Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 3, 10 December 1834 — Page 19
1834.) KUMU HAWAII. 19
lakou, i kekahi manawa he haneri no lakou ma kahi hookahi.
He loihi ke ola ana o ka Elepani, he pokole ko ke kanaka. Ua oleloia, he haneri makahiki a me kanalima ke ola ana o kekahi. He kakaikahi paha na mea i ola liilii pela, ua nui na mea i hiki i ka haneri a me ka iwakalua o ka makahiki.
Ua niu ka ka Elepani lawelawe ana, me kona ihu, ua uuku ka kakou lawelawe ana me na lima. Me ia no ia i hoiliili ai i kana ai, a hookomo no i loko o ka waha; a oia hoi kona huewai, a piha, ninini iho la no iloko o kona puu. Oia hoi kona pahikaua, a hiki ia ia ke hahau ikaika loa. Malaila no kona hanu ana, a me kona honi ana.
E hiki wawe loa ka ka Elepani honi ana i ke ala a me ka pilau, a ua akamai loa i ka haha. Ina paha he iwakalua kanaka, a he ohia ko ke kahi maloko o kona eke, honi koke no ia, a kii aku e haha, a loaa no, aole nalo. No kona akamai i ka haha ana, hiki no ia ia ke lalau i ka pine, a me ke kuikele, a me ka hapaumi, a lawelawe no.
Ina hakaka oia me kekahi holoholona, e make no na holoholona a pau i kona mau niho nui ke ku.
Me ia no e hiki ia ia ke hoolei iluna, a welu liilii ka bipi a me ka Liona a me ka Tiga. Aole mea ola ia ia, ke kuia i kona mau niho.
Ina hana maikai ke kanaka i ka Elepani, he mea e kona laka, a me kona lokomaikai. O na mea ulu wale no kana mea ai, nolaila, aole loa ia i luku aku i na holoholona i mea ai nana. Ua nui loa kona aloha i kona poe makamaka, a e malama no ia ia lakou maloko o ka eha a me ka make.
A e hoomauhala no kekahi, aole loa e ole kona hoopai ana i ka hewa: aole e poina, e manao mau no.
Ma Inia, a me Aferika, he waiwai maikai loa ka Elepani. E hiki no ia ia na hana a pau ke ao pono ia. Nana no i kauo ka laau, no na moku, a no na hale; e hiki ia ia ke amo i na mea kaumaha loa, a lawe i kahi loihi; e wawahi no ia i ka hale kahiko, ke kauohaia; e kokua no hoi mamuli o ke kanaka i ka hemo ana o ka ukana o na moku, a e kauo i ka moku hou i kai, a hana no ia mea aku, ia mea aku ke ao pono ia.—Lama Hawaii.
HE MAU NINAU.
Owai ka mea nui o na holoholona wawae eha?
Pehea kona kiekie?
Pehea kona ano?
Pehea ka ihu?
He hulu anei kona?
Ma ka aina hea kahi e holoholo ai ka Elepani?
Heaha kana ai?
E hihiu loa anei?
Oluolu anei ka Elepani ka mehameha?
Ehia makahiki o ka Elepani;
He me aha la ka ihu ia ia?
Ua ikaika anei oia i ka hakaka?
E make anei ka Bipi a me ka Liona a me ka Tiga ia ia?
E ai anei oia i kekahi holoholona?
Pehea kona aloha i kona mau makamaka?
E hoopai anei oia i ka hana hewaia mai?
Heaha ka waiwai a ka Elepani ma Inia a ma Aferika?
Heaha kana hana malaila?
KE AKAMAI O KA ELEPANI.
O ke kanaka wale no ka mea i oi aku kona akamai mamua o ka Elepani. Ua nui loa kona aloha i ke kahu, a e malama no ia ia, e like me ka ilio; ua maalea, e like me ka beava a me ke keko. Ua ikaika loa oia, ua like paha me na bipi kane he umi, a no ka makaukau loa o kona ihu i ka lawelawe, e hiki no ia ia na mea pono ole i na holoholona e a pau.
Aole aloha ka Elepani i ke kahu wale no; e aloha no i na makamaka ona a pau: a e hoolohe pono no i ka olelo a ke kahu. Ina i alohaia, maopopo kona aloha aku; aole ia e haalele i kona kahu e imi i ke kahu hou.
Ina i hana ino aku ke kahu ia ia, aole ia e haalele, e hoomanawanui no me ka hoomauhala ole.
Ina i huhu, aole in e hana ino mai i ka poe i hana maikai aku. Ina i kolohe aku kekahi ia ia, ike pono no oia i kela kanaka, a ia ia wale no ia e hana ino aku ai.
Aole loa in e poina i ka lokomaikai, a me ka lokoino o na kanaka, a e aloha mai no i kekahi a huhu i kekahi.
Ua manao maikai aku na holoholona o ka nahelehele i ka Elepani; a pela no na kanaka; no ka mea, aole hana ino mai ka Elepani i kekahi mea ola, ke kolohe ole ia'ku. - Lama Hawaii.
NO KE ALII O PEGU A ME KONA KAU ELEPANI.
Ma na aina naaupo ma ka hikina o Asia ua manao nui ia ka Elepani, ua hoomanaia no kekahi.
Malama loa ke alii o Pegu i eha Elepani, he Elepani keokeo wale no. Hoonani loa ke alii i ua mau Elepani la, a hanai aku la ia lakou i ka ai i hoomakaukau nui ia me ka inai a me na mea ono; a waiho aku i ka ai maloko o na kiaha gula wale no; malaila na Elepani e ai ai. Haawi aku no in i na kauwa e lawelawe no lakou; a e holoi aku ia lakou i ka wai i malamaia maloko o na bakeke kala. Ua hoonaniia lakou i na gula pepeiao, a me na gula apo, a me na daimana, a me na mea maikai. I ka wa i hele aku ai ke alii, hele aku keia mau Elepani imua ona. Aole lakou i hoohanaia, aole loa. I ka wa i hele aku ai ke alii e ike ia lakou ma ko lakou hale, kukuli lakou imua ona, a oia no kekahi i kukuli imua o lakou. Aole i kukuli ia mau Elepani ia hai, i ke alii wale no, no ka mea, pela lakou i aoia aku ai.
Ua kakaikahi na Elepani keokeo, nolaila ua manao nui ia lakou e na 'lii, a o lakou no ka hala e kaua ai.
Lohe ke alii o Pegu, he mau elepani keokeo ko ke alii o Siama, a hoouna aku la ia i mau kanaka e kuai.
Olelo aku la ia i kona kanaka: "O ka mea a ke alii o Siama e makemake mai ai, oia ka oukou e haawi aku ai me ka hoohalahala ole.'' Hoole loa ke alii o Siama, aole kuai, aole loa, aole i ke kala, aole i ke gula, aole i ka mea e. Alaila, huhu ke alii o Pegu no kona hoole ana, a kaua aku la ia ia, me kona poe koa apau; a pio ke alii o Siama ia ia, a lawe iho la ia i kona aina a me kana mau Elepani keokeo, na mea ana i makemake mua ai.— Lama Hawaii.
NO KA ELEPANI.
He Elepani ko kekahi kanaka ma Kalekuta. I kekahi manawa, hele aku la ua kanaka la i kona wahi i hele ai, a wawahi aku ka Elepani a lilo iho la, a nalowale loa ma na ululaau. Hai ae la ke kahu o ka Elepani i kona haku, aole i manao he oiaio.
Manao no ke kanaka nana ka Elepani, ua kuai aku ke kahu i ka Elepani a loaa mai ke kala ia ia. No ia mea kuaiia'ku la ka poe o ua kahu la, a lilo lakou i kauwa, a hoohewaia ke kahu e hana ma ke alanui.
He umikumamalua makahiki i hala, alaila hoounaia'ku la ua kanaka nei e hoopaa i na Elepani hihiu ma ka nahelehele, oia a me kekahi poe kanaka pu me ia. Imi lakou i na Elepani, a holo naaupo na Elepani hihiu iloko o ka pa a lakou i hoomakaukau ai. Alaila, nana aku ua kanaka nei i hoohanaia, a manao iho la, ua like kekahi o na Elepani me ka mea i lilo mamua. Nolaila lele koke aku la ia iloko o ka pa e ike i ua Elepani la.