Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 5, 7 January 1835 — Page 34

34 KUMU HAWAII. (IANUARI,

no hoi kona mau maka, me he ahi la e lele ana iwaho.
                O na helehelena o kona kino, he mau helehelena ku i ka ikaika loa, a me ka mama. Ma ka nui o kona poo, ka pokole o kana ai, ka poepoe o kona kino, a ma ka nui o kona mau wawae, ma ia mau mea ua maopopo kona ikaika nui. Ua lohi no hoi kona kino, a ua ikaika loa ka olona o kona mau wawae, nolaila, hiki ia ia ke hele ma kahi loihi loa.
                Ua loaa ka Liona ma Asia, a ma Aferika. Ma na wahi wela loa, malaila ka Liona nui; a malaila, e like me ka wela o ka la, pela no ka huhu, a me ka makau ole o ka Liona. He mea weliweli loa ke nana aku, a ke loheia kona leo nui e uwo ana.
                Aole ai ka Liona i ka ai maoli a me ka mauu, o na holoholona i paa ia ia, oia kana e ai ai. No kona mama i ka lele a me ka holo , a no kona ikaika nui, he kakaikahi ka holoholona e pakele ia ia.
                I loaa pono kana mea e makemake ai, he mea mau ia ia, ke huna ia ia iho ma kahi kokoke i ka wai puna, a ma kahi e hele mai ai na holohona e inu i ka wai; a ike aku la ia i kekahi mea, o kona lele ia a paa koke no ia ia ua mea la, no ka mea, e hiki no ia ia ke lele i kahi loihi, a ua loihi kona maiuu, a ua oioi loa; a loihi kona mau kui.
                Pela e paa ai ia ia ka Bufalo nui, ka Dia makau, a me ka Anetelope maikai.
                Ua kapaia ka Liona, ke alii o na holoholona, aka, aole e make na holoholona a pau ia ia. O ka nuku o ka Elepani, o ka pepeiaohao o ka Laehaokela, o na nuku o ka Hipopotamu a me na maiuu o ka Tiga alii, he mau mea makau no ia i ka Liona.
                Aka, oia ka mea ikaika o na holoholona e ae a pau loa, a i kona wa e pololi ai, make lakou ia ia.
                He lio huhu loa no ka Liona, aka i kekahi manawa e hiki no ia ia ka oluolu a me ka lokomaikai.
                Ina aole pololi, e waiho wale aku no ia i na holoholona uuku a na-waliwali; no ka mea ua hilahila ia i ka pepehi wale i ka mea uuku a nawaliwali.
                Ua ikeia ka Liona e noho oluolu ana me ka lio maoli, a hanai aku no ia ia i kana ai iho, i kona wa i pololi ai.
                Ina aoia ka Liona i kona wa opiopio, e lokomaikai aku no ia i kona kahu, a maluna aku no ia ia.
                E hiki no i ke kahu ke hookomo i kona lima iloko o ka waha o ka Liona a weluwelu no i kona maiuu, a hahau aku no ia ia i ka laau, aole no hoi e huhu mai ka Liona. Aka, aole loa i pono i ka malihini ke hele aku a kokoke i ka Liona nui.
                Ua hoeha nui ia kekahi kahu, ni ka manao nui ana i ko ka Liona lokomaikai. A ua pepehi hala ole aku no kekahi liona i kona kahu, a malama maikai aku ia ia i na mae kahiki he nui loa.
                Ua like no kekahi mau ano o ka Liona a me ka Tiga. Aole nae i like ka liuliu a me ka lokoino. He kino hanohano ko ka Liona, a o kona oho ma ka ai, oia kekahi mea e nani ai. He maka palahalaha kona, a he maka weliweli loa, aole nae e hae, e like me ka Tiga. No ka pololi wale no ko ka Liona pepehi ana. Aka, o ka Tiga, e pepehi wale aku. I ka wa pololi pepehi a ai a i ka wa e maona ai, pepehi aku no, no kona olioli i ka pepehi ana. I lokomaikaiia ka Liona, alaila, lokomaikai no ia, a i kekahi manawa, malama no i kona kahu, aka o ka Tiga, e huhu aku no ia i na mea a pau, i ka malihini, a me ke kahu nana i hanai mai.

HE MAU NINAU.

                Ua like ke ano o ka Liona me ke aha?
                Ehia kapuai kona kiekie? Ehia kapuai kona loa?
                Pehea kona oho?
                Pehea ke ano o kona kino?
                Pehea hoi kona wawae?
                Pehea na pepeiao a me na maka?
                Pehea ka lauoho ma ka ai?
                I kona wa malie, pehea ia?
                Pehea hoi ke huhu mai ia?
                Mahea kahi i noho ai ka Liona?
                Pehea kona leo ke uwo ia?
                Heaha kana mea ai?
                Pehea la ia e hopu ai i na holoholona ?
                E hiki anei ke hoolakaia mai ka Liona?
                Ua like anei ka Liona me ka Tiga?
                Mahea ka like ole?
Lama Hawaii.

HE OLELO KAHIKO.

                Elua kanaka, e hele ana ma ke ala lea, ike kekahi i ke koilipi e waiho ana ma kahi e kalai ai ka laau; lalau ae la ia, i aku la, "Ua loaa ia'u ke koilipi haule."
                I mal la kona hoa, "Mai olelo oe pela. Eia ka pono, Ua loaa ia kuu i ke koilipi haule, no ka mea, he mau hoahele kaua, a ina i loaa mai kekahi mea, na kana ia mea." Aole i ae aku kona hoa.
                Hele aku la laua, aole loihi aku ka hele ana, a lohe ka mea nona ke koilipi ua lilo, manao iho la oia, he aihue ua kanaka la. Hoopii koke i ka lunakanawai, a hoouna koke aku la oia i ka ilamuku e lawe pio mai ia ia.
                Ike aku la ke kanaka ia ia ka lipi, i ka ilamuku e hahai ana mai ma ke ala loa a kokoke ia e paa, makau iho la, i aku i kona hoahele "Auwe! ua make paha kaua.
                Olelo mai la kona hoa. "Aole. Mai olelo oe pela. O oe ka i make, aole kaua. Pono ke olelo penei. Ua make paha au, no kou lawe ana i ka lipi ia oe wale no, ia oe wale no ka make, ua kaawale au."
                O ka pili ana o keia olelo. Ua makaukau na kanaka i ka hoohihia aku i kekahi, aole i hoopomaikai aku.
I unuhiia e #

                Kakaikahi ka poe kanaka i make ma ka pololi, nui wale hoi ka poe i make ma ka hookuku ai. He pono i na kanaka ke ao ia mai e na holoholona ma kekahi mau mea. Hoowahawaha lakou i ka inu rama a me ka ai paka; aole hoi makemake lakou e hookamakama wale, aole hoi e ai wale a hookuku. Ai no a maona, alaila oki. Nolaila aole loohia pinepine ka mai o ke kino. Pono i na kanaka ke hoomahui i na holoholona ma ia mau mea.
Lama Hawaii.

                Ina huhu oe, mai olelo aku, a pau ka umi i ka heluia; a ina huhu loa, ua oki ka olelo a pau ka haneri i ka heluia.
                Mai kuai oe i ka mea au i makemake ole ai no ka uuku o ke kumu kuai.