Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 8, 18 February 1835 — Page 57

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea ka mea e hoiaioia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, FEBERUARI 18, 1835. Pepa 8.

NO KE KAMELO.

                Ua like ke kiekie o ke Kamelo, me ke kanaka, a ua kiekie aku kekahi Kamelo. He lio loihi no hoi ia. Eono kapuai kona kiekie, he umi ka loa. Eono a me ka hapa ke kiekie o kekahi a he umikumamalua ka loa.
                He mea ahinahina ke Kamelo, ua ulaula iki ma ke kua a ma na aoao. Malalo o ka ai, a ma ka umauma, aneane keokeo.
                He kuapuu ino loa ia lio ke nana aku. Ua loihi na wawae; a ua poepoe ke kino; loihi kona ai a kekee loa: uuku ke poo a ua ino: a ma ke kua, he puu nui, me he kuapuu la. Ua hemahema loa kona hele ana ke nana aku, no ka mea ua like ka oni ana o ke poo a me ka ai, me ka mea i hoehaia, a ua like kona hele ana, me ka mea i eha na wawae.
                Ua hanaia kona mau wawae e hele ma ke one wale no. Ua palahalaha, a ua palupalu.
                Ina hele ma kahi lepo pahee, alaila pakika; ina hele ma kahi aa, alaila eha loa na wawae.
                Ma Asia, a ma Aferika wale no kahi e ola'i ke Kamelo. Ma Arabia, a ma ka aoao hema o Asia, kahi e loaa nui ai, ma kahi i nui ai ke one, a ma kahi hiki pono ole ai na holoholona e ke hele.
                O na mea ulu, oia wale no kana mea ai, o ka mauu, o ka mauu maloo, o ke kurina, o ka hua palaoa, a e ai no hoi ia i ka puakala a me ke kakalaioa.
                He lio waiwai loa ke Kamelo. Ma Ara bia, oia ka lio, a me ka bipi, a me ke kao, a me ka hipa, a me ka moku.
                No ka mea, he waiu no, e like me ka bipi a me ke kao. A me ia no lakou e hana'i i ka bata, a me ka waiupaa. Ma kona kua, ua huluhulu no e like me ka hipa, a me ia no lakou e hana'i i ka lole. Ma kona kua no e holoholo ai ke kanaka, e like me ka lio; a no kona lawe ana i ka ukana kaumaha loa ma kahi loihi, ua like no me ka moku.
                Ma na auakua o Arabia aole waiwai e ae e pomaikai ai ke kanaka e like me ke Kamelo. Oia wale no ka lio e hiki ai ke kanaka ke hele maloko o ia mau auakua, a puka i kela aoao. E lawe no ke Kamelo i ka ukana kaumaha ma kona kua, a nana mai no ka waiu, ka mea ai na kona kahu. Nolaila, ina i hele lakou ma ke auakua aole lakou lawe nui i ka ai, na ke Kamelo mai ka ai. He papu kolaila auakua, he one wale no, aole wai, aole ai, aole laau, aole mea ulu.
                Ua hanaia paha ke Kamelo na ia poe kanaka, ka poe i noho kokoke ia mau auakua. No ka mea, i kona hoomakaukau ana e hele, inu nui oia i ka wai, alaila, aole makewai hou no na hebedoma elua, a pela e hiki ai ke hele a hiki loa i kela aoao o ke auakua.
                E like me kona hoomanawanui ana i ka wai, aneane pela ka ai. No ka mea, i kona manawa e hele ai, aole ia e ai nui, he uuku wale no. He mau popo palaoa uuku, a maloo loa, oia wale no ka ke kahu i haawi aku ai ia ia. Ua lawe ia ia mea maloko o ka eke ma ke kua o ke Kamelo. A ina i loaa ia ia i ka po kekahi kakalaioa iki na pomaikai ia. Pela e hele ai ke Kamelo, a loihi loa ka hele ana.
                E hiki no i ke Kamelo uuku ke lawe i 500 pouna, a e hiki no i ke Kamelo nui ke lawe i 1000 pouna ma kona kua, a hiki loa no i kela aoao o ke auakua.
                Loihi ka hele ana o ke Kamelo i ka la hookahi, pokole ko ka lio maoli. Ina o kahi kokoke, e hiki wawe ka lio; he mama ia; aka, ina he wahi loihi, alaila, o ke Kamelo ka mea hiki wawe.
                Ua hoaoia ke Kamelo ma ka wahi o Europa. Ua laweia oia malaila, a ua hoohanaia; aole nae i pono. Ua maopopo ka manao, o ka Mea nana ia i hana, no Arabia wale no ia lio, a no Aigupita a no na aina mahana kahi i nui ai ke one. Aole pono o Europa, no ka mea, ua oolea na alanui, a ua pahee i kekahi manawa, a nui ke anu o ka hooilo, a pela no o Amerika Huipuia. Nolaila, aole pono ke Kamelo malaila.
                Aole like iki ke Kamelo me ka lio maoli. O ka lio, ua maikai kona poo, a me kona ai, a me kona kua, aka, o ke Kamelo, he ino ke poo, he kekee ka ai, a he kuapuu ino loa ke kua. He loihi ke kapuai o ke Kamelo, a he palahalaha, a he palupalu. Ua poepoe ka lio, a ua oolea. He oho ka lole ko ka lio, he piipii inoino ko ke Kame-