Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 1, 12 November 1834 — No ke Kumu Hawaii. TOBAKO. [ARTICLE]

No ke Kumu Hawaii.

TOBAKO.

[Na Wood, i unuhiia e S.W.] "No Amerika Hema ia laau o ko lala poe kamaaina ka poe ike mua i ke puhi ana. I ka makahiki 1560 ike no ko Paniolo [ko Sepania] poe kanaka i ka paka ma ka aina o Tobako a lawe no lakou ma Europa. No laila kona inoa no ka aina o Tobako, aia no iama Amerika Hema. O Waleta Ralei ka inoa

o ka mea nana i lawe mua i keia laau ma Beritania. ma ka makahiki 1585 i ke kau o ke alii wahine o Elisabeta, lawe no Ralei i mau pahu paka ma Beritania. Ua ike no ia i ke puhi ana i kona noho ana ma Amerika Hema. No ka walea o ke puhi ana, mahui loa ia, aole hiki e haalele; a no ka hilahila i ke puhi ma ke alo o kanaka, waiho malu aku no ia i kona mau pahu, ma kona wahi keena kahi e noho ai, a puhi malu. He wahi kanaka no i lawe mai i ka bia he mea e inu nona. I kekahi la poina iho ia i ka ipu paka, a komo aku la ua kanaka nei me ka bia, loaa no ia ia e puhi ana. Ike aku la ia ika uahi noloko mai o ka waha, hoolei aku ia i ka bia ma ka maka o kona haku. Holo aku la no ia, e hea ana, "Ua pau i ke ahi o Ralei! ua pau i ke ahi! e holo mai oukou e kinai i ke ahi, aia no ke ahi ma kona waha, noloko mai o ke kino, e wiki oukou o pau i ka make!"—Pela paha kanaka o Hawaii nei i ka hiki ana mai ona haoie puhi paka. Ua manao iho la lakou, he ahi aia no ma ka waha noloko mai o ke kino. Oia iho la no he ahi io no ka poka, he mea e imi ai ka ikaika o ka mea nana e puhi.