua, a e pule ikaika aku hoi i ke Akua me ka oiaio. "E hiki mai kou aupuni."
E hoike hoi keia pepa i ke ano, a me ka hana ana o na lahuikanaka, i ko lakou mea i nui ai, a i emi ai hoi, i naauao ai a i naaupo ai hoi, ke kumu o ko lakou pono, a me ko lakou hewa, malaila e hoomaopopoia'i, "O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka, aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na. O na mooolelo pokole kekahi o kela kanaka keia kanaka, keia wahine kela wahine, keia keiki kela keiki,
E hoike hoi na mea e pono ka hoikeia o keia pae aina, o na mea kahiko a me na mea hou; no na kanawai, a me na hana, ka make ana, ka mare ana, ka ekalesia, ka halepule, ke kula, ka moku, hoi, i ike pu ka poe nona ia mau aina, a me ka lakou mau keiki, a me na mamo ia hanauna aku, ia hanauna aku, i mahuahua ai hoi ka makaukau o keia lahuikanaka i ka hoomanao ana i ko lakou ano iho.
E hoike no ke Kumu Hawali i na mea e makaukau ai na makuakane a me na makuwahine, i ke alakai i ka lakou mau keiki ma ka aoao pono e hele ai.
E hoike no hoi ia i na mea e makaukau ai na keiki i ka malama i ko lakou mau makua, ma ka pono, a e hoonaauao hoi i ko lakou wa kamalii.
E hoike no hoi ia i na mea e akamai ai na kumu i ke ao aku i na haumana, e hoike hoi ia i na mea heluhelu no na haumana, e maa ai lakou i ka palapala, a e maopopo ai hoi ke ano o ia mea aku o ia mea aku. No ka mea, ua oi aku ka maikai o ka naauao mamua o ke gula, aka, "I naaupo ka uhane, aole ia he maikai."
E hoikeia ke ano o na holoholona, a me na manu, me na mea lele e ae, a me na mea kolo, a me na ia, a me na laau, a me na mea nui, a me na mea liilii e ae a ke Akua i hana'i, i maopopo ka hana io, a me ke akamai i hanaia'i, ua mau mea la a pau. Ua nui na hana a ka Haku, a ua imi nui ia ke ano e ka poe i makemake malaila. E kokua ke Kumu Hawaii mamuli o ka naauao, ka hana pono, ka uhauha ole, ka paahana ikaika, ka noho pono ana o kona hale, ka maluhia o ke aupuni, a me ka pule i ke Akua.
O ke Akua ka mea e hiki ai. Aka aole e loaa i kanaka ia mau pono ma keia pepa ke heluhelu ole a lakou me ka noonoo, a me ka malama i kana mea e hoike ai.
Aia no i ka poe kakau kekahi, a i ka poe e ao aku kekahi, i ka poe heluhelu kekahi, ka hoolilo i keia pepa i mea e pono ai, a i mea ole paha.
Na ke akua ke Kumu Hawaii e kokua mai, i hauoli pu ka poe kakau, ka mea hooponopono, a me ka poe heluhelu a pau.
No ke Kumu Hawaii.
O KA PUNIWAIWAI
[Na Fuller, i unuhiia e S. W.]
He mea pono ia kakou e hoomanao nui i ka mea a Iesu i ao mai ai i kanaka, "E manao, e malama ia oukou iho i ka puniwaiwai!" O ke kanaka a Iesu i olelo ai ilaila, aole iia he aihue, he apiki, he mea hookaumaha aku i ka poe hune, aohe; aka peneia, "Ua nui mai la ka ai o ka aina o kekahi kanaka waiwai.'' Ka manao o ua kanaka la e loaa ia ia ka waiwai i mea e noho pomaikai ai i kona noho ana ia hope aku, aohe luhi, aohe kaumaha, aohe pololi, aohe hemahema, noho kino oluolu wale aku no. Pela paha ka poe i hapaiia'i e ka poe hewa, lakou ka i hoowahawahaia'i e ke Akua, Halelu 10. Ua loihi ko'u manao ana i keia hewa, a, ke manao nei no hoi au i ka puniwaiwai, oia no ka mea e make ai ka nui o ka poe e make mau ana noloko mai o na ekalesia o ka honua nei, no ka mea, oia no ka hewa nui e hiki no ke malama me ka hooki ole ia aku, mailoko aku o na ekalesia. Ina he inu rama kekahi hoahanau, he moe kolohe, he aihue, he powa, a he uhauha no hoi, ina no ua akaka, a ua kaawaleia e na hoahanau: aka e hiki no i ke kanaka ke aloha aku, a makemake aku, a malama aku hoi i keia ao me ke akaka ole i na hoahanau he puniwaiwai ia. Ina aole i make ka hewa o ka naau kahiko i ka lokomaikai o ka Haku a kaulia ma ke kea; ina no e ulu hou ai, a o ka puniwaiwai ka mea e hiki wawe a ulu mai. He manamana kekahi muliwai e kahe ana ka wai maanei a mao. Ina paha i paniia kekahi mana, e holo no ka wai ma ia mana aku a hohonu iho la; Me ia no hoi ka hewa iloko o ka naau o kanaka. Kekahi o na kanaka kahiko ua pau ka lealea o ka wa kamalii, aka, ua ikaika no ka puniwaiwai. E laa no kekahi o na ekalesia pono ole i ke Akua, ua waihoia aku ka inu rama, a me ka aihue, a ia hewa nui aku ia hewa nui aku; aka, e ulu ai no ka puniwaiwai a ikaika, a ua waihoia no hoi na mea a ke Akua, aole no i malamaia a hiki aku i ka la a ke Akua e hooponopono mai ai.
No ke Humu Hawaii.
KA HOPE O KA HOOPANEE MIHI.
[I unuhiia mailoko ae o ka buke o kekahi kahuna pule o S. W.]
I keia mau makahiki i hala ae nei,