Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 10, 18 March 1835 — Page 73

Page PDF (825.70 KB)

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, MARAKl 18, 1835. Pepa 10.

 

KA MOEUHANE A PETERO PALE.

                E noho ana o Petero Pale ma Bosetona i Amerika. I hele mai la ka puu kamalii i kekahi la, ma kona hale, e hoolohe i na kaao. He kanaka kaao nui o ua Pale nei. Ua elemakule ia a me ka ohule. E kau ana kona ohokui ma ka paia, ua pau kekahi aoao ona i ke ahi. O ke oho kui, he oho oia i ulanaia a like me ke oho maoli o ke kanaka a he mea ia e uhiia'i ke poo o ka ohule, i hunaia'i kona ohule ana. Ninau mai la kekahi keiki, o Iakobo kona inoa.
                "Pehea la i pau ai kekahi aoao o keia ohokui i ke ahi?"
                Alaila hai aku la o Pale i kona moeuhane ia lakou, penei ;
                “I kekahi ahiahi mamua loa, i noho au maloko o kuu keena me ke kukui e heluhelu ana i ka palapala. Pipili iho la kuu mau maka, waiho iho la au i ka'u buke, a hiamoe iho la ma ka noho; e kau ana kuu ohokui maluna o ko'u poo ia manawa. Aole au i ike ua hiamoe; kuhi iho la au ua hiaa no.
                Mahope iho manao iho la au, e neenee ana kuu ohokui maluna e kuu poo, a hookaa aku la kuu lima ia ia. Aka, aohe liuliu a nee hou no ia; alaila lohe ae la au ia ia e hawanawana mai ia'u.
                Noho malie no wau i lohe lea ai i kona manao. I mai la ke ohokui ia'u,
                "E Mika Pale, aole oe e hana lokomaikai mai ia'u. Ua ike no au, he ohokui wale no au, aka, eia no wau e like me ke pio i neia manawa, maluna o kou poo wale no e noho ana i ke ao, a i ka po, ua kauia ma ke kui, aole hele iki mawaho e like me na ohokui e ae, a me au hoi mamua i kou manawa e hele pinepine ai ia wahi aku, ia wahi aku. He lealea no ko'u e hele hou, no ka mea, mai kela manawa mai a ka makani i puhi mai ai ia'u mai luna ae o kou poo, a holo lea au maluna o ka makani, mai ia manawa mai, he pio wale no wau maanei."
                Kahaha aku la au, i aku la, "He lapuwale kou manao, mahea i ikeia'i ke ohokui e manao ana pela?"
                I mai la ke ohokui, "E Mika Pale, aole au he lapuwale. He oiaio no kuu manao e hele i neia po a hoi mai no i kou manawa e i mai ai."
                I aku la au ia ia, "Pono, e hele no oe, a hoi mai i neia po."
                I mai la ke ohokui, "He oiaio no, e hoi mai no wau i ka wanaao." Ninau aku la au, "Mahea la oe e hele ai?"
                I mai la kela, "E hoopuni ana au i ka honua wale no."
                I aku la au, "E hoopuni i ka honua! o oe no ke hoopuni i ka honua?"
                Ae mai la kela, "Ae. He mea kupanaha anei ia no ke ohokui, o Mika Pule, o ke kanaka hele nui, e hoopuni i ka honua?"
                I aku la au, "Ina paha aia kou manao, e hele pu kaua e pono ai."
                Ae mai la kela, i mai la, "O ko'u makemake no ia, e hele pu kaua ano. E pii ae maluna o ka hale, ma ka puka makani, a e ku maluna o ke kaupaku; e noho paa no wau maluna o kou poo, a e lele ae maluna o ka makani maa e pa mai ana; a e holo pu kaua.''
                Pela no wau i nana'i e like me ka olelo ana a ke ohokui, a pii aku la mamua o ka hale.
                He po pouli loa ia, a he nui loa ka makani. Anapu mai la ka uila, kui ka hekili mai kekahi aoao o ka lani a hiki i kekahi aoao. Makau iho la au, a imi iho la i ka puka e hoi hou ai iloko o ka hale. Aka, nou mai la kekahi welau makani ia'u, awiliwili ia'u, a lele ae la au iloko o ka lewa, mai make i ka makau.
                Holo aku la au maloko o ka lewa a hiki aku iluna i ke ao, a iwaena o na ao hekili. I kuu nana ana aku, ike iho la au he mahu wale no ke ao me he ohu paapu la. A o ka uila, me he ahi la no ia e lele ana mai o a o, a o ka hekili, ka poha wale ana no ia o ka uila; a hoomaha iho la au i kuu makau.
                Lele aku maua o ke ohokui maluna, a maluna aku, a ike iho la i na ao malalo lilo lea e wawae. Mamua ua ikeia ka honua he mea nui loa, a poepoe me he poka la, a maluna ona na kuahiwi, na puu, na awawa, na muliwai, a me na moana. Mahope, emi iho la ia a uuku a nalo iho na mea a pau maluna, a ua ikeia e au me he mea poepoe la e holo ana iloko o ka lewa.