Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 3, 10 December 1834 — KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KE KAIKAMAHINE A KA MEA HANAI BIPI.

"O ka hoomanao ana i ka poe pono he mea pomaikai no ia MOKUNA 2. A hala kekahi hebedoma, mahope ae o ke kanu ana o ke kaikamahine make aka mea hanai bipi, holo aku la au, e ike ia lakou ma ko lakou wahi. I kuu hele ana aku i ke kauhale, kahi i noho ai ua elemakule maikai la, ike aku la au ia ia ma ke kula, e alakai ana i kana mau bipi ma ka pa, a me ka lanai i pili koke aku ma kona hale iho. Ua kokoke aku la au ia ia, aohe ona ike mai ia'u. no ka mea, ua powehiwehi ka ike. Puiwa iho la ia, i ko'u leo i kahea aku ai ia ia, aloha mai ia'u, me ka hauoli no o kona maka, e olelo ana. "E ke kumu, pomaikai ko manao, ua hauoli loa au i ko hiki mai ia nei. Ua kali aku nei makou ia oe i na la a pau o keia hebedoma." Ua weheia mai la ka puka o ka hale, a puka mai la ke kaikamahine, a me kona makuwahine nawaliwali. I ka ike ana mai ia'u, ua kupu mai la paha ka manao i ka lua kupapau, kahi a makou i halawai ai mamua. Helelei iho la ka waimaka o ke aloha, a me ke aka iki no, i ka hauoli o ko'u halawai ana me lakou. Iho au ilalo a alakaiia

aku mawaena o ka mala maikai, ua maluhia i na laau nuin e ulu ana malaila, a hiki i ka hale. Ua akaka ka maikai o ka hale mawaho, a me koloko, he ekaeka ole. Aole ikea mai ka hilahila, no ko lakou ilihune ana, a no ka pono ole o ka hale, e like me ka kekahi poe hana ana." He maikai, he lepo ole na mea a pau iloko. j Ku mai la na noho oluolu elua ma na aoao o ke kapuahi kahi i hoomaha ai na makua kahiko i ko laua mau kino luhi i ka pau ana o ka laua hana i ke ahiahi. Maluna o ka wahi kau e waiho ana no na Baihala elua, a me kekahi mau palapala e ae. Elua no puka aniani o ko lakou wahi keena iki, mawaho o kekahi, ua ikea na ulu laau, a me na mauna, a me na kihapai maikai, a o kekahi ua uhiia e ka lau waina, ka i ulu ai malaila, a alakaiia maluna ona, mawaena mai o na laau puka, i oiuolu mai ka la maloko o ka hale. Manao iho la au, eia no ka wahi pono, no ka malama ana i ka olelo a ka Haku, no ka malu a me ka hauoli. O ka makemake o kuu naau i aoia mai au i ka hoopomaikai ana mai o ke Akua i keia halawai ana. I mai la ke kaikamahine, "E ke kumu, aole o makou pono, e komo mai ai oe iloko o ko makou hale. Ua manao makou, ua lokomaikai loa oe i kou hele loihi ana mni e ike ia makou." I aku la au, u Ua oi loa aku ka loihi a kuu Haku i hele mai nei, e ike ia kakou, na mea lawe hala. Nana no i haalele i ka poli o kona Makua, ua waiho no i kona nani, a hele mai i keia ao, e kipa mai, me ke ahonui, a me ke aloha, a o kakou ka poe e oleloia e hahai ana mahope ona, aole anei e pono ia kakou e hali kekahi i na mea kaumaha a kekahi, a e holoholo hana maikai ana?" E komo mai ana ka elemakule, a aloha pu ia'u me ka wahine a me ke kaikamahine, i ka halawai ana i ko lakou hale." Ua olelo iho la makou i ka lakou mea i hoonalo iho nei, a iloko o laiia ua ikea ka manao oiaio oluolu o ke kaikamahine i kana

olelo mai ia'u, a ae kana oelo ana ae i na makua. Ua mahalo au i ka manao kupono, a me ka manao akahai i hoike pu ia mai iloko o kana olelo i kona aloha ia Kristo, a me kona lilo ana i ke Akua; no ke aloha nui ia mai, e haawiia mai nona. I kona noho pu ana iloko o na hale o ka poe naauao, ua loaa no ia ia ka noho pono mai, a olelo mo aku; aka na ka manao aloha i ka Haku i paa nui mai ia ia iloko o haahaa, haaheo ole o ka noho me ka olelo ana. O kona manao i keia halawai ana o makou e ao aku au ia ia, a me kona mau makua i ka pono o ka Haku. Aole no i ikea ka pihoihoi e hoomaopopo mai ia'u i ka manao, e hooakaka mai i kana iho. Ua hui pu ia iloko ona ka ikaika a me ka oiaio o ke Kristiano, me ke akahai o ka wahine, a me ka oluolu o ke kaikamahine. I ka noho pu ana me ia, ua akaka loa, he hoomaikaiia a hoonaniia ka pono a ka Haku iloko o kona manao, a iloko hoi o kana olelo ana. O ka malama ana o keia wahine i ka pono, ua ano okoa no ia, ua pili loa ma na mea o ka uhane. O kona ike ana aku i ka ke Akua hana iloko o ka hoola ana i kanaka hewa, ua akaka, a ua like me ka ke Akua olelo i hoike mai la. Ua olelo nui mai no ia i kona hauoli ana, a me kona ue ana ka i loaa mai ia ia i kona noho ana iloko o ka Haku: aka, ua maopopo ia ia, he mea okoa ka oiaio o ka malama ana i ke Akua, aole iioko o ka lele wale o ka naau i kela mea i keia mea. I kona manao o ka ike ana o ka naau i ke Akua ina no iloko o ka noho ana ma o Kristo la i ka manaoio, me ka imi ana aku i hookahi ke aloha ana me ia iloko o Kristo. Ua ike no ia o ko ke Akua aloha i kanaka hewa, a me ke alanui i hoikeia mai no kanaka hewa, he mau mea luli ole laua. Me ka mananoio iloko o ka hilinai ana ma ke aloha o ke Akua, a me ka hele aloha aku iloko o ke alanui o ka Haku, ua imi oia a loaa no ka malu o ke Akua, ka mea i oi aku i ko ke kanaka manao a pau, no ka mea, pela kana i

haawi mai ai i ka maha no kona mea aloha. Hookahi no ana palapala i heluhelu ai o ka ke Akua olelo no ia. Ina paha i heluhelu oia i kekahi palapala e ae, ua maikai no ia palapala, a ua hiki no ia ia e hoike mai i ko lakou ano, a me ka waiwai oloko. Ua nanea loa iho la au i ke kamailio ana me keia ohua aloha, a mahope ae o ka olelo nui ana, ua paina au i ka lakou ai maikai, manao iho ia au e pono ia'u e hoi i ko'u wahi. Ua ike iki ia ke ano o keia mau mea iloko o ka lakou olelo i olelo mai ia'u i kuu kaawale ana aku. I mai la ka makuwahine kahiko. "E lawe pomaikai aku ke Akua ia oe i kou wahi. E hoomaikaiia mai ka la au i hiki mai ia nei, e ike ia maua na mea kahiko palupalu, ua ike hoi oe ia maua i ka manawa poino, naau ehaeha. E ke kumu, i ko manawa e pono ai, e hele nou mai, e hele hou mai. Owau ka wahine naaupo wale, aole e pono ia'u ke olelo pu me oe; aka, o ka'u kaikamahine nana no e olelo aku ia oe i ka'u. Oia no ka'u mea aloha nui ia ka i koe ia'u, a o ko'u makemake i ke Akua e malama mai ia ia i mea paipai i kuu mau lala haalulu, a me kuu naau palupalu, a moe iho au, me kela kaikamahine a'u, ka i nalo aku nei iloko o ka lua." I aku la au, "E hilinai oe maluna o ka Haku, a e hoomanao i kana olelo maikai. 'Owau no ia a hiki aku oe i kou wa kahiko loa, na'u no oe e lawe a hiki aku oe i ke poohina.' " I mai la ke kaikamahine, "E ke kumu, he aloha au ia oe i ko lokomaikai ia'u, a me na makua o'u. Ke manao nei au ua hoopomaikai mai ka Haku i keia halawai ana o kakou. Pela no ko'u ike maloko o'u iho. Aole no e poina i ko'u mau makua keia halawai ana o kakou; a he hauoii no ko'u, no ka mea, akahi wale no o ko makou ike ana i ke kumu malama io iloko o keia hale. Ua lokomaikai loa kuu Ola ia'u i kona kaili ana ia'u, 'me he momoku la noloko mai o ke ahi; a ua hoike mai ia'u i ke alanui o ke ola, a me ka malu. O ka makemake nui o ko'u naau e hoonani aku ia ia, i kuu ola ana: a he makemake loa au e ike i na hoahanau o'u a pau e hauoli pu ana iloko o ka pono." I aku la au, "Ke manao nei au ua akaka keia, ua hookoia mai ka olelo a ka Haku. "Eia kekahi, aia i ka wa ahiahi e malamalama io ana no ia ntanawa."

I mai la kela, "Ae, ke manao nei au pela, a ke aloha nei au i ke Akua ilaila."

"E aloha aku oe ia ia no ka hoolilo ana ia oe i mea alakai no iaua i keia : malamalama." "E ke kumu, oia no ka'u e hana nei, aka, i kuu manao ana i ko'u nawaliwali, a me ko'u pono ole, he hauoli au me ka haalulu." I mai ia ka elemakule maikai, ke kumu, ua ike pono au na ka Haku no oe e uku mai no keia lokomaikai mai. E pule oe no maua na mea kahiko, na mea i iawehala'i, i ahonui mai oia ia maua i keia hora umikumamakahi. Ua hooikaika nui o Elisabeta no maua ma ke kino no a me ka uhane, ke hana nui nei oia a po ka ia, i luhi ole maua, ua makau wau ia ia o nawaliwali auanei. Ua kamailio ia maua, a heluhelu no i ka olelo, a pule aku no maua, i ola maua a pakele i ka inaina e kau mai ana. Auhea oe, aohe lua o ua kaikamahine la i ka malama mai ia maua!" "E! aloha oukou a pau ioa, a me na hoahanau o oukou a pau." Pane like mai la lakou, "E ke kumu, oiaio, aloha oe." Pela makou i hookaawale ai ia manawa. I kuu hoi ana aku ma ko'u wahi, oluolu loa ko'u naau, manao iho la au, he mea pono keia no'u. Ma ia hope mai, hele pinepine au i keia hale oluolu, a mau no kuu ike ana i na mea e hoomaikai aku ai i ka Haku iloko o ua hana la. O ka nawaliwali kekahi, ua kauia mai la maluna o ua kaikamahine la. a i ka hookokoke ana aku i ka manawa e make ai, ua akaka loa iloko o kana hana, a me kona manao, a me kona ano a pau, ka mahuahua ana o ko ka Haku lokomaikai ia ia. He hauoii ko'u i ka hooakaka hou ana i kekahi palapala ana i kakau mai ia'u. He umikumamalua malama, mai ka manawa a'u i hele mua ai i ko lakou wahi, a loaa ia'u keia palapala. He manawa pilikia ia no'u, aole au hiki aku ilaila kana palapala no ka mea e hoomaopopo mai i kuu naau i ke ano o ka mea nana i kakau, a me na olelo hooikaika a'u i olelo pu me ia, a me kona mau makua. Oia hoi, ka mea i aloha hou mai nei ko'u naau i ko ka noho hune malama ana i ka pono, a ua kokua mai ia ia'u, e hoomanao aku i ka hauoli o kela la, i ka manawa e pili hou ai na kino, me na uhane o ka poe e hoonaniia, a noho mau aku ai me ka Haku.