Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 1, 12 November 1834 — Page 4

Page PDF (892.95 KB)

4 KUMU HAWAII (MEI,

 

KA HOOMOAKAKA ANA.

                1 "Na Paulo." -- O Paulo kekahi inoa o ka mea nana kela palapala; a o Saulo kekahi. (Oihana ix. 4. xiii. 9.) Ua kakau iho Paulo i kona inoa ma ke kumu o kana mau episetole, na palapala hoouna, i akaka ka mea nana ka palapala. Ua kakau kekahi poe i ka inoa ma ka hoopau ana o ka palapala hoouna. A o ka mea nana i kakau ka buke, he pono ke kau kona inoa ma ke kumu. Ina e hoopiliia ka inoa me ke kumu o ka hiku o ka pauku, penei, "Na Paulo" "i ka poe a pau ma Roma," ua maopopo paha ke ano, penei, Na Paulo keia palapala, keia olelo paha, i ka poe a pau ma Roma.
                "Ke kauwa a Iesu Kristo." Ua kapa hoi o Paulo ia ia iho he kauwa a Iesu Kristo, he mea e hoolohe i ka leo ona, a e hopai io i ka hana, a kona Haku nui i kauoha mai. He mea oluolu, he mea hanohano no hoi ke kauwa ana pela.
                "I waeia i lunaolelo." Ua kohoia mai, ua waeia e Iesu, ua hooliloia o Paulo i luaaolelo. (Oihana ix. 15.) Ina manao kekahi, "he lunaolelo i waeia" ka pono o ka unuhi ana, aole ku e io ke ano, maopopo keia, a maopopo loa kela.
                "Ua hookaawaleia no ka olelo maikai a ke Akua."
                Na ka Uhane Hemolele i kauoha mai i na haumana ma Anetioka, "E hookaawale oukou ia Barenaba laua me Saulo na'u, no ka hana a'u i hea aku ai ia laua." A, me ka hookeai, a me ka pule, a me ke kau lima ana maluna ona, ua hookaawaleia i kahuna nana e hai aku i ka ka Haku olelo i na lahuikanaka. Oia kana hana e hiki i ka hopena o kona mau la.
                2 "Ana i keike e mai mamua, ma kona poe kaula ma na palapala hemolele."
                O ka olelo kahiko a ke Akua i haawi mai ai i ka poe kaula, a na lakou i kakau pololei iho mamuli o ko ke Akua makemake. A o na palapala a lakou I kakau ai pela, ua kapaia "na palapala hemolele" "o ka palapala hemolele," a o ke "kauoha hemolele kahiko."[Ninauhoike 1,1, 3, 3,.] Ma ia uku palapala a ka poe kaula i kaku ai ua hai o ia mai ka Mesia. I kiaohou, uiuiki mai la ka malamalama, mahuahua nui ae la e puka ia mai ka la o ke Ola. (Kinohi ili. 15; xi. 8; xi. 16; 2 Samuela vii. 16; Halelu ii; xvi; xxii; xiv; ixxii; ox; Eekaris ix. 9; xi; 12, 13; Isaia iiii.)
                3 "No kana Keiki. - He poo e hoopiliia keia mau hua me ka pau ana o ka pauku mua, i maopopo ka manao, - "ka olelo maikai a ke Akua me kona Keiki."
                I hoohanauia na ka hua o Davida ma ke kino. "I hanau ma ke kino na ka manao a Davida." - No Davida mai ke kuauhau o Iosepa ke kane a Maria. Luka iii. 25, 31; Mataio i.6-16. A o ko Iesu hanau kino ana, a me kona noho kino ana i ke ao nei, ke mamo ia na Davida. He mua, he pua, he mamo, he keiki, na Davida. He alii no ia iloko o ko Davida ohana, nona ka noho alii o Davida, i kona alii ana maluna o na Iudaio. Luka i 32, 33. Ua kapaia hoi i a"o ka hua" a ka wahine [Eva] a o ka hua hoi na Aberahama, ka hua ana e pomaikai ai na lauikanaka a pau.
                4. "A i hoomaopopoia hoi o ke Keiki a ke Akua me ka mana, ma kona uhane hoano, mahope o kona alahou ana, mai waena o ka poe make."
                Ua hookiekieia'e no hoi o Iesu ma ka lima akau o ke Akua i Moi maluna o na mea a pau me ka mana, mahope o kona alahou ana, mai waena mai o ka poe make. Ua hoonohoia oia i Mesia maopopo lea, i Alii nani loa, i Keiki na ke Akua me ka mana a pau; ma ona la, a nona hoi, na mea a pau loa. (Pii, ii. 9, 11; Heb 1. 3; ii. 9; xii. 2; Hoike iii. 21; Mat xix 28.)
                I kona uhane hoano ana ma ka lani, i kona wa i pomaikai ai, a i hoonaniia'i hoi, ua hoonohoia o Iesu, a ua hoomaopopoia o ke Keiki a ke Akua, he Alii akua maoli.
                Ma ke kino, ma ke ao nei, i kona alii kanaka ana, he keiki na Davida, aa ke 'lii nui a ka poe Iudaio i mahalo ai; a ma ka uhane, ma ka lani, i kona Alii akua ana he keiki aa ke Akua ia.
                He mau hua mahalo ua mau hua la, i mahalo ai o Paulo ia Iesu.
                Ua manao kekahi poe, penei ka manao o Paulo. Ua hoikeia o Iesu, me ka mana, ma ka Uhane Hemolele, i kona alahou ana, o ke Keiki ia na ke Akua. O ka ala hou ana ka mea i hoike ia ia me ka mana o ke Keiki na ke Akua. A ua manao no kekahi poe, eia ka pono. "Aka ma kona Uhane maikai ua hoikeia'e la ke Keiki a ke Akua me ka mana i ke ala hou ana ae mai ka make mai."
                Heaha ke ano o ko mau hua, e ke keiki a ke Akua? He luna ia no ka Mesia, ke Alii Akua e hoomalu ana i ko ke Akua aupuni a kanaka i hoohaunaele ai me Satana ma.
                Ekolu ano o ia inoa o ia Keiki o ke Akua; ekolu mea maopopo; i kapaia'i o Iesu, "e ke Keiki a ke Akua."
                Eia ka mea; o ka hoohanau ana mai o ka mana o ka Uhane Hemolele o ke Akua, ia Iesu, ka mea hoano a Maria i hanau ai, nolaila ia i kapaia'i, "o ke Keiki a ke Akua." (Luka i. 32. iii. 28.)
                O na mea a ke Akua i hoohanau mai hoi ua kapaia lakou he mau keiki na ke Akua. Ioane i. 12, 13; Episetole 1 a Ioane i. 1.
                Eia ka lua. O ko Iesu Mesia ana, o kona alii nui ana, no ka mea ua poniia i Alii maluna o na mea a pau; nolaila ia i kapaia o ke Keiki a ke Akua. (Mat. xvi. 46; xxvi. 63; Mar. xiv. 61; Luka xx. 70; Ioane i. 49; xi. 27.)
                Ua kapaia na'lii o ke ao nei, he mau keiki na ke Akua no ko lakou hoomalu aupuni ana. (Halelu ixxxvi. 6.)
                Ua kapa e ia o ka Mesia, o ke Keiki a ke Akua mamua o kona hanau ana, i ka wa kahiko, no ko ke Akua manao e hoonoho ia ia i Alii. (Halelu ii. 6, 7, 8, 9; ixxxix. 27.)
                Eia ke kolu. O ko Iesu like ana, a me kona hui ana me ka Makua, oia kekahi mea i kapaia'i oia o ke Keiki a ke Akua. I kona kanaka akua ana, "oia ka olinolino o ko ke Akua nani a me ka like loa o kona kino e hoomau ana i na mea a pau." (Heb. i. 9;) "Oia hoi ka like me ke Akua i nana ole ia." (Koi. i. 15.) "Oia ko ke Akua mea like." 2 Kor. iv. 4.)
                No ia mau mea ua maopopo ka Iesu olelo ia Pilipo; "O ka mea i ike ia'u, ua ike no hoi ia i ka Makua." (Ioane xiv. 9.)
                Nolaila i kapa pinepine ia ai o Iesu ma ia inoa nani, aole no kona uuku iho, aole loa, aka no kona like, a me kona hui ana me ke Akua, a me ke aloha pu ana o ka Makua a me ke Keiki.
                O ko ka Makua makemake e noho nui ka pono a pau, iloko o Iesu. Kol. 1; 19. Ua noho io hoi ka pono a pau o ko ke Akua akua ana, ma kona kino. Kol. ii. 9. A ko ke Akua makemake e hoonani like ia o Iesu me ka Makua. Kol. ii. 9-11. Rom. xiv. 11; Hoik v. 13, 14; Ioane v. 23; Heb. i. 6.
                I ko Iesu keiki ana, he Hooilina ia, he Haku maoli no na mea a pau. -Heb. i. 2, 3, 8.
                He manao hookahi, he makemake hookahi, he mana hookahi, he hana hookahi o ka Makua me ke Keiki, he he wale ko laua, aloha pu. Mat. xi. 27; Luka x. 22; Ioane i 14, 18; Heb. 5; Mat. iii; 17; xvii. 5; Luka iii. 22; ix. 35; Kol. i, 13; 2 Pet. i. 17; Mar. i. 11; ix. 7.
                No ia mau mea, o ko Iesu inoa o ke Keiki a ke Akua, ua hoomaopopo no ia i ka like ana, a me ka hui ana, a me ke aloha pu ana, o Iesu me ka Makua, ma na pauku he nui loa maloko o na Kauoha hemolele hou.
                Ma keia pauku hoi [ka pauku 4 o kela mokuna,] ua hoike mai ia inoa i ka Mesia i ke Alii o ka Iseraela, i ka Haku o na mea a pau.