Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 8, 18 February 1835 — Page 60

KUMU HAWAII. ( FEB.

la lakou, he mea oiaio ole ia. Aole no i huli mai: a paakiki iho la ko lakou naau ilaila.
                Eia paha kekahi kumu i huli ole ai na makaainana i ka pono. Ke manao nei lakou, aole no lakou ia aupuni. Ua ike lakou i ka lakou alii nona ke aupuni honua, e hooikaika ana i keia mea hou. Ua ike hoi lakou i na kanaka kiekie e hooikaika ana, me ka olelo mai, "Ea, he mea maikai keia, he mea oluolu, he mea ola. Ua hoao no makou, a ua ike, o ko ke Akua aupuni ke aupuni o ka pono. He oluolu ka auamo a ka Haku, he mama hoi kana ukana. Pomaikai no makou i ka hiki ana mai o keia aupuni hou.'' Ua ike mai lakou i na'lii e hai mai ana pela, me ka hana ana mamuli o na manao kahiko. Ua lohe lakou "he mea mama ka auamo a ka Haku,'' aole hoi i hoomama mai na'lii i ka lakou auamo e kau ana ma ka ai o na makaainana. Ua lohe lakou, "he mea oluolu ka ukana a Kristo," aole hoi i hooluolu mai na alii i ko lakou naau i ka haawe kaumaha a lakou i kau ai maluna o na makaainana.
                Ua pomaikai na'lii a me kekahi poe kanaka iho i ka hiki ana mai o ka pono ma neia pae aina, aka, aole i pomaikai ka nui o na makaainana. Ke kau nei na mea koikoi kahiko maluna o lakou. O ke pai wale, o ke auhee nui, o ke kuahana pinepine, a o ke kapu o na mea waiwai a pau o ka aina a o ke kai no na'lii, oia kekahi mau mea kaumaha e koe nei maluna o na makaainana. Ina e makemake kekahi kanaka e kuai i wahi mea ai ma ka moku, ua ohiia ka hapalua o kona mea kuai no ke alii. A i make ke kanaka i ka ia ole, manao iho no ia e hele i ka lawaia; ole hiki, ua kapu ka moana, a ua kapu paha kekahi mau ia ono; na na'lii wale no lakou e ai. Manao iho no ia e hanai i ka holoholona i ia nana, i mea kuai paha i wahi lole i mahana ke kino; a hiki aku ka lunaauhau ilaila, ua ohiia na holoholona e ia na ke alii. Kanu paha ia i mala pulupulu e kuai ai me ka haole, aole e hiki ke kuai wale; a lilo kekahi hapa na ke alii, alaila pona ke kuai i ke koena. O ka uku, o ke kuahana, a o ka auhau nui, a o ke kapu o kela mea a o keia mea,—ko ka makaainana mea kaumaha ia.
                Olelo iho no ia, "Ua pomaikai na'lii a me ka poe waiwai i ke aupuni hou i hiki mai, auhea hoi ka pono no ka makaainana ilaila?" Nolaila, ua lilo ka olelo a ke Akua i mea ole i kona manao, no kana ike ole i ka oiaio o na mea i hooikeia mai, a no kona manao, aole nona ka pono o ia mau mea.
                Oia na mea i huli ole mai ai na makaainana i ka pono. Ua kaumaha lakou i na mea kahiko i hoomauia e na 'lii haipule ma keia pae aina. Ua papa mai ke kanawai o na'lii i na mea hewa waiwai ole no lakou, aole hoi lakou i hooki i na mea koikoi maluna o na kanaka. No ke aha? No kau mea, malaila e waiwai ai na'lii. A no ko lakou puniwaiwai, ua papaniia ke aupuni o ke Akua imua o kekahi poe nui, i komo ole ai lakou maloko.
                Auhea oukou e na'lii haipule? Ua ike no kakou aole i huli mai na makaainana i ka pono. Pehea la e hoolauleaia'i lakou i na mea o ke Akua, i launa mai ai lakou i ka olelomaikai e ola'i? I ka wa e ola ana o Kaahumanu, aloha aku la oia i na makaainana, manao iho la ia e hoomama i ko lakou kaumaha, a e hooki i kekahi mau mea koikoi kahiko. A i kona manawa e hooikaika aku ai i na'lii ma ia manao, loaa ia ia ka mai a make aku no ia. Ai la ihea i hala aku ai ia manao i neia manawa? Ua kanu pu ia paha ia me ua alii aloha la maloko o kona holowaa:---ua hala paha me ia i ka lani. Aole ia i ulu hou ma ka naau o kekahi kaikunane, o kekahi kaikamahine paha, ea? He mea kanu ia manao pono ona mai ka lani mai. Na ka Uhane ia i hahao iloko o kona naau.
                Ke i mai nei paha oukou, "Pehea la e hiki ia makou ia mea, aole no makou ke kanawai.'' Aole no oukou ke kanawai. No oukou kekahi leo kokua i ke kanawai. Aka, o keia mau mea a'u e paipai aku nei ia oukou, he mau mea kahiko no mai na kupuna mai. A i ka haalele ana o oukou i na mea kahiko i kaumaha ai oukou, aole i hiki kekahi manao ma ke kaumaha o na mea kahiko a na'lii i hookaumaha ai i na makaainana.
                E aho paha e hoomanao oukou ano i ka pono no na makaainana. Ina i alohaia lakou e ke Akua, e like me kona aloha mai i na mea waiwai, e kokua kakou ma kona manao, i laulea mai lakou i ka pono. Aka i ole, i ole oukou e kokua i ko ka makaainana mea e pono ai, na ke Akua no e lawe aku i ko oukou alii ana, a e haawi aku ia no kekahi poe hoomanao i kona makemake, a nele oukou. Ke manao nei oukou ua loaa ia oukou ka pono e ola'i. Aka, o ko na makaainana manao ia oukou, he puniwaiwai wale no ko oukou. Aole au e i aku he oiaio no ko lakou manao, aka, ua like me ia ke ano o na hana a oukou e hana aku ai ia lakou. Eia ka'u e hooiaio aku ai, Ina aole oukou e kokua mai me ko ke Akua manao i ka pono no na makaainana, aole loa lakou e huli i ka pono; e hele hewa mau no lakou a make: a i ka la nui mahope i ka hookolokolo ana a ka Haku, e hooili auanei lakou i ko lakou hewa maluna o na'lii, i papaniia'i ka puka o ke aupuni ola i komo ole ai lakou. A. B.

NO KO KE AKUA WAHI E NOHO AI.

                Halawai kekahi kahuna pule me kekahi keiki naauao. I mai la ua kanaka la i ke keiki penei:---
                'Ina e hoike mai oe ia'u i ko ke Akau wahi noho ai, alaila au e haawi aku ai ia oe i hookahi alani.'
                Pane aku la ke keiki,
                "Ina e hoike oe ia'u i kahi e noho ole ai ke Akua, alaila e haawi aku au ia oe i elua alani."
                O kekahi kumu ia ia ke kula Sabati, ninau ae la oia i kana mau haumana, penei:—
                'Ai la mahea ko ke Akua wahi?'
                Olelo iho la kekahi keiki, "Aia no ma ka lani."
                Olelo hoi kekahi, "Aia no ma na wahi a pau."