Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 10, 18 March 1835 — Page 79

Page PDF (905.46 KB)

1835.) KUMU HAWAII. 79

 

ke kahi lauoho, a me ke komo lima, a me ke kupee, a me na mea kala, me na mea kula, na mea milimili, a me ka waiwai a pau o ke kino, o na aina, na hale, na holoholona, o ka ai, ka ia, ka ipu, ka bipi, ka puaa, o ka ono o ka ai, a me ka ono ole, o ka nui o ka ai, a me ka liilii, o ka ulu ana o ka ai, a o kela mea like, keia mea like, ua hewa oukou ke kamailio aku ma keia mau mea ma ka la Sabati.
                Pela hoi oukou ke kamailio aku no ka ua, a no ka malie paha o ka la, no na'lii a no na hoahanau, a no na makamaka e noho ana maanei paha – a mao paha, no na makana o ka makamaka, ke kapa paha, ka lole paha, ua hewa no ke lilo ka olelo ma ia mau mea ma keia la. Pela hoi ke kamailio oukou i ka oukou oihana ma na la noa. Ina mahiai oukou ma na la noa - kuku kapa paha, lawaia paha, kula paha a hele paha ma kahi e, a hoi mai, a hiki i ka la Sabati, a akoakoa mai oukou ma ka hale noho paha, ma ka hale pule paha, a malaila oukou e kamailio pu ai ma ia mau mea, ina e hewa auanei oukou, a e paumaele hoi ka la hemolele i ka oukou kamailio ana a no na mea o kahonua nei. Ina kamailio oukou penei, "Ua lawaia no au i kekahi la, a loaa mai na ia he nui wale: ua kukulu hoi au i hale a paa i keia mau la; hele aku la no wau ma kahi e, e ike aku i ka makamaka, a mea mai la oia ia'u pela, nui kona waiwai", a lohe ae la au ike la mea i keia mea, ina pela ka oukou kamailio ana ma ia la, ua hewa ia, ua haumia ka la kapu ia oukou, aole i malama ia ia, aole hoi e hoana ia. Ina hele oukou i ka hale pule, a hawanawana malaila, a puhana iki i ka Manawa halawai a pau ka halawai, wawa no oukou a walaau a lilo wawe i ke kamailio ana i na mea lapuwale, na mea pono ole, na mea olalo nei, ua hewa keia mau mea a pau, aole pono iki, aole malama iki i ka la Sabati.
                Ua akaka ke kamailio pono ole ma ia la. E waiho aku oukou ia mau mea e haalele, e pale aku - ua hewa no ia; no ka mea, ua papaia mai ia e ke Akua.

HE ALELO.

                He mea kolohe loa ke alelo kanaka. Ke i mai nei o Iakobo, "He ahi no ke alelo." "Ina i manaoia kekahi, he haipule ia, aole hoi oia e kaulawaha i kona alelo, ua lapuwale kona haipule ana." Eia ka pono, o ka pani paa loa i ka waha, aole olelo wale aku; a loaa ka manao maikai, alaila olelo, aole nae e olelo nui. I nui ka noonoo, i hapa ka olelo, oia ka pono.

MARE.

                Honolulu, March 4. Ua mareia e Mika Diela, o Antonio Silver me Kapili.
                March 9. Ua mareia e Mika Diela, o Joseph E. Swift, no Ladana, me Oimealani.

MAKE.

O KA MAKE ANA O MERI KALAKA.

                He kaikamahine aloha o Meri. He nui kona aloha i kona mau makua a me kona mau hoahanau. He nui no ke aloha o kona mau makua ia ia. Ua hoolaa kona mau makua ia ia i ka Haku, ua hoike pinepine laua ia ia i ka ke Akua olelo. Heluhelu no ua kaikamahine la i ka olelo a ke Akua, me ka noonoo me he kanaka makua la. I keia mau malama i hala ae nei ua hoolohe no o Meri i ka leo o kona mau makua me ka oluolu. Kau pinepine kona mau lima ma ka ai o kona makuwahine, me ke aloha maopopo ia ia. Makemake no ia e hooluolu i kona mau makua aloha. Hana lokomaikai no oia i kona mau hoalauna, a ua aloha lakou ia ia. Noho no o Kalaka ma i Lahainaluna e hauoli ana'e ia kaikamahine. Hooikaika kona makuwahine i keia la i kela la e alakai pono ia ia ma ke ala pono e hele ai, i makaukau lea ia e noho pu me ka Haku.
                A i ka lua o ka la o Maraki nei, mai iho la ia; eha ka puu; a po iho, he wela. A i ke kolu o ka la, Tunede, inu i laau a ke kahuna i haawi ai; a po iho maha iki. I ae ia i kona makuwahine "Ke manao nei au, e kuu makuwahine, aole au e hooluhi ia oe i keia po e like me kela po i hala ae nei." Aka, mahuahua ao ia ka mai a hiki i ke ono o ka la, a po iho, naenae nui no ia, a, o iho la ke kahuna ia ia, a maha iki ia i ke kahe ana o ke koko.
                A liuliu iki ae, naenae hou, ua paa hoi ka leo. U a like kona mai, me ka mai i make ai kekahi keiki a Binamu. I ae la ke kahuna, i keia po, e maopopo ko ola paha, a o ka make paha ona. A kiai na makua ia ia me ka ehaeha nui o ka naau, a me ka pule aku i ke Akua e hoola ia ia, a me ka ae maopopo mamuli o kona manao. I aku la ko laua naau i ke Akua, "Aole o ko maua makemake, e ka Makua, aole o ko maua makemake, aka, o kou ke hookoia."
                A Sabati ae la, oluolu iki ke kaikamahine; a Monede pono iki ae, ua pale ka nawaliwali. Manao iho la ke kahuna e ola ia. Hopohopo no hoi na makua. I kekahi po, olelo ae la o Meri peneia "Ina e malama mai ke Akua i kuu ola nei i keia po, o ko'u manaolana e maha au i ka la apopo." Ua ahonui loa no ia i kona eha ana, i kona mau la i mai ai, aole puka iki mai ka hua o kona waha i ku ole i ke ahonui. He olelo hawanawana ka nui no ka paa o ka leo i ka mai. A kokoke wanaao i ka la 10 Tusede, anu iho la kona mau lima a me kona mau wawae, a nui no ka nae. Kikoo ae la i kona lima i kona makuwahine, e hoopumehanaia, i iho la "He pono paha e kii i vinega mehana e holoi i kuu mau lima, a hoopumehana mai oe i kuu mau lima, e kuu makuwahine, alaila e hoopumehana paha oe i kuu mau wawae."
                Holoi iho la ka makuwahine, me ka manao o ke anu no ia o ka make. Haka pono mai na maka oluolu o Meri i kona makua me ke aloha; i ae la kona makuwahine ia ia. "Ke manao nei maua, e haalele ana oe i kou makuakane a me kou makuwahine, e make ana no oe i ko maua manao." I mai la o Meri ia ia, "E hele ana ihea, e kuu makuwahine?" Ninau laua ia ia, "Ke manao nei anei oe e hele oe i ka Haku aloha e ola'i? Hoao no ia e hai mai, aole hoi i hiki Nana pono kona mau maka i kona mau makua, hookahi paha minute; (aole paha poina ia laua ia nana ana, a me ka haehae ana o ke aloha,) a paa iho la kona mau maka, a liuliu iki ae, malie loa iho la ia; he malie ano e i loko o ka make.
                A o na makua i ko laua uwe ana i ke kaikamahine, me ka manao, ua hanau mai ke Akua ia laua, ua ae io aku no laua mamuli o kana hana ana, me ka mahalo i kona lokomaikai. Makemake no laua e lilo ka make ana o Meri i mea e ikaika ai ko laua malama ana i ke Akua, i mea e makaukau loa ai ko laua mau uhane a me na Keiki i koe e noho pu me Iesu, a e naauao ai na keiki o ko laua mau hoahanau, a me ko keia pae aina. Ua ike no kakou, he nui no na mea e oluolu ai iloko o ka Haku, i ka manawa pilikia.
                E hoolohe, e na makua a me na keiki ma Hawaii nei, i keia leo o ke Akua, a hoopili aku ia Iesu i na manawa a pau, i pomaikai ka hele ana'ku o ko oukou mau uhane.

                Ua make, ma ka moana, Ian. 14, 1835, o Thomas C. Amea, no Rochester, Mass., ke kolu o ke'lii moku o ka moku o Com. Rogers ka inoa.
                At sea, Jan. 14, 1835, Thomas C. Ames, of Rochester, Mass. third officer of whale ship Commodore Rogers.