Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 9, 4 March 1835 — Page 65
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, MARAKI 4, 1835. Pepa 9.
HE REINADIA.
Ua like ke kiekie o ka Reinadia, me ko ka bipi wahine uuku. Ekolu paha kapuai a me ka hapa kona kiekie, a eono ka loa.
Ua uuku kona mau wawae a ua loihi e like me ko ka lio keiki; ua pokole kona huelo; ua kiekie loa kona mau pepeiaohao, a ua manamana nui, a ua maheleia kona mau maiuu, e like me ko ka bipi.
Ua ahinahina ka lauoho o ka Reinadia, i ka hooilo, a i ke kau hoi, aneane keokeo. Ua manoanoa kona oho ma kona kino a puni, no ka mea, oia kona mea i mahana'i. Malalo o ka ai, ua loihi kona oho, a lewa wale ilalo.
Aia ma Lapelani kahi i loaa nui ia ka Reinadia, ma ka aina anu, kahi i paapu i ka hau; ua loaa no hoi ma ka aoao akau o Amerika.
Ma Lapelani, he laka wale no ka Reinadia, a ua hoohanaia, e like me ka bipi, a me ka lio, ma na aina e. Ua loaa no nae ka Reinadia hihiu ma ia aina, a ma kekahi aina e aku.
Ma ia aina anu, he mea maikai loa ka Reinadia. I ole ia holoholona, aole ola na kanaka malaila.
Oia ka lio, a me ka bipi, a me ka hipa, no ka mea ua hoohanaia oia e like me ka lio, a me ka bipi. Nana no e kauo i konu haku maluna o ka hoolua, e like me ka lio.Ua nui no hoi kona waiu, e like me ka bipi, a o kona ili, oia ka lole o kanaka, a pela ia i pani ai i ka hakahaka o ka hipa. He mehana loa kona ili ke hana pu ia me ke oho, aole mehana ka lole hulu hipa.
O ka limu i ulu wale ma na pohaku maloko o ka hau, oia kana ai. Me kona mau wawae no ia i eli ai maloko o ka hau, a loaa ka limu. Ai no hoi ia i na lau a me na lala laau.
He mea liilii ia limu i ulu ma na aina anu, aole pua i ikeia , ua ulu no ma Lapelani a ma Ainahau, maluna o na pohaku i ulu ai. Ua laweia no ia mea i Amerika, i mea laaulapaau.
Ua laweia ka Reinadia i na aina e, e hoohanaia'i, aole nae i ola. Ma kona aina ponoi no kona maikai. Ua makemake oia i ka hau, a me ke anu, a make koke no ia ke laweia oia i ua aina anu ole.
Ma Lapelani, o ka Reinadia ka waiwai nui o ka aina.
Ina i nui loa ka kekahi kanaka mau Reinadia, he kanaka waiwai ia, a ina aole nui, he kanaka hune ia. Aka, o ke kanaka hune, eono no ana Reinadia, a he tausani paha ka ke kanaka waiwai. Eia hoi kekahi mea i manao nui ia'i ia mea; oia no ka lakou ai. Aole ai nui lakou i ka mea e, o ka io o ka Reinadia ka ai.
Eia kahi i like ole ai ka Reinadia me ka Dia maoli, ua kiekie ka Dia maoli, a ua ikaika ka Reinadia. Ua manoanoa loa ka oho o ka Reinadia, aole manoanoa ko ka Dia maoli. Nolaila, ua mehana ka Reinadia, e hiki ia ia ke noho ma kahi anu. Ua nui na maiuu o ka Reinadia, a he kani no hoi i kona hele ana. Ua liilii iho ko ka Dia maoli, aole kani. Ua waiwai loa ke kanaka i ka Reinadia, aole i waiwai nui i ka Dia maoli.
O ka Reinadia, oia wale no ka holoholona hiki ke kauo i ka hoolua o kanaka ma Lapelani, maloko o ka hau o ka aoao akau, a e haawi pu mai i ka waiu, i ka ai, a me ka mea e mehana'i.
E noonoo hoi kakou i keia, i ka lokomaikai a me ke akamai o ke Akua, i kona haawi ana i kanaka o kela aina keia aina i na mea e pono ai lakou ma ko lakou wahi iho. Ua nele loa na kanaka o Lapelani i na mea i manao nui ia e na kanaka o na aina e.
No ka nui loa o ke anu, aole ola ka lio malaila, aole no hoi ka bipi. aole ka hipa, aka, ua haawi mai ke Akua ia lakou i keia holoholona maikai loa: maloko ona ka maikai o ka lio, a me ka bipi, a me ka hipa. Ina i loaa i na kanaka o ia aina na Reinadia a nui, alaila, ua lako loa lakou, a lana ko lakou manao, no ko lakou pomaikai nui. Nolaila ua oi aku ka pono o ia holoholona ma ia aina mamua o ko na holoholona e a pau loa.
Lama Hawaii.
HE MAU NINAU.
Ua like ke kiekie o ka Reinadia me ke aha?
Pehea kona loa? Ehia kapuai?
Pehea kona wawae? a me kona huelo? a me na pepeiaohao? a me na maiuu?