Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 3, 10 December 1834 — Untitled [ARTICLE]

Kaneohe, Nov. 24, 1834. Aloha oe, e Mika Binamu, Eia ko'u manao ia oe. Ua olelo mai o Hoapili ia'u; "E kukulu i ka halepule ma Kaneohe." Ua ae au me ka olioli, a me ka ikaika nui o kuu manao, i ka wa i lanakila ai kuu kino; aole i hiki mai ka nawaliwali ia'u. I aku au ia Hoapili; "E olelo aku oe i ko kaikamahine; i ae mai, ea, paa keia hana ia'u." Olelo aku la Hoapili ia Liliha, "Mai hoounauna oe ia Amasa." Ae mai Liliha, a me kokua mai i kona manao. I ko'u hoomakaukau ana i na kanaka o Kaneohe nei, olelo aku la au ia lakou, "Auhea oukou, e na makaainana, Eia ko'u manao, a me Hoapili, e kukulu kakou i ka luakini hoano no lehova." O ka poe iloko o lesu ua olioli lakou; o ka poe aole ma o Kristo la, kanalua lakou. A i kuu olelo ana aku ia lakou, "Aole a kakou hana e ae, ka kakou hana hookahi ko keia;" olioli mai la lakou, me ka hoomakaukau i ka hana. Ua hana no hoi makou me ka oiaio, ua keakea mai nei keia mea nui ia'u,---o ka mai. Nui.loa ihola kuu nawaliwali. E ake au e paa ka luakini, oluolu kuu manao i ka paa ana; alaila hele mai kuu kumu, o Mika Pareka, e malama mai ia'u, i mai,"Mai hele oe i ka hana; ua nui loa kou nawaliwali paha." Ae aku au ia ia, ua nui loa kuu mai. A hiki mai kou manao ia'u, u Ea i nui ke aho, ina aole kekahi mau paa malaila, e kuai oe i kekahi mau paa a na haole, i mau papa no ka awai, a no na puka o ka hale o ke Akua" Eia ko'u manao ia oe; ua papa ka awai, a me ka puka aniani, ua papa na puka i ke pani moena, ua uhola ka moena oloko; ua maikai ka hale; ua ma, kaukau. Ko maua manao, ea, E ih6 mai oe, e haawi aku i ka hale no lehova, keia Sabati. Na Amasa. Honolulu, Dek. 3, 1834. Aloha oe, e kuu kaikuaana, e Hoapili. Oluolu wau ia oe i kau hana ana i ka hale pule maikai ma Lahaina, a i kou manao ia Amasa e hana ia i hale pule ma Kaneohe, a me kou manao i kau kaikamahine e hoounauna ole ia ia a paa e ia hana maikai. A kukulu o Amasa ma i ka hale, aole i paa. haawi e mai ke Akua, e noho maopopo ke kumu, o Mika Pareka malaila, me ka

ae maopopoia mai e Kauikeaouli, a me olua. A mahope iho paa ae la ka hale, 80 kapuai ka loa 30 ka laula, e hiki i na kanaka 850 ke noho pu maloko. Oluolu au i ke ahonui o Amasa ma. A paa ka hale, palapala mai la o Amasa, a me Mika Pareka ia'u e hele ilaila, i ka haawi ana i ka luakini ia lehova i ka la 30 o Novemaba. Olioli au i ka lakou olelo ana mai ia'u e koiuo kakou i ka hale o ke Akua. A i ka 29 o ka la o Novemaba iho aku au i ka pali; a ua hookipa lakou ia'u me ka olioli. A pau ka aina awakea, halawai makou iloko o ka hale pule. Hookahi paha lau o kanaka maloko. Pule makou. Olelo aku la au ia lakou, "E koho oukou i keia la i ka oukou mea e malama aku ai." losua xxiv. 15. No ka mea, 1 Eia ka manawa pono e hoomaopopo ai i ko oukou Akua, ano, i keia la, i poiio ka hana a kakou, i pomaikai hoi. 2 he mea hewa ke noho mamuli o na kii, a me ka paulele i na akua wahahee. 3 A he mea hewa ke paulele ma ka waiwai o keia ao, a me ka lealea o ke kino. 4 A he mea pono ke koho ia Iehova i Akua no kakou, a e malama aku ia ia me ka manao maikai, a me ka oiaio, no ka mea, oia wale no ke Akua maoli. O lehova ke Akua nana kakou i hana, a i malama hoi. Oia wale no ko kakou mea e ola'i. Pela ka olelo ia la hoomalolo, a i ka po, hele mai kekahi poe me ka olelo, ua koho makou ia Iehova i Akua no makou. A kakahiaka nui ae la, i ka la sabati, i ka wanaao, puhiia ka pu, a halawaipule kekahi poe iloko o ua hale la. Na Emesona i heluhelu i ka olelo a ke Akua a olelo hoi ia lakou. A puka mai ka la, pau ae la la halawai. A i ka umi o ka hora halawai hou na kanaka o Palikoolau, a me kekahi poe o Koolauloa, a he umi a keu no Honolulu, aneane piha loa ka hale, 750 paha kanaka; ua halawai e haawi i ka hale ia Iehova. Hoolea makou ma ka Himeni haneri. "E hookani olioli ia Iehova e na aina a pau," a me kekahi himeni, "Nani loa kou kauhale, E Iehova kuu Alii." Hai aku la wau i ka olelo a ke Akua ma ka Halelu lxxxiv. 3, 4. "E Iehova Sabaota, ko'u Alii, a me ko'u Akua, Pomaikai io ka poe e noho maloko o kou hale E hoolea mau ana lakou ia oe." I aku au penei: He mea pono ke hele pinepine i ka hale o ke Akua a e noho malaila me ka hoolea ia ia, no ka mea, he nui ka pomaikai o ka poe i hana pela. Eia ka pomaikai o ka poe e noho ma ka hale o ke Akua me ka hoolea ia ia.

1 Ma ka hale o ke Akua i lohe ai lakou i ka leo o km pono e naauao ai. 2 Ma ka hule o ke Akua e halawai ai lakou me ka mana o ka Uhane Hemolele. 3 Ua haawiia mai ia lakou e nonoi pu i ko Akua malaila, i ko lakou mea e makemake ai. 4 O ka hauoli io o ko lakou naau i ka hoolea ana i ke Akua. 5 Malaila kahi e loaa'i ke ola o ka uhane. no ka mea, he puka ia o ka lani no ka poe lohe pono. Oia na mea e pomaikai ai ka poe e noho ma ka hale o ke Akua me ka hoolea ia ia, no ia mau mea, ua maopopo ka pono o ka hana i hale no ke Akua a me ka hoolaa aku, a me ka hele pinepine ilaila, e hoomana io aku ia ia. Pela ka olelo; alaila haawi aku makou ia hale ia Iehova, i ka Makua, i ke Keiki. i ka Uhane Hemolele, i luakini hoano nona, kahi e hoomana aku ai i ko kakou Akua maoli. A pau ia, kula lakou i "Ka ai o ka la," elua paha haneri haumana a keu, a ninau na kumu ia lakou i ke ano ma ke Kumu Hawaii. - A i ke ahiahi, i ke kolu o ka hora, hai hou aku wau i ka olelo a ke Akua, Hebera xiii. 7, 8. "H hoomanao i ko oukou mau alakai nana i hai mai i ka olelo a ke Akua ia oukou, e noonoo pono i ka hope o ka lakou hana ana, e hele hoi mamuli o ko manaoio; o lesu Kristo, he oia inau no ia, inehinei, a i keia la no, a i ka wa pau ole I keia olelo ana, na Emesona kekahi pule, na Pareka kekahi. A ia po, aa iho la ke kukui iloko o ka halepule, halawai hou na kanaka e kokoke mai ana, 5 paha, 6 paha kanaha; na Emesona i hai aku i ka olelo a ke Akua ia lakou, me ka hoike i ke aloha nui o lesu i kona poe kanaka. Eia ke kumu o kana olelo, ma loane x. 11. ''O ke kahuhipa maikai ke waiho aku i kona ola no ka poe hipa." Owau hoi kekahi i hai aku ia po i ko ke Kahu kahea ana ia kakou, " E hele mai oukou a pau loa io'u nei." Ua mai la ka ua ia po.

A hoi ae makou, pahee kuu wawae, pakika, a hina au ilaio, ma ke alanui, a haule iho la kuu pahi peni maikai loa; aole hoi i ikeia ka haule ana. A kakahiaka imi hoi makou i ka halepule i ka halawaipule, loaa ia'u kuu pahi e waiho ana ma kahi i haule ai; pomaikai au. He wahi pomaikai uuku, he olioli nae. A ina i mihi kekahi kanaka ma Kaneohe, a huli io i ke Akua i ko makou hoike ana i ka olelo a ke Akua malaila, he nui ia pomaikai no makou, a he nui loa nona; a e hauoli ko ka lani i kona huli ana a i kona ola mau loa ana.

A hiki makou i ka hale pule, pule aku la makou, a heluhelu Emesona i ka olelo a ke Akua, a hai aku la ia i ke ano o keia poo olelo, "Pomaikai lakou ke pololi, ke makewai, a no ka maikai, no ka mea, e hoomaonaia lakou." A i ka iwa o ka hora, halawai hou makou me ko Kaneohe, ma ka halepule, a hoike hou au i keia olelo, "Mai haohao mai oe i ka'u olelo aku ia oe, e pau oukou i ka hanau hou i pono ai." Oia paha ka mea koe i ko Palikoolau. Ua loaa ia lakou ke Kumu maopopo. Ua loaa ia lakou ke kula kumu, a me ke kula wahine, a me ke kula kamalii. Ua loaa ia lakou ka luakini hoano. Ua loaa ia lakou ka olelo hemolele a ke Akua. Ua loaa ia lakou ka lokomaikai nui ia mai. Ua makaukau hoi na mea a pau, o ka naau hou paha koe. Oia ka kakou mea e pule nui aku ai i ke Akua, e haawi mai ia i naau hou no lakou, i lilo maopopo ko Palikoolau a pau loa i kanaka hou no ka Mesia. A pau ia mau hana ma Kaneohe, hoi aku la o Emesona a me Kuokoa ma i Waialua, a hoi niai au me kuu mau hoahele i Honolulu nei. Ai ko makou pii ana i ka pali ma Nuuanu, ma kahi i make ai na kanaka auhee ia Kamehameha, manao iho la au he pono e kalai anuunuu i ke alanui ma ka Ipuolono, kahi i make ai ke kanaka ona lama, i ka haule ana. I ko makou nana ana, pii mai kekahi kanaka launa ole, he omole eleele maloko o kekahi lima, he walaau nui ano ole maloko o kona waha, he aha la hoi ko loko o kona naau? He aha la hoi ka hope o kana hana ana? I aku la au ia ia, "E malama oe o make." Aole hiki ia ia ke hoomaopopo mai i ke ano o ka'u olelo. Ua hoopouliia kona naau. Aloha ino ka poe e hele ana ma ka pali, me ka noonoo ole. Na'u na kou kaikaina, H. B.