Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 5, 7 January 1835 — Page 39

Page PDF (874.89 KB)

1835.) KUMU HAWAII. 39

 

Lahainaluna, Dek. 18, 1834.

                Aloha oe, e kuu kaikuaana, e Binamu. Eia kekahi mea a'u e hoike aku ia oe, i ko'u hele ana aku ma Haiku, i kela Sabati i hala aku nei. Palapala mai Mika Limaikaika ia'u, penei. "Ua lohe nui paha ka poe i halawai i ka pule." Ae aku la au i kona manao.
                A i ka la hoomalolo i ka hiku o ka hora, holo aku la au maluna o ka lio, a pii i ka pali o Aalaloloa me ka lio no. A ma Kealia aku, hele au ma ke alanui ma Kula a me Haliamaile, a hiki i Haiku, a iho au i kai. Maikai no ke ala, maikai hoi kela mau aina, kupu nui mai na mea kanu; aka, ua waiho wale ka nui o keia aina maikai, a lilo i ka nahelehele.
                A i ka ha o ka hora, hiki au ma ka hale o Mika Limaikaika, me ka maloeloe no a me ka pololi; o ka pali ka mea e maloeloe ai, loihi no nae ke alanui; he 10 paha mile. Halawai no makou me Mika Limaikaika ma, a me Hoapili ma me ka olioli.
                Hoike aku au ia Hoapili i kau palapala ma ke Kumu Hawaii. Olioli no ia i ka paa ana o ka hale pule ma Kaneohe.
                I mai la Mika Limaikaika, "Ua paa ko makou hale pule, akahi no a paa. Hiki wawe no ka hana i keia mau la no ka hele ana mai o Hoapili ma. A no ka hele ana mai o Hoapili ma. Apopo kakou e komo."
                Ia po no halawai ka poe ekalesia, ka peo kamaaina kekahi, ka poe malihini kekahi no Lahaina mai. Na maua i hooikaika aku ia lakou. Pule no kekahi mau hoahanau. A kakahiaka nui, halawai makou a pule i ke Akua, a hooikaika aku i na kanaka e imi i ka naau hou e pono ai. A i ka walu o ka hora, akoakoa ke kula sabati kamalii; a hele au e nana ia lakou. Olioli ko'u naau i ko'u ike ana'ku i ko lakou maka, a i ka lakou hana ana i kela hana maikai me ka oluolu. Hooikaika iki aku  au ia lakou i haalele ole lakou i kela hana maikai. Ua nui no lakou, hookahi haneri me kanakolu paha.
                A i ka umi o ka hora, halawai makou iloko o ka hale pule hou, a piha loa iho la ka hale, a nui o ka hale, 100 kapuai ka loa 26 ka laula. Ua manao wau 1,000 kanaka a keu, ke huipu na kanaka maloko a me na kanaka mawaho. Hai aku la o Hoapili i na kanawai hoomalu no ka hale pule, me ka hooikaika aku ia lakou e hoolohe i ka leo o ke kumu, no ka mea, ua pomaikai i ka loaa ana mai ke kumu ia lakou e hoike aku i ka ke Akua olelo.
                Eia kekahi mea pono loa ana i olelo aku ai, i aku la ia, E hooikaika na makua i ka lakou mau keiki e hele i ke kula i ao mai lakou i ka palapala i naauao; no ka mea, o ka elemakule a me ka luwahine, o ka oopa a me ka makapo, aole hiki ia lakou ke hele i ke kula a heluhelu maka i ka palapala, aka ke hiki pono no i ka lakou mau keiki.
                A pau ia, pule makou me ka hoolea aku i ke Akua i kekahi mau himeni. Alaila hai aku la au i ka olelo a ke Akua. Eia ke pooolelo, Oihana, x. 33. "Eia hoi makou a pau loa imua i ke alo o ke Akua e hoolohe i na mea a pau i kauohaia mai ai oe e ke Akua."
                Ua hoike aku au i ke ano o kela lamakoa haipule, o Korenelio, a i kona kii ana'ku i ka lunaolelo, ia Petero a me kona hoakoakoa ana i kona mau hoahanau a me na hoalauna, a me ko lakou noho ana me ka makaukau e hoolohe i na mea a ke Akua i kauoha mai ai. Alaila, i aku la au penei:
                He mea pono no ia oukou ke halawai pinepine imua o ke Akua iloko o keia hale e hoolohe i kana olelo.
                1. He mea pono no ia, no ka mea, e lohe auanei oukou maanei i na mea a Iehova a ko oukou Akua i kauoha mai ai, ka mea nana oukou i hana. Aole lohe i ka ke kanaka olelo. Aole hai mai ke kumu i kona manao wale iho; hai mai no ia i ko ke Akua manao a me kana mau kauoha.
                2. E lohe hoi oukou maanei i na mea e hoomaopopo mai i ka pono a me ka hewa, i akaka ka pono a me ka hewa, i kaawale.
                3. E lohe hoi oukou maloko o keia hale i na mea e pono ai ko oukou noho ana ma ka honua nei.
                4. Eia ka mea nui, e lohe auanei oukou maanei i na mea e pomaikai ai ko oukou uhane, i ke ola mau loa.
                Nolaila he pono ia oukou ke halawai iloko o keia hale i kela pule i keia pule, me ka makaukau hoi e lime ke Korenelio ma. E hele mai me ke manao a me ka noonoo, aole me ka palaka a me ka hiamoe. E hele mai hoi me ka hoolohe ma ka naau a me ka malama pono i na mea a oukou e lohe ai. Pela no e pono ai oukou, e pomaikai ai ko oukou uhane.
                A pau ia, pule aku makou me ka haawi aku i ka hale no Iehova, a me ke noi aku ia ia, i noho mau ia makou me kona poe haipule, i pono ia lakou i ko lakou halawai ana malaila.
                A pau ia, halawai ka poe kula "Ai o ka la."
                I ke kolu o ka hora, halawai hou makou i ka pule ahiahi, a hoakaka aku au i keia olelo a ke Akua, Mataio xii. 30. "O ka mea aole me au nei, o ko'u enemi no ia; a o ka mea hoiliili pu ole mai me au, ua hoolei wale aku ia."
                A po ka la, halawai hou ka poe kokoke. Na Mika Limaikaika e hooikaika aku ia lakou.
                I ka wanao, hoi au ma Wailuku, a i ka puka ana mai o ka la, hiki au malaila; a noho no au me ko'u hoahanau malaila, a pau ka aina awakea; alaila hoi loa no au, a hiki au lua Lahainaluna nei i ka wa kapakahi ai ka mahina. I ko'u hiki ana mai, lele mai ka'u mau keiki me ka olioli, aka o ka'u wahine ua loohia ia i ka mai; a i keia manawa ua ola hou no.
                O Haiku a me na aina kokoke, he uliuli, a kupu nui mai na mea kanu. Ua manao au, ua pomaikai kela pee kanaka i ka loaa ana mai ia lakou ke kumu e hai aku i ka olelomaikai. Ua manao hoi au ua pomaikai na'lii a me na kanaka o Hawaii nei ke loaa ia lakou ke kumu maikai makalii nui o kanaka a pau, a puni keia pae aina.
                Aloha oe me kau wahine a me kau mau keiki. Na'u no, na E. W. C.

 

                Honolulu, Dek. 2. Holo mai ka moku o kohola, Z. Coftin ka inoa, o Colemana ke alii; no Nanetuketa; 28 mau malama ka holo ana, 1,450 barela aila i loaa.
                Dek. 8. Charles & Henry, Joy, Nanetuketa, 24, 1550.
                Dek. 23. Bolina, Daere o ke alii, Mai Nu Holani mai, o kela mea keia mea waiwai ka ukana.
                Dek. 24. O ke kia akolu, o Eagle ka inoa, o Darby ke alii, mai Kolumehia mai. He palaoa, he laau, a he papa ka ukana.
                Ian. 4, 1835. O ke kia alua o Bolivar Liberator ka inoa, mai Kaleforenia mai, o Dominis ke alii. O ka huhu ilio ka ukana.
                Ian. 5. O ke kia alua, o Mau Daere, o Lambert ke alii, mai Kolumebia mai. He mau laau kia moku, a me ka wahie kahu ahi ka ukana.